Czy wniesienie przez Wnioskodawcę - spółkę akcyjną - akcji lub udziałów w spółkach do funduszu (...)

UZASADNIENIE

W dniu 06 grudnia 2010 r. został złożony ww. wniosek ? uzupełniony w dniu 09 grudnia 2010 r. ? o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych wniesienia akcji lub udziałów do zamkniętego funduszu inwestycyjnego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego.

Spółka zamierza zostać uczestnikiem funduszu inwestycyjnego zamkniętego. W zamian za wydanie certyfikatów inwestycyjnych funduszu, Spółka wniesie do funduszu akcje lub udziały / papiery wartościowe, w szczególności posiadane akcje spółki komandytowo ? akcyjnej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wniesienie przez Wnioskodawcę - spółkę akcyjną - akcji lub udziałów w spółkach do funduszu inwestycyjnego zamkniętego, w zamian za certyfikaty inwestycyjne jest zdarzeniem, które stanowi przychód na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych...

Zdaniem Wnioskodawcy, objęcie certyfikatów inwestycyjnych w funduszu inwestycyjnym zamkniętym (FIZ), w zamian za akcje lub udziały spółek, jest zdarzeniem, które nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy, a zatem nie rodzi obowiązku podatkowego dla osoby prawnej, która je obejmuje.

UZASADNIENIE.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera legalnej definicji przychodu. W art. 12 ust. 1 ww. ustawy, wskazane są jedynie przykłady przysporzeń majątkowych, które zaliczają się do przychodów - ustawa używa bowiem otwartej formuły ?w szczególności?, analiza wszystkich tam podanych przykładów pozwala jednak sformułować wniosek o charakterze ogólnym, iż przychodem jest trwałe, realne powiększenie majątku podatnika - czy to poprzez aktywne włączenie do tego majątku określonych wartości, czy też poprzez wyłączenie z tego majątku zobowiązań (pasywów) obciążających dotychczas ten majątek. Przychodem takim są zatem otrzymane pieniądze, rzeczy, prawa, wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań albo wartość zwróconych wierzytelności, które uprzednio zostały uznane za nieściągalne. Art. 12 ust. 1 pkt 4a ustawy wprost natomiast stanowi, iż przychodem uczestnika funduszu inwestycyjnego jest otrzymany dochód funduszu, w przypadku, gdy jego statut przewiduje wypłacanie tych dochodów bez odkupywania jednostek uczestnictwa albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych.

Z tego względu konieczne staje się po pierwsze ustalenie, czy wymieniając udziały / papiery wartościowe na certyfikaty uczestnictwa w funduszu, podatnik powiększa w realny i trwały sposób wartość swojego majątku. O ile istotnie można tu prima facie stwierdzić analogię do wniesienia aportu do spółki, to jednak zarówno ze względów podmiotowych (fundusz inwestycyjny, zgodnie z definicją art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, nie jest spółką kapitałową, działa wyłącznie na podstawie tej ustawy), a także przedmiotowych (udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością oraz papiery wartościowe nie mogą stanowić przedmiotu aportu), wymiana udziałów / papierów wartościowych na certyfikaty nie może być sklasyfikowana jako przychód z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Nie można też uznać takiej wymiany wartości inkorporowanych przez udziały / papiery wartościowe z jednej strony, na certyfikaty inwestycyjne z drugiej, za odpłatne zbycie rzeczy lub praw majątkowych. Istotnie - pomiędzy wniesieniem aportu w zamian za udziały w spółce a nabyciem certyfikatów funduszu w zamian za udziały / papiery wartościowe, zachodzi to podobieństwo, że obydwie transakcje skutkują zamianą uprawnień wynikających z przedmiotu wkładu na uprawnienia uczestnictwa w zyskach osoby prawnej. Gdyby więc sama taka zamiana miała stanowić przychód, to nieracjonalne byłoby ustanowienie w art. 12 ust. 1 punkt 7 ww. ustawy zasady, że wniesienie aportu jest przychodem. Przepis ten należałoby uznać za zbędny, gdyż wniesienie aportu byłoby przychodem już z racji brzmienia art. 14 ust. 1 tej ustawy, jako zbycie prawa majątkowego. Prowadzi to do logicznego wniosku, że art. 14 ust. 1 ustawy nie obejmuje swoim zakresem wymiany udziałów / papierów wartościowych na certyfikaty uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym. Dodatkowo świadczy o tym fakt, że art. 14 ust. 1 ustawy stanowi o cenie określonej w umowie. W rozpatrywanym przypadku nie można mówić ani o cenie, ani o umowie, w ramach której, taka cena byłaby negocjowana. Wartość udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością papierów wartościowych albo praw, o których mowa w art. 7 ustawy o funduszach inwestycyjnych, określa się według metody wynikającej z art. 128 tej ustawy, a nie w drodze umowy pomiędzy podmiotem zamierzającym nabyć certyfikaty, a funduszem.

Kolejny argument przemawiający za prawidłowością stanowiska Spółki wynika z art. 12 ust. 1 pkt 4a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis ten expressis verbis wskazuje jako przychód otrzymane od funduszu inwestycyjnego dochody. Dochód taki jest przychodem wówczas, gdy statut funduszu przewiduje wypłacanie dochodu bez wykupywania certyfikatów inwestycyjnych. Przepis ten wskazuje na zasadniczy zamysł ustawodawcy uzależnienia zaistnienia przychodu od otrzymania przez uczestnika funduszu realnego przysporzenia (dochodu). Także więc w tych warunkach, gdy statut funduszu nie przewiduje wypłacania dochodów bez wykupywania certyfikatów należy przyjąć, że ustawodawca wiąże zaistnienie takiego przychodu z chwilą otrzymania przez uczestnika realnego przysporzenia.

Chwila ta następuje w dacie wykupienia (umorzenia) certyfikatu. Stanowisko przeciwne prowadziłoby zatem do niezrozumiałego trudnego do wyjaśnienia poglądu, że ustawodawca różnicuje moment ustalenia przychodu w funduszach w zależności od tego, czy statut przewiduje wypłatę wartości stanowiących zyski z uczestnictwa w związku z wykupieniem certyfikatu, czy bez takiego wykupienia. Tymczasem ta jedynie formalna okoliczność nie ma żadnego wpływu na zaistnienie przysporzenia majątkowego po stronie uczestnika. Tylko takie natomiast przysporzenie, jak wyżej wskazano może być uznane za przychód.

W końcu wskazać należy na art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, według którego wydatki na nabycie certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych można uznać za koszt uzyskania przychodów dopiero w momencie odkupienia tych certyfikatów. Skoro więc dopiero wówczas ustawa pozwala zidentyfikować koszt, to - konsekwentnie - dopiero wówczas można też mówić o przychodzie, a po pomniejszeniu go o ten koszt - o dochodzie podlegającym opodatkowaniu. W dacie wymiany udziałów / papierów wartościowych na certyfikaty uczestnictwa żaden koszt nie powstaje. W świetle art. 16 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, najwyraźniej widać, że stanowisko przeciwne do prezentowanego prowadzi do wniosku, iż najpierw mamy do czynienia z przychodem, a dopiero później z kosztem. Daty tych zdarzeń prawnych rozmijają się. Powstaje w takiej sytuacji zasadnicza wątpliwość, jak określić dochód i jak go opodatkować, skoro w dacie określenia przychodu nie są znane koszty jego uzyskania. Konsekwencją takiego stanowiska byłoby podwójne opodatkowanie wymiany udziałów / papierów wartościowych na certyfikaty - pierwszy raz nastąpić by ono miało przy nabywaniu certyfikatów (niezależnie od trudności w ustalaniu podstawy opodatkowania), zaś drugi raz ? w chwili zbywania (umarzania) tych certyfikatów, co stoi w jawnej sprzeczności z założeniami polskiego podatku dochodowego. Wnioskodawca podkreśla jednocześnie, iż wykładnia zaprezentowana powyżej, jako stanowisko własne, potwierdzona została przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 października 2010 r. o sygn. akt II FSK 1047/09. W wyroku Sąd ten wskazał wyraźnie:

?Rzecz bowiem w tym, że ostateczna wartość certyfikatów inwestycyjnych powstaje (doznaje konkretyzacji) - jak trafnie przyjął sąd administracyjny pierwszej instancji - na drugim etapie procesu inwestycji. Spostrzeżenie to prowadzi do wniosku, że wbrew dywagacjom autorki skargi kasacyjnej, w momencie wniesienia udziałów / papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego zamkniętego inwestor nie uzyskuje automatycznie realnego przysporzenia trwale powiększającego jego aktywa i stanowiącego przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. Przychód taki - zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego - powstaje dopiero na drugim etapie procesu inwestycji, tj. w razie umorzenia certyfikatów (także w przypadku likwidacji funduszu), zbycia certyfikatów na rzecz osoby trzeciej albo - wyjątkowo ? w następstwie wypłaty dochodów funduszu bez umarzania certyfikatów inwestycyjnych. Opowiedzenie się za stanowiskiem wyrażonym w skardze kasacyjnej oznaczałoby w istocie przyznanie pierwszeństwa nie przepisom prawa podatkowego, lecz ustawie o rachunkowości, samo zaś operowanie argumentem w przedmiocie zakazu kompensaty na gruncie tejże ustawy jest o tyle chybione, iż w sytuacji otrzymania przez dany podmiot (w tym wypadku - Spółkę) certyfikatów inwestycyjnych w wyniku wniesienia do funduszu udziałów / papierów wartościowych, nie dokonuje on żadnej kompensaty?.

Z tych też względów pogląd prezentowany przez Spółkę jawi się jako zgodny z prawem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Kwestie związane z nabywaniem jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych reguluje ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546 ze zm.).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 tej ustawy, wpłaty do funduszu inwestycyjnego są dokonywane w formie pieniężnej. Jednakże ust. 2 tegoż artykułu przewiduje, iż do funduszu inwestycyjnego mogą być wniesione zdematerializowane papiery wartościowe - jeżeli statut funduszu tak stanowi, lub inne niż zdematerializowane papiery wartościowe, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością lub prawa, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2 - jeżeli ustawa oraz statut funduszu tak stanowią.

Ponadto, zgodnie z ust. 3 art. 7 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o wpłatach, rozumie się przez to również wniesienie do funduszu praw majątkowych, o których mowa w ust. 2.

Z treści art. 28 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych wynika, iż w przypadku wpłat do funduszu inwestycyjnego, dokonywanych w innych niż zdematerializowane, papierach wartościowych (m.in. w akcjach, obligacjach) lub w udziałach w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, osoba zapisująca się na certyfikaty inwestycyjne przenosi, w drodze umowy, zgodnie z odrębnymi przepisami, prawa z tych papierów lub udziałów na towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy, statut funduszu inwestycyjnego zamkniętego może przewidywać dokonywanie wpłat na certyfikaty inwestycyjne papierami wartościowymi, udziałami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (?). W tym przypadku, papiery wartościowe i udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością będą wyceniane według metody przyjętej przez fundusz dla wyceny aktywów netto (ust. 2 art. 128 ustawy).

Powołane powyżej przepisy wskazują, iż wpłata do funduszu inwestycyjnego w postaci papierów wartościowych lub udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi szczególną formę ich zbycia. Przemawia za tym fakt, iż w odniesieniu do udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wniesienie ich do funduszu związane będzie z obowiązkiem zachowania wymogów przewidzianych przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 ze zm.), regulujących m.in. kwestię formy prawnej zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 180 Kodeksu spółek handlowych), jak i również zawiadomienia spółki o fakcie zbycia udziałów (art.187 § 1 Kodeksu spółek handlowych).

Zatem, poprzez wniesienie papierów wartościowych lub udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do funduszu inwestycyjnego, w zamian za certyfikaty inwestycyjne, dochodzi do ich zbycia na rzecz funduszu oraz do jednoczesnego nabycia innych papierów wartościowych ? certyfikatów inwestycyjnych. Stosownie do powyższego, należy ocenić skutki tej transakcji w świetle ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.).

Rozpatrując konsekwencje podatkowe transakcji nabycia oraz sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych, należy mieć na względzie przepisy art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którymi, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych jest dochód, rozumiany jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

Przychodami, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, są przede wszystkim otrzymane pieniądze i wartości pieniężne w tym również różnice kursowe. Natomiast kosztami uzyskania przychodów, stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (?).

Jednocześnie na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy wyłączone zostały z kosztów uzyskania przychodów wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatki na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych wkładów, udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż wartość pieniężna certyfikatów inwestycyjnych nabywanych przez Spółkę w zamian za akcje lub udziały spółek stanowi Jej przychód, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jednocześnie należy wskazać, iż powołane w treści wniosku orzeczenie sądu administracyjnego nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zdaniem organu podatkowego teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu. Przy zaistniałym podobieństwie stanu faktycznego oraz rozważań prawnych organ podatkowy uważa, iż w badanej sprawie należy jednak uznać stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.