Czy opłata za bezumowne korzystanie z gruntu naliczana w wysokości 200% stawki czynszu najmu, podlega (...)

UZASADNIENIE

W dniu 31 października 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z gruntu, na którym umieszczono nośnik reklamowy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jako czynny podatnik VAT wynajmuje i wydzierżawia nieruchomości, m. in. gruntowe stanowiące jej własność.

W Gminie wystąpiła sytuacja, w której nastąpiło samowolne zajęcie jej gruntu ? bez tytułu prawnego, na którym Firma samowolnie ustawia reklamę. Gmina wzywa pisemnie do usunięcia nośnika reklamowego lub do zawarcia stosownej umowy. Jednocześnie informuje, że do tego czasu będzie naliczana opłata z tytułu bezumownego korzystania z gruntu w wysokości 200% obowiązujących na danym obszarze stawek (określając okres i wysokość należności). W przypadku braku reakcji ze strony firmy, Gmina wystawia fakturę VAT za bezumowne korzystanie z gruntu wg 22% stawki VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opłata za bezumowne korzystanie z gruntu naliczana w wysokości 200% stawki czynszu najmu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też jako odszkodowanie za bezumowne korzystanie, nie podlega przepisom ustawy o VAT, a faktu jej otrzymania nie należy dokumentować fakturą VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, ww. sytuację należy potraktować jako świadczenie usługi w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Gmina stosuje się do zapisu art. 19 ust. 13, art. 29 ust. 1 i art. 106 ust. 1 ustawy o VAT oraz § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 ze zm.). Wnioskodawca wystawia fakturę VAT za bezumowne korzystanie z gruntu opodatkowując tę usługę podstawową stawką VAT w wysokości 22% na podstawie art. 41 ust. 1 ww. ustawy i określa termin płatności. Obrót i podatek należny Gmina deklaruje w comiesięcznej deklaracji VAT-7.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, w myśl art. 7 ust.1 ww. ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ww. ustawy podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

Aby uznać daną czynność za opodatkowaną pomiędzy stronami umowy musi istnieć wzajemny stosunek zobowiązaniowy oznaczający, iż dany podmiot w zmian za wynagrodzenie zobowiązany jest do spełnienia na rzecz innego podmiotu określonego świadczenia. Istotną cechą wynagrodzenia jest więc istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą, należną z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Wystąpić musi zatem bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

Podstawowa stawka podatku VAT, zgodnie z art. 41 ust. 1 ww. ustawy wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl zasady określonej w art. 19 ust. 1 cyt. ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1. Natomiast, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, to zgodnie z art. 19 ust. 4 cyt. ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Przepis art. 19 ust. 13 pkt 4 cyt. ustawy określa szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, zgodnie z którym, z tytułu świadczenia na terytorium kraju usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a także usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej i biurowej - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze.

Ponadto, podstawą opodatkowania - w myśl art. 29 ust. 1 ww. ustawy jest obrót. Obrotem natomiast jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Kwestie korzystania z cudzej własności bez tytułu prawnego, tj. bez zgody wynajmującego regulują przepisy art. 224 - 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Zgodnie z art. 224 § 1 i § 2 ww. ustawy, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W myśl natomiast art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że w Gminie wystąpiła sytuacja, w której nastąpiło samowolne zajęcie jej gruntu ? bez tytułu prawnego, na którym Firma ustawiła reklamę. Gmina wzywa pisemnie do usunięcia nośnika reklamowego lub do zawarcia stosownej umowy. Jednocześnie informuje, że do tego czasu będzie naliczana opłata z tytułu bezumownego korzystania z gruntu w wysokości 200% obowiązujących na danym obszarze stawek (określając okres i wysokość należności). W przypadku braku reakcji ze strony firmy, Gmina wystawia fakturę VAT za bezumowne korzystanie z gruntu wg 22% stawki VAT.

Jak wskazano wyżej, według art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Przy definiowaniu świadczenia należy odwołać się do przepisów prawa cywilnego, w szczególności do art. 353 § 2 Kodeksu cywilnego stanowiącego, że świadczenie może polegać na działaniu (facere) albo na zaniechaniu (non facere). Trzeba jednocześnie zaznaczyć, że świadczenie w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług powinno być spełnione na rzecz bezpośredniego konsumenta, odbiorcy świadczenia odnoszącego korzyść majątkową.

Analiza stanu faktycznego na tle powołanych regulacji prawnych prowadzi do wniosku, że fakt korzystania przez Firmę z przedmiotowej nieruchomości, należy w świetle powołanego wyżej art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, zakwalifikować jako usługę. Ta z kolei na mocy powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, winna być opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Powyższe wynika z faktu, iż Gmina poza wezwaniami do usunięcia nośnika reklamowego lub do zawarcia stosownej umowy, nie podjęła stanowczych i wszelkich możliwych środków mających na celu usunięcie reklamy. Ponadto należy uznać, że Gmina wystawiając faktury VAT w wysokości 200% obowiązujących na danym obszarze stawek (określając okres i wysokość należności) tolerowała taki stan rzeczy. Wobec powyższego, zdaniem tut. Organu w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki do stwierdzenia, iż korzystanie przez Firmę z nieruchomości stanowi bezumowne korzystanie z rzeczy, opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

Następstwem uznania stosunku łączącego Spółkę z najemcą za usługę jest właściwe udokumentowanie świadczonych czynności.

Stosownie do treści art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Faktura ta ? do dnia 30 listopada 2008 r. ? powinna spełniać wymogi, o których mowa w § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 ze zm.). Od dnia 1 grudnia 2008 r. natomiast weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337). Od tego dnia warunki jakie powinna zawierać faktura VAT zawarte są w § 5 ww. rozporządzenia.

Odpowiadając na zadane we wniosku pytanie należy stwierdzić, iż opłata za bezumowne korzystanie z gruntu naliczana w wysokości 200% obowiązujących na danym obszarze stawek, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz winna być udokumentowana poprzez wystawienie faktury VAT.

W niniejszej interpretacji odpowiedziano na wniosek w części dotyczącej opodatkowania bezumownego korzystania z gruntu, na którym umieszczono nośnik reklamowy.

Rozstrzygnięcie dotyczące opodatkowania bezumownego korzystania z gruntu po wygaśnięciu umowy najmu zawarte zostało w odrębnej interpretacji o nr: ILPP1/443-1023/08-2/BD z dnia 7 stycznia 2009 r.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

ILPP1/443-1023/08-2/BD, interpretacja indywidualna