Opodatkowanie opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców.

UZASADNIENIE

W dniu 27 maja 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za korzystanie z przystanków i dworców. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 18 lipca 2013 r. (data wpływu 22 lipca 2013 r.) o doprecyzowanie opisu sprawy oraz pełnomocnictwo dla osoby podpisanej na wniosku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Zgodnie z art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13), dalej ustawa p.t.z., za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty ustalana jest w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.

W związku z przejęciem przez Miasto infrastruktury dworcowo-przystankowej, na podstawie art. 16 ust. 4-6 ustawy p.t.z., podjęta została Uchwała Rady Miasta z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie ustanowienia stawek opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest Miasto. Określiła ona stawki w wysokości: 0,05 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku oraz 1 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na dworcu (maksymalna wartość stawki określona w art. 16 ust. 5 ustawy p.t.z.). Obecnie obowiązuje Uchwała z dnia 6 listopada 2012 r. Rady Miasta w sprawie ustanowienia stawek opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest Miasto, w której podwyższono stawki o wskaźnik inflacji w opłacie za przystanek: z 0,05 zł na 0,0514 zł, oraz przy opłacie za dworzec: z 1 zł na 1,028 zł.

Obowiązek ponoszenia przez przewoźników i operatorów opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest Miasto, wynika z uchwały określającej warunki i zasady korzystania z tych obiektów, wydanej na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy p.t.z., z której wynika, iż warunkiem korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców jest wnoszenie opłat w wysokości określonej w ww. uchwale Rady Miasta z dnia 6 listopada 2012 r.

Na podstawie art. 16 ust. 7, kwoty uzyskane od przewoźników stanowią dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Na podstawie interpretacji uzyskanej od tut. Organu Wnioskodawca w imieniu Miasta zawarł umowy cywilnoprawne z przewoźnikami, które uzgadniają zasady korzystania z infrastruktury przystankowej i dworcowej.

Przewoźnicy ubiegający się o możliwość użytkowania infrastruktury dworcowo-przystankowej należącej do Miasta, zobowiązani są do złożenia właściwego wniosku wraz z załącznikami m.in. aktualnym rozkładem jazdy będącym załącznikiem do posiadanego zezwolenia lub zaświadczenia. Przedmiotowy rozkład jazdy jest podstawą do obliczania ilości zatrzymań na poszczególnych przystankach lub dworcach oraz do wyznaczenia wysokości opłaty za zatrzymania na nich. Wymóg ten reguluje również zapis art. 32 ust. 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (do wniosku o uzgodnienie zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców, przedsiębiorca dołącza w szczególności rozkład jazdy oraz schemat połączeń komunikacyjnych). Przewoźnicy będą informowani o należnej opłacie w skali miesiąca za pomocą pism.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy organ podtrzymuje stanowisko określone w interpretacji z dnia 13 października 2011 r., iż oplata za korzystanie z przystanków i dworców podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach, przy założeniu, że Gmina rozwiązałaby umowy cywilnoprawne z przewoźnikami?

Zdaniem Wnioskodawcy, opłata, o której mowa w art. 16 ust. 1 ma charakter publicznoprawny. Jej wysokość jest ustalana przez organ publiczny w drodze uchwały. Opłaty te stanowią dochód właściwy jednostki samorządu terytorialnego i zostaną przeznaczone na cele związane z organizacją transportu, czyli na cele wskazane w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym. Gmina nie ma swobody wydatkowania dochodów uzyskanych z ww. opłat. Ponadto, Gmina jak i jednostki samorządu terytorialnego w zakresie w jakim realizują swoje zadania z zakresu władzy publicznej, a formą sprawowania władztwa publicznego jest niewątpliwie ustalenie i pobieranie opłat (tzw. danin publicznych) za korzystanie z przystanków. Uznanie, że opłata za korzystanie z przystanków komunikacyjnych jest świadczeniem o charakterze publicznoprawnym, czyli ma charakter daniny publicznej, wyklucza opodatkowanie tych czynności podatkiem od towarów i usług. Cytując wyrok Sądu NSA (sygn. I FSK 687/12), że ?jednostka samorządu terytorialnego której powierzono kompetencje organizatora transportu publicznego w zakresie tym realizując funkcje Prezydenta Miasta, stanowi organ władzy publicznej, a więc nie może być uznany za podatnika podatku od towarów i usług (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT). Stąd też opłata za korzystania przez operatora i przewoźnika z przystanków lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, nie podlega przepisom ustawy o VAT?.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przepisy art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług definiują pojęcie dostawy towarów i świadczenia usług za wynagrodzeniem.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (?).

Przyjęcie podziału na dostawę towaru oraz świadczenie usług oznacza w praktyce, że wolą ustawodawcy było określenie maksymalnie szeroko przedmiotu opodatkowania VAT ? jeżeli nawet wykazane zostałoby w konkretnym przypadku, że nie występuje dostawa towarów to i tak z reguły należy opodatkować czynność kwalifikowaną wówczas jako świadczenie usług. Powoduje to, iż czynność polegająca na udostępnieniu przystanków i dworców operatorom i przewoźnikom jest co do zasady czynnością podlegającą regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług.

Nie każda jednak czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza ? na mocy art. 15 ust. 2 ustawy ? obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r.

w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1 ze zm.), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże, w świetle unormowań prawa wspólnotowego, w przypadku, gdy organy władzy publicznej bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Natomiast stosownie do treści art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednakże, zarówno w treści ustawy, jak i przepisów wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Na podstawie § 13 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 247 ze zm.), zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z opisu sprawy wynika, że zgodnie z art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty ustalana jest w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego. W związku z przejęciem przez Miasto infrastruktury dworcowo-przystankowej, na podstawie art. 16 ust. 4-6 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, podjęta została Uchwała Rady Miasta w sprawie ustanowienia stawek opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest Miasto. Obecnie obowiązuje Uchwała Rady Miasta w sprawie ustanowienia stawek opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest Miasto, w której podwyższono stawki o wskaźnik inflacji. Obowiązek ponoszenia, przez przewoźników i operatorów za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest Miasto, wynika z uchwały określającej warunki i zasady korzystania z tych obiektów, wydanej na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, z której wynika, iż warunkiem korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców jest wnoszenie opłat w wysokości określonej w Uchwale Rady Miasta. Na podstawie art. 16 ust. 7 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, kwoty uzyskane od przewoźników stanowią dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Na podstawie interpretacji uzyskanej od tut. Organu Wnioskodawca w imieniu Miasta zawarł umowy cywilnoprawne z przewoźnikami, które uzgadniają zasady korzystania z infrastruktury przystankowej i dworcowej. Przewoźnicy ubiegający się o możliwość użytkowania infrastruktury dworcowo-przystankowej należącej do Miasta, zobowiązani są do złożenia właściwego wniosku wraz z załącznikami m.in. aktualnym rozkładem jazdy będącym załącznikiem do posiadanego zezwolenia lub zaświadczenia. Przedmiotowy rozkład jazdy jest podstawą do obliczania ilości zatrzymań na poszczególnych przystankach lub dworcach oraz do wyznaczenia wysokości opłaty za zatrzymania na nich. Wymóg ten reguluje również zapis art. 32 ust. 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (do wniosku o uzgodnienie zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców, przedsiębiorca dołącza w szczególności rozkład jazdy oraz schemat połączeń komunikacyjnych). Przewoźnicy będą informowani o należnej opłacie w skali miesiąca za pomocą pism.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13 ze zm.), organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej ?organizatorem?, właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest gmina:

1. na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich,
2. której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie.
   
   

W myśl art. 15 ust. 1 pkt 3 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega w szczególności na zapewnieniu odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, w szczególności w zakresie:

1. standardów dotyczących przystanków komunikacyjnych oraz dworców,
2. korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz dworców,
3. funkcjonowania zintegrowanych węzłów przesiadkowych,
4. funkcjonowania zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego,
5. systemu informacji dla pasażera.
   
   

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 i ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, w transporcie drogowym za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców mogą być pobierane opłaty. Stawki opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców oraz standardy, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 3 lit. a, są ustalane w drodze negocjacji między gminą, na obszarze której jest usytuowany przystanek komunikacyjny lub dworzec, i właścicielem albo zarządzającym przystankiem komunikacyjnym lub dworcem.

Na mocy art. 16 ust. 4 cyt. ustawy, za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty jest ustalana w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad.

Zgodnie z art. 16 ust. 5 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, stawka opłaty, o której mowa w ust. 4, nie może być wyższa niż:

1. 0,05 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym;
2. 1 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na dworcu.
   
   

W myśl art. 16 ust. 7 ww. ustawy, opłaty, o których mowa w ust. 4, stanowią dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego, z przeznaczeniem na:

1. utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz dworców, o których mowa w ust. 4, oraz
2. realizację zadań określonych w art. 18 - w przypadku gdy organizatorem jest gmina.
   
   

W przypadku więc, gdy właściwa jednostka samorządowa ustanowi, w drodze uchwały wydanej na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, opłatę za korzystanie z przystanków i dworców, jednym z warunków korzystania z tych obiektów określonych uchwałą wydaną na podstawie art. 15 ust. 2 ww. ustawy, powinien być obowiązek ponoszenia przez podmioty świadczące usługi przewozowe tej opłaty w wysokości wynikającej z pomnożenia opłaty przez liczbę zatrzymań wynikającą z rozkładu jazdy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz powołane wyżej uregulowania prawne stwierdzić należy, że pomiędzy działaniami Gminy (czynnościami polegającymi na udostępnianiu przystanków komunikacyjnych i dworców) a świadczeniem wzajemnym, tj. opłatą wnoszoną przez przewoźnika występuje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Do ponoszenia opłat jest zobowiązany każdy przewoźnik korzystający z przystanków komunikacyjnych i dworców. W związku z tym, ww. działania Gminy stanowią odpłatną usługę w rozumieniu art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług. Tak więc otrzymana opłata jest konsekwencją wykonania świadczenia. Odpowiednie zapisy ustawy o publicznym transporcie drogowym wyraźnie wskazują, że działania podejmowane w tym względzie przez organizatora takiego transportu (jednostkę samorządu terytorialnego) mają charakter działań właściwych dla stosunków cywilnoprawnych. Po pierwsze ? opłata za korzystanie z przystanków i dworców może, lecz nie musi być pobierana, a po drugie ? przepisy dają możliwość zakreślenia przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego maksymalnej wartości tejże opłaty, akcentując przy tym konieczność przestrzegania niedyskryminujących zasad. Okoliczność, że strony stosunku cywilnoprawnego są zobowiązane stosować opłaty w wysokości określonej w uchwale podjętej przez odpowiedni organ jednostki samorządu terytorialnego, nie ma wpływu na opodatkowanie czynności udostępniania przystanków podatkiem od towarów i usług. Mają tu bowiem zastosowanie ogólne zasady określone w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że opłata pobierana przez Gminę od przewoźników za możliwość zatrzymywania się na przystankach komunikacyjnych i dworcach stanowi wynagrodzenie za usługę, polegającą na udostępnieniu tychże przystanków i dworców, przy czym działania podejmowane w tym względzie przez Gminę mają charakter działań z zakresu stosunków cywilnoprawnych. Stwierdzić zatem należy, iż Wnioskodawca z tytułu czynności, za które pobiera opłaty, jest podatnikiem podatku od towarów i usług, a czynności te stanowią odpłatne świadczenie usług, które ? zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy ? podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W przedmiotowej sprawie mamy więc do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług, podlegającym opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych w ww. przepisach ustawy o podatku od towarów i usług. Zarówno w treści ustawy jak i przepisach wykonawczych do ustawy dla niektórych czynności przewidziano możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT. Jednakże ani w ustawie o podatku od towarów i usług ani w rozporządzeniach wykonawczych do niej, usługi wykonywane przez Wnioskodawcę nie zostały wskazane jako korzystające ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym nie znajdują zastosowania wyłączenia przewidziane w art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług oraz zwolnienie od podatku VAT przewidziane w cyt. wyżej § 13 ust. 1 pkt 12 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r., bowiem czynności te mają charakter działań z zakresu stosunków cywilnoprawnych.

Reasumując, Wnioskodawca pobierając opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców, które stanowią zapłatę za usługi jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy i usługi te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, z zastosowaniem właściwej stawki VAT, przewidzianej dla przedmiotowego świadczenia. Świadczenie tych usług nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Powyższe rozstrzygnięcie znajdzie zastosowanie również w sytuacji, gdy Gmina rozwiązałaby umowy cywilnoprawne z przewoźnikami. Bowiem w przedmiotowej sprawie istotny jest sam charakter umowy, a nie forma i sposób w jaki została ona zawarta.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.