Czy transakcję zbycia przedsiębiorstwa, z wyłączeniem nieruchomości, na rzecz jednego podmiotu można (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki jawnej reprezentowanej przez Pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 4 listopada 2008 r. (data wpływu 7 listopada 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży przedsiębiorstwa z wyłączeniem nieruchomości, a także należności i zobowiązań na rzecz kilku nabywców ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 listopada 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży przedsiębiorstwa z wyłączeniem nieruchomości, a także należności i zobowiązań na rzecz kilku nabywców.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest handel detaliczny oraz hurtowy towarami. Działalność gospodarcza jest prowadzona przy wykorzystaniu przedsiębiorstwa, na które składają się:

• Nieruchomości, w tym nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem magazynowo -biurowym,
• ruchomości, m.in. samochody ciężarowe, urządzenia biurowe,
• wartości niematerialne i prawne, m.in. w postaci oprogramowania, znajomości rynku, branży oraz bazy klientów (know-how),
• graficzny znak towarowy z prawem do używania,
• towary,
• należności oraz zobowiązania związane z prowadzeniem dotychczasowej działalności gospodarczej.

Podatnik zamierza przeprowadzić transakcję, której przedmiotem będzie zbycie poszczególnych składników majątkowych z wyłączeniem Nieruchomości, tworzących łącznie przedsiębiorstwo, na rzecz kilku odrębnych podmiotów powiązanych miedzy sobą oraz z Zainteresowanym (Nieruchomości pozostaną w majątku Spółki).

Od momentu przeprowadzenia powyższej transakcji zbycia, podstawowy przedmiot działalności Wnioskodawcy ulegnie zmianie. Do podstawowego przedmiotu jego działalności będzie należał wynajem Nieruchomości jednemu z wielu nabywców poszczególnych składników majątkowych. Nieruchomości te będą wykorzystywane przez ten podmiot, który będzie kontynuował działalność gospodarczą w ramach handlu detalicznego i hurtowego towarami objętymi dotychczasowym asortymentem Spółki.

Wnioskodawca odda w odpłatne posiadanie zależne swoje Nieruchomości. Opłata za Nieruchomości zostanie ustalona wg cen rynkowych.

Dotychczasowi wspólnicy Spółki utworzą nową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: spółka z o.o.) i obejmą w niej 100% udziałów. Nowoutworzona spółka z o.o. nabędzie wyłącznie towary oraz know-how, rozumiane jako wiedza o rynku oraz baza klientów.

Pozostałe składniki majątku przedsiębiorstwa Wnioskodawcy, z wyłączeniem Nieruchomości, zostaną sprzedane do dwóch innych podmiotów gospodarczych, tzn. jeden podmiot nabędzie ruchomości, drugi - wartości niematerialne i prawne, w tym prawa do znaku towarowego. Podmioty będące stronami transakcji zbycia składników majątkowych (ruchomości, wartości niematerialne i prawne) są między sobą powiązane.

Należności i zobowiązania nie przejdą na sp. z o.o. i pozostaną u Zainteresowanego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

1. Czy wyżej opisaną transakcję zbycia poszczególnych składników majątkowych, tworzących łącznie przedsiębiorstwo, z wyłączeniem Nieruchomości oraz należności i zobowiązań związanych z prowadzeniem dotychczasowej działalności gospodarczej, na rzecz kilku podmiotów można potraktować jako transakcję zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT...
2. Czy w konsekwencji zakwalifikowania lub braku kwalifikacji ww. opcji jako zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy VAT transakcja ta nie podlega lub podlega tej ustawie...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 55#185; ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) (dalej: KC) przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono (to przedsiębiorstwo) w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
   
   

Dodatkowo zgodnie z art. 55#178; KC czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Oznacza to, że ustawodawca pozostawił stronom transakcji swobodę co do tego, które elementy tworzące pojęcie przedsiębiorstwa objąć przedmiotem czynności prawnej. Oczywiście, swoboda ta nie może iść tak daleko, aby zakres wyłączeń przekreślił istotę przedsiębiorstwa. Zbycie przedsiębiorstwa powinno obejmować co najmniej te składniki, które determinują funkcje spełniane przez przedsiębiorstwo.

W przypadku Wnioskodawcy na zespół składników przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie handlu składają się ruchomości, nieruchomości, wartości niematerialne i prawne oraz należności i zobowiązania. W celu stwierdzenia, czy zespół składników majątkowych, będący przedmiotem transakcji zbycia, stanowi przedsiębiorstwo, należy zastanowić się, czy zespół ruchomości oraz wartości niemateriałnych i prawnych posiada potencjalną zdolność do niezależnego działania gospodarczego jako samodzielny podmiot.

Z całą stanowczością należy uznać, że własność nieruchomości nie jest niezbędna do prowadzenia działalności handlowej. Nieruchomości wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej można uzyskać w formie odpłatnego posiadania zależnego, tj. wynająć, wydzierżawić lub wyleasingować od innego podmiotu gospodarczego. Brak nieruchomości w majątku przedsiębiorstwa nie wpływa na funkcjonalne związki pomiędzy pozostałymi składnikami, które pozwalają na prowadzenie działalności.

Tym samym pozostałe składniki majątkowe, po wyłączeniu nieruchomości, zdecydowanie posiadają potencjalną zdolność do niezależnego działania gospodarczego jako samodzielny podmiot, a więc tworzą przedsiębiorstwo, a nie zbiór pewnych elementów, których jedyną cechą wspólną jest bycie własnością jednego podmiotu gospodarczego.

Wyłączenie kolejnego składnika z zespołu sprzedawanych aktywów, tzn. należności i zobowiązań związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną do dnia transakcji sprzedaży tych składników, wymaga rozpatrzenia, czy nadal mamy do czynienia z zespołem składników stanowiących przedsiębiorstwo. Zgodnie z doktryną w sytuacji przenoszenia własności aktywów, w tym przypadku ruchomości, wartości niematerialnych i prawnych oraz towarów, aby mówić o zbyciu przedsiębiorstwa, należy również przenieść zobowiązania pozostające w związku przyczynowym z tymi aktywami. Brak takiego przeniesienia powoduje brak możliwości uznania grupy sprzedawanych składników za przedsiębiorstwo.

Podsumowując zbycie przez Wnioskodawcę składników majątkowych nie może być uznane za zbycie przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT jej przepisom nie podlega transakcja zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Sformułowanie 'transakcja zbycia' użyte w ustawie o VAT wskazuje na jednoznaczne intencje ustawodawcy - okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją dla celów VAT powinny być każdorazowo analizowane z punktu widzenia zbywcy, a nie nabywcy.

Kwestia możliwości wykorzystania przez nabywcę nabytych poszczególnych składników majątkowych dla kontynuacji profilu działalności zbywcy jest rzeczą wtórną i nie ma istotnego znaczenia dla oceny samej transakcji.

W związku z powyższym jedynym warunkiem, który należy wypełnić, aby skorzystać z możliwości nie opodatkowania transakcji zbycia składników majątku podatkiem od towarów i usług jest uznanie zespołu składników majątkowych, stanowiących przedmiot transakcji zbycia, za przedsiębiorstwo z punktu widzenia zbywcy tegoż przedsiębiorstwa.

Jak wykazano wcześniej z punktu widzenia Zainteresowanego grupa zbywanych składników nie zostanie zakwalifikowana jako przedsiębiorstwo, dlatego w tym przypadku nie będzie miał zastosowania art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Tym samym transakcja ta podlega opodatkowaniu jako dostawa poszczególnych składników majątku wg stawki VAT odpowiedniej dla danego typu transakcji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz.535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Stosownie natomiast do przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Ponieważ przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji ?przedsiębiorstwa? posłużyć należy się definicją sformułowaną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.)

Na mocy art. 55#185; k.c. przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
5. koncesje, licencje i zezwolenia,
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej,
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
8. tajemnice przedsiębiorstwa,
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
   
   

Zgodnie z art. 55#178; k.c., czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba, że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych. W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji sprzedaży.

Wyłączenie więc ze zbycia istotnych elementów przedsiębiorstwa, powoduje, że mamy do czynienia ze sprzedażą sumy składników majątkowych, a nie ze sprzedażą przedsiębiorstwa.

Jeśli natomiast wyłączone ze zbycia składniki przedsiębiorstwa nie mają istotnego znaczenia dla funkcjonowania przedsiębiorstwa jako takiego, wówczas czynność taka na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług uznana będzie za sprzedaż przedsiębiorstwa, chociaż nie obejmuje ona wszystkich jego składników.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca zamierza sprzedać przedsiębiorstwo z wyłączeniem nieruchomości, a także należności i zobowiązań na rzecz kilku odrębnych podmiotów powiązanych pomiędzy sobą i Zainteresowanym. Zdaniem Wnioskodawcy w sytuacji przenoszenia własności aktywów, w tym przypadku ruchomości, wartości niematerialnych i prawnych oraz towarów, aby mówić o zbyciu przedsiębiorstwa, należy również przenieść zobowiązania pozostające w związku przyczynowym z tymi aktywami. Brak takiego przeniesienia powoduje brak możliwości uznania grupy sprzedawanych składników za przedsiębiorstwo.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że jeśli warunki wynikające z przepisu art. 55#185; ustawy Kodeks cywilny nie zostaną spełnione, zamierzona przez Wnioskodawcę czynność nie będzie zbyciem przedsiębiorstwa, a więc zastosowania nie będzie miał przepis art. 6 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa. Należy dodatkowo zauważyć, że zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność jednego nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. W konsekwencji zbycie przedsiębiorstwa na rzecz kilku nabywców także przesądza o uznaniu tej transakcji za czynności dostawy składników majątkowych (i ew. niemajątkowych). Powyższa transakcja będzie zatem podlegać ustawie o VAT, a dostawa poszczególnych składników majątku opodatkowana będzie według stawki podatku właściwej dla przedmiotu dostawy.

Podkreślić jednak należy, że analiza przedmiotu umów cywilnoprawnych nie mieści się w ramach określonych przepisem art. 14b § 1 ustawy Ordynacja Podatkowa, zgodnie z którym minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego.

A zatem Minister Finansów nie jest uprawniony do oceny stanowiska, czy przedstawione we wniosku wyłączenie ze sprzedaży przedsiębiorstwa, skutkuje uznaniem zamierzonej czynności za sprzedaż przedsiębiorstwa, w świetle wskazanych powyżej przepisów art. 55 k.c.

Ponadto tut. Organ zwraca uwagę, iż z dniem 1 grudnia 2008 r. (z wyjątkami określonymi w art. 15 tej ustawy), weszła w życie ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1320), zgodnie z którą zmieniono m.in. art. 6 ust. 1 ustawy.

Natomiast do dnia 30 listopada 2008 r. ww. przepis obowiązywał w brzmieniu: przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W zakresie interpretacji dotyczącej zdarzenia przyszłego ? opodatkowania sprzedaży przedsiębiorstwa z wyłączeniem nieruchomości zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie z dnia 30 stycznia 2009 r. nr ILPP2/443-1023/08-2/AD.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

ILPP2/443-1023/08-2/AD, interpretacja indywidualna