1. Czy dla uczestników cash poolingu nie będących bankiem przychodem są kwoty odsetek otrzymanych (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. u. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. u. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedstawione we wniosku z dnia 15 stycznia 2010 r. (data wpływu 18 stycznia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia czy przepisy o niedostatecznej kapitalizacji znajdą zastosowanie w przypadku realizacji umowy cash poolingu ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek ? uzupełniony pismem z dnia 15 marca 2010 r. (data wpływu 17 marca 2010 r.) ? o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

• ustalenia przychodów i kosztów uzyskania przychodów w przypadku realizacji umowy cash poolingu,

• wypłaty odsetek uczestnikowi umowy cash poolingu niebędącego polskim rezydentem podatkowym,

• ustalenia czy przepisy o niedostatecznej kapitalizacji znajdą zastosowanie w przypadku realizacji umowy cash poolingu.
  
  

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca zamierza skorzystać z usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansowa, (tzw. cash pooling) oferowanej przez Bank. Pozostałymi uczestnikami cash poolingu są polskie i zagraniczne spółki należące do tej samej grupy kapitałowej co Wnioskodawca, które posiadają rachunki w banku, a ponadto zawarły z tym bankiem umowę dotyczącą cash poolingu. Celem usługi cash poolingu jest zwiększanie efektywności gospodarczej podmiotów uczestniczących w przedsięwzięciu poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald występujących na rachunkach wszystkich spółek z grupy. Funkcjonujący w banku model cash poolingu oparty jest na następujących zasadach.

Każdy z uczestniczących w cash poolingu podmiotów, wśród rachunków posiadanych w banku, posiada również tzw. rachunek koncentrujący, prowadzony odrębnie dla każdej waluty.

Na zakończenie każdego dnia roboczego bank ustala ogólne saldo każdego z uczestników cash poolingu. Ustalenie to następuje poprzez stwierdzenie sald poszczególnych rachunków koncentrujących każdego z uczestników cash poolingu (saldo danego rachunku koncentrującego prowadzonego dla danego uczestnika cash poolingu jest wynikiem operacji dokonywanych w danym dniu na wszystkich jego rachunkach i przeniesienia stanów rachunków na zakończenie tego dnia roboczego na rachunek koncentrujący w danej walucie).

W oparciu o powyższe, bank stwierdza, który z uczestników cash poolingu na zakończenie danego dnia roboczego posiada saldo dodatnie (tzw. posiadacz dodatni), który zaś posiada saldo ujemne (tzw. posiadacz ujemny). Następnie, na zakończenie danego dnia roboczego, bank przenosi na posiadaczy dodatnich całość lub część wierzytelności, które przysługiwały bankowi wobec posiadaczy ujemnych, otrzymując od posiadaczy dodatnich równowartość tych wierzytelności. Przeniesienie to opiera się bądź na metodzie alokacji proporcjonalnej (polega ona na tym, iż ogólna suma wierzytelności przysługujących bankowi wobec posiadaczy ujemnych jest dzielona proporcjonalnie pomiędzy posiadaczy dodatnich i przelewana na każdego z nich w wysokości wynikającej z dokonania proporcjonalnego podziału), bądź na metodzie alokacji priorytetowej (polega ona na tym, iż ogólna suma wierzytelności przysługujących bankowi wobec posiadaczy ujemnych nie jest dzielona proporcjonalnie pomiędzy posiadaczy dodatnich, lecz poszczególnym rachunkom posiadaczy - w zależności od tego, czy saldo na ich rachunku koncentrującym jest dodatnie, czy ujemne - przypisywane są odpowiednie priorytety określone cyfrą, wskazujące dla posiadaczy dodatnich - pierwszeństwo w nabywaniu przez nich wierzytelności, a dla posiadaczy ujemnych - pierwszeństwo w zbywaniu przez bank wierzytelności wobec nich).

Na początku następnego dnia roboczego każdy posiadacz dodatni, na rzecz którego w poprzednim dniu roboczym dokonany został przelew wierzytelności, dokonuje zwrotnego przelewu przedmiotowych wierzytelności, otrzymując od banku równowartość tych wierzytelności, w wyniku którego ponownie bankowi (a nie - jak przez okres od zakończenia poprzedniego dnia roboczego do rozpoczęcia następnego dnia roboczego - posiadaczowi dodatniemu), przysługują wierzytelności wobec posiadaczy ujemnych.

W efekcie uczestniczenia w cash poolingu spółka, u której w danym dniu wystąpiło na rachunku koncentrującym saldo dodatnie, otrzymuje odsetki wyższe od tych, jakie otrzymałaby w przypadku zdeponowania na rachunku bankowym kwoty w wysokości tego salda, natomiast spółka, u której w danym dniu wystąpiło saldo ujemne, płaci odsetki niższe od tych, jakie zapłaciłaby w przypadku zaciągnięcia w banku kredytu w wysokości tego salda. Od każdej spółki uczestniczącej w cash poolingu (a więc zarówno tej, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych danego miesiąca występowało na rachunku koncentrującym saldo dodatnie, jak i tej, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych danego miesiąca występowało na rachunku koncentrującym saldo ujemne), pobierana jest przez bank prowizja (prowizja ta pobierana jest za cały rok z góry). Wysokość odsetek pobieranych od spółki, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych wystąpiło na rachunku koncentrującym saldo ujemne, jak i prowizja pobierana przez bank od tej spółki, kalkulowane są w ten sposób, iż ich suma jest nie większa niż odsetki, jakie spółka, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych wystąpiło na rachunku koncentrującym saldo ujemne zapłaciłaby, gdyby zaciągnęła w banku kredyt w wysokości ujemnego salda. Wypłaty odsetek przez spółkę, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych wystąpiło na rachunku koncentrującym saldo ujemne, na rzecz spółki, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych wystąpiło na rachunku koncentrującym saldo dodatnie, dokonuje bank na podstawie zawartej umowy cash poolingu.

W związku z powyższym zadano następujące pytania w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

1. Czy dla uczestników cash poolingu nie będących bankiem przychodem są kwoty odsetek otrzymanych w związku z udziałem w cash poolingu, a kosztem uzyskania przychodu wydatki poniesione z tytułu zapłaconych odsetek oraz prowizja zapłacona bankowi za świadczenie usługi cash poolingu, natomiast pozostałe środki finansowe przelewane pomiędzy uczestnikami cash poolingu nie będącymi bankiem, nie stanowią dla tych uczestników przychodów, ani kosztów ich uzyskania...
2. Czy w przypadku, gdy wypłata odsetek w ramach cash poolingu dokonywana jest na rzecz posiadacza salda dodatniego, nie będącego polskim rezydentem podatkowym, do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego (tzw. podatku u źródła) od dochodu z tytułu odsetek osiąganego przez tego nierezydenta w wyniku uczestnictwa w cash poolingu, zobowiązany jest bank oferujący usługę cash poolingu, czy też posiadacz ujemny, od którego odsetki przysługują posiadaczowi dodatniemu...
3. Czy w stosunku do odsetek wypłacanych przez uczestnika cash poolingu będącego posiadaczem salda ujemnego, uczestnikowi cash poolingu będącemu posiadaczem salda dodatniego, znajdują zastosowanie ograniczenia w zakresie uznawania odsetek za koszty uzyskania przychodu, wynikające z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych...

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej jest odpowiedź na pytanie trzecie. Wniosek w zakresie pytań nr 1 i nr 2 został rozpatrzony odrębnymi interpretacjami wydanymi w dniu 09 kwietnia 2010 r., odpowiednio nr ILPB3/423-93/10-3/DS, nr ILPB3/423-93/10-4/DS.

Zdaniem Wnioskodawcy, w stosunku do odsetek wypłacanych przez uczestnika cash poolingu, będącego posiadaczem ujemnym, uczestnikowi cash poolingu, będącemu posiadaczem dodatnim, nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie uznawania odsetek za koszty uzyskania przychodu, wynikające z przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji, zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Na wstępie analizy przedmiotowego problemu trzeba wskazać, iż stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenie spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki, posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji), i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza), osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Natomiast przepis art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera w swej treści analogiczne rozwiązania, dotyczące odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej spółkę siostrzaną.

Zgodnie z jego brzmieniem, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Sposób ustalenia wartości kapitału zakładowego - dla potrzeb omawianej regulacji - określa art. 16 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. z kolei art. 16 ust. 7b tej ustawy zawiera definicję pożyczki. z cytowanych regulacji wynika, iż podstawową przesłanką stosowania przepisów dotyczących niedostatecznej kapitalizacji jest to, aby płatność odsetek była dokonywana z tytułu pożyczki udzielonej danemu podmiotowi przez określone jednostki powiązane. Zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przez pożyczkę, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7 tej ustawy, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Odnosząc treść cytowanej definicji do analizowanej sytuacji, dostrzec należy, iż w przypadku cash poolingu nie możne uznać, iż mamy do czynienia z pożyczką udzielaną posiadaczowi ujemnemu przez posiadacza dodatniego.

Posiadacz ujemny zawarł bowiem wielostronną umowę cash poolingu z bankiem, nie zawierał on natomiast umowy pożyczki z posiadaczem dodatnim. Posiadacz dodatni, poprzez uczestnictwo w cash poolingu, wyraził jedynie gotowość do chwilowego (na okres pomiędzy zakończeniem jednego dnia roboczego a rozpoczęciem następnego dnia roboczego) przejęcia zobowiązań posiadacza ujemnego wobec banku. z uwagi na fakt, iż dokonywana przez uczestników cash poolingu - za pośrednictwem banku - czynności nie mają charakteru pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ww. ustawy, stwierdzić należy, iż przepisy o tzw. niedosiatecznej kapitalizacji, zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie mogą tu znaleźć zastosowania.

Zasadność powyższego stanowiska potwierdzają poglądy prezentowane przez organy skarbowe. Tytułem przykładu można tu wskazać postanowienie Naczelnika Świętokrzyskiego Urzędu Skarbowego z dnia 29.05.2006 roku (sygn. RO/436-2/06), gdzie wskazano, iż: ?Z przedstawionego stanu taktycznego wynika, że bank oferuje spółce usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową w ramach grup kapitałowych (cash pooling) świadczoną na podstawie umowy o świadczenie usługi db-CashSweepPL i Umowy cesji wierzytelności z tytułu kredytów w rachunku.

Dokonywane przez podmioty należące do Grupy Spółek - za pośrednictwem banku - czynności usług kompleksowego zarządzania płynnością finansową nie mają charakteru pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ww. ustawy.

W ramach tych usług, dający pożyczkę nie przenosi na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy (następuje tu cesja wierzytelności), stąd też w przypadku tym stosowanie ograniczeń w zakresie zaliczania odsetek do kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy, nie ma zastosowania. Ponadto, z cytowanych uregulowań wynika, iż ograniczenia w nich przewidziane znajdują zastosowanie, jeżeli wartość zadłużenia podatnika wobec jego kwalifikowanych udziałowców przekroczy określony próg w dniu zapłaty odsetek. Dostrzec należy, iż w przypadku cash poolingu codzienna likwidacja sald ujemnych powoduje wprawdzie powstanie czasowego zadłużenia posiadacza ujemnego wobec posiadacza dodatniego, ma ono jednak charakter krótkotrwały i trwa jedynie od zakończenia jednego dnia roboczego do rozpoczęcia następnego dnia roboczego, kiedy bank dokonuje zwrotnego przeniesienia sald. Zadłużenie to nie istnieje natomiast w momencie zapłaty odsetek, gdyż zobowiązania z tytułu przeniesionych wierzytelności w chwili płatności odsetek faktycznie już nie istnieją. Okoliczność ta ma fundamentalne znaczenie dla analizowanego zagadnienia. Skoro bowiem w chwili zapłaty odsetek zadłużenie wobec kwalifikowanych udziałowców nie istnieje, to ograniczenia w zakresie tzw. niedostatecznej kapitalizacji, zawarte w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie mogą znaleźć zastosowania.

Za zasadnością powyższego stanowiska przemawiają jednolite poglądy prezentowane przez organy skarbowe. Tytułem przykładu, można tu wskazać postanowienie Naczelnika Opolskiego Urzędu Skarbowego z dnia 19.05.2006 r. (sygn. PD/423-9/GC/2006), gdzie wskazano, iż: ?Codzienna likwidacja sald ujemnych powoduje wprawdzie powstanie czasowego zadłużenia spółki, u której wystąpiło saldo ujemne wobec spółki, na którą Bank przeniósł wierzytelność i zadłużenie to trwa do początku dnia następnego, kiedy Bank dokonuje zwrotnego przeniesienia sald. Tak więc, na dzień zapłaty odsetek (który zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy jest momentem, w którym ustala się wysokość zadłużenia wewnętrznego), zobowiązania z tytułu przeniesionych wierzytelności faktycznie już nie istnieją?.

Biorąc pod uwagę przytoczone wyżej argumenty, stwierdzić należy, iż w stosunku do odsetek wypłacanych przez uczestnika cash poolingu, u którego wystąpiło saldo ujemne, uczestnikowi cash poolingu, u którego wystąpiło saldo dodatnie, nie znajdują zastosowania ograniczania w zakresie uznawania odsetek za koszty uzyskania przychodu, wynikające z przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Jednocześnie dodaje się, że w zakresie opisu zdarzenia przyszłego wniosek został rozpatrzony odrębnymi interpretacjami dotyczącymi:

• podatku od towarów i usług w dniu 23 marca 2010 r. nr ILPP2/443-99/10-3/SJ,

• podatku od czynności cywilnoprawnych w dniu 09 kwietnia 2010 r. nr ILPB2/436-21/10-2/AJ.
  
  

Natomiast w odniesieniu do powołanych przez Spółkę pism stwierdzić należy, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. u. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

ILPB2/436-21/10-2/AJ, interpretacja indywidualna

ILPB3/423-93/10-3/DS, interpretacja indywidualna

ILPB3/423-93/10-4/DS, interpretacja indywidualna

ILPP2/443-99/10-3/SJ, interpretacja indywidualna