1. Obowiązek podatkowy po stronie Skarbu Państwa w przypadku zniesienia współwłasności na 2 gruntach (...)

UZASADNIENIE

W dniu 05 października 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zniesienia współwłasności nieruchomości gruntowej oraz prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

1) Skarb Państwa oraz osoby fizyczne Ł.W. i B.P. są współwłaścicielami dwóch działek: działki nr 1X/X oraz działki nr X. Udziały we współwłasności wynoszą: 4/6 Skarb Państwa, 1/6 Ł.W. i 1/6 B.P. Działka nr 1X/X o powierzchni 1390 m² jest działką budowlaną, a prawo własności działki wycenione przez rzeczoznawcę majątkowego wynosi 141(...) zł. Natomiast działka nr X o powierzchni 17305 m² jest działką rolną, a prawo własności działki wycenione przez rzeczoznawcę majątkowego wynosi 855(...) zł.

Strony postanowiły znieść współwłasność przedmiotowej nieruchomości. Podstawą prawną zniesienia współwłasności będzie Zarządzenie nr 1XX Wojewody z dnia 1X maja 2007 r. w sprawie zmiany Zarządzenia Nr 1XX Wojewody z dnia X lipca 2001 r. w sprawie wyrażenia zgody na zbycie udziału Skarbu Państwa w prawie własności nieruchomości gruntowej położonej we W. przy ul. H. i L. A. i ul. G.

Zarządzeniem tym wyrażona została zgoda na dokonanie czynności polegającej na zbyciu udziału Skarbu Państwa w wysokości 4/6 w prawie własności działki nr 1X/X na rzecz pozostałych współwłaścicieli Ł. W. w udziale 1/6 i B. P. w udziale 1/6, w celu zniesienia współwłasności Skarbu Państwa i osób fizycznych do działki 1X/X oraz działki nr X, stanowiącej współwłasność Skarbu Państwa i osób fizycznych w opisanych powyżej udziałach, poprzez przyznanie działki nr 1X/X na współwłasność Ł. W. i B. P., a działki nr X na wyłączną własność Skarbu Państwa, bez dokonywania rozliczeń finansowych.

W wyniku wykonania Zarządzenia strony zamierzają zawrzeć umowę zniesienia współwłasności, na mocy której Skarb Państwa stanie się właścicielem działki nr X, zaś osoby fizyczne nabędą działkę nr 1X/X na współwłasność w częściach równych.

Zniesienie współwłasności prowadzić więc będzie do takiego rozporządzenia działkami, iż jeden ze współwłaścicieli - Skarb Państwa, zyska udział o wartości 191(...) zł., ponad wartość udziału posiadanego pierwotnie. Strony dokonają zniesienia współwłasności bez rozliczeń finansowych.

Ponadto, należy zaznaczyć, iż współwłaściciele B. P. i Ł. W. nabyli współwłasność nieruchomości stanowiących działki 1X/X oraz X jako osoby fizyczne, tak więc przy ich nabyciu nie przysługiwało im prawo do odliczenia podatku VAT należnego. Podobnie Skarbowi Państwa przy nabyciu współwłasności przedmiotowych działek nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT należnego.

2) Po zniesieniu współwłasności nieruchomości w sposób opisany powyżej, podatnik Skarb Państwa nie wyklucza, iż w przyszłości zbędzie działkę nr X.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy czynność zniesienia współwłasności nieruchomości w sposób opisany w powyższym stanie faktycznym jest czynnością opodatkowaną podatkiem VAT po stronie Skarbu Państwa...
2. Czy podatnikowi Skarbowi Państwa będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego od sprzedaży działki o kwotę podatku VAT naliczonego przy bezpłatnej dostawie na jego rzecz udziału we współwłasności nieruchomości ponad udział we współwłasności posiadany poprzednio, jeżeli osobom fizycznym dokonującym dostawy udziału nie przysługiwało prawo do obniżenia przy jego nabyciu podatku należnego o kwotę podatku naliczonego...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1. Nie budzi wątpliwości, iż zniesienie współwłasności jest czynnością prawną nie opisaną wprost w przepisach ustawy o podatku VAT, tak więc przy ocenie prawnopodatkowego charakteru tej czynności należy powołać się na przepisy ogólne w zakresie opodatkowania podatkiem VAT.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług, natomiast przepis art. 7 ust 1 ustawy o podatku VAT stanowi, iż przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Samo zniesienie współwłasności pomiędzy dotychczasowymi współwłaścicielami prowadzić może do takiego rozporządzenia rzeczą podzielną, iż każdy z nich nabędzie własność rzeczy stosunkowo do przysługującego mu udziału, np. współwłasność gruntu w częściach 1/4 i 3/4 prowadzić może do takiego zniesienia współwłasności, iż współwłaściciele nabędą własność odpowiednio 1/4 i 3/4 udziałów.

Mając na uwadze, iż przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w ocenie podatnika w sytuacji zniesienia współwłasności w sposób gdzie każdy ze współwłaścicieli nabędzie własność rzeczy odpowiednio do posiadanych poprzednio udziałów, dostawa nie będzie miała miejsca. W ocenie podatnika nie nastąpi zmiana ekonomicznego władztwa nad rzeczą, bowiem w czasie trwania współwłasności, każdy ze współwłaścicieli miał prawo do władania odpowiednim ułamkiem w stosunku do wspólnego prawa, a czynność prawna zniesienia współwłasności spowoduje jedynie zmianę formy własności, jednakże nie nastąpi dostawa w rozumieniu podatku VAT.

W ocenie podatnika o dostawie towarów można mówić jedynie w przypadku gdy współwłaściciel nabywa własność w udziale większym niż posiadany dotychczas. W takim wypadku następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, lecz w stosunku jedynie do różnicy pomiędzy udziałem we współwłasności, a nabytym udziałem we własności. Dla przykładu, zdaniem podatnika, w sytuacji gdy zniesienie współwłasności w częściach 1/2 i 1/2 nastąpi przez nabycie przez jednego współwłaściciela udziału w wysokości 1/4, a drugiego w wysokości 3/4 za dopłatą w wysokości równowartości 1/4 udziału, będzie miała miejsce czynność dostawy udziału we współwłasności, a podstawą opodatkowania (zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 ustawy o podatku VAT) będzie obrót, czyli wartość udziału w wysokości 1/4.

W stanie faktycznym, którego dotyczy zapytanie, zniesienie współwłasności spowoduje, iż osoby fizyczne nabędą działkę nr 1X/X na współwłasność w częściach równych, a Skarb Państwa nabędzie własność działki nr X w całości. W wyniku takiej czynności jeden ze współwłaścicieli ? Skarb Państwa, nabędzie własność działki, której wartość przekracza o 191(...) zł wartość udziału dotychczas posiadanego we współwłasności. Strony dokonają przedmiotowej czynności bez rozliczeń finansowych.

W ocenie podatnika, czynność zniesienia współwłasności dokonywana przez niego na rzecz osób fizycznych nie będzie spełniać wymogów uznania jej za dostawę, tak więc nie będzie to czynność opodatkowana podatkiem VAT. Współwłaściciele bowiem mogli władać nieruchomością w stosunku do posiadanych udziałów, przez czynność zaś zniesienia współwłasności osoby fizyczne nabędą nieruchomość o wartości niższej niż posiadane poprzednio przez nich udziały we współwłasności. Tak więc, czynności takiej po stronie Skarbu Państwa nie można uznać za opodatkowaną podatkiem VAT dostawę.

Ad. 2. Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż należy powtórzyć stanowisko podatnika wyrażone odnośnie pkt 1, a ponadto wskazać, że:

Ponieważ zniesienie współwłasności następuje bez dopłat pieniężnych, koniecznym jest odwołanie się do przepisu art. 7 ust. 2 pkt. 2 ustawy o podatku VAT, zgodnie z którym przez dostawę należy rozumieć przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności przekazanie towarów bez wynagrodzenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego w całości lub w części.

W ocenie podatnika, czynność zniesienia współwłasności nie spełnia warunków do uznania ją za czynność dostawy. Nie następuje tu bowiem żadna dostawa rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. O dostawie możemy mówić jedynie w stosunku do wartości udziału, który Skarb Państwa nabędzie ponad udział w stosunku do udziału posiadanego poprzednio, udziałem tym będzie mógł on bowiem rozporządzać jak właściciel. W omawianym przypadku przeniesienie na rzecz Skarbu Państwa udziału stanowiącego różnicę w stosunku do udziałów posiadanych przed zniesieniem współwłasności stanowi przekazanie towaru bez wynagrodzenia, a podstawą opodatkowania będzie, zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 ustawy o podatku VAT obrót, czyli różnica w wartości udziałów.

Aby jednakże mówić o opodatkowaniu podatkiem VAT darowizny towarów, spełnione powinny być następujące przesłanki: darującym powinien być podatnik VAT, a przedmiotem darowizny winien być towar, w stosunku do którego przysługiwało podatnikowi prawo do obniżenia podatku należnego przy jego nabyciu, ponadto przekazanie towaru powinno nastąpić na cele inne niż związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem.

W opisanym stanie faktycznym, następuje przeniesienie udziału przez współwłaścicieli B.P. i Ł.W., którzy nabyli współwłasność nieruchomości stanowiących działki 1X/X oraz X jako osoby fizyczne, tak więc przy ich nabyciu nie przysługiwało im prawo do obniżenia podatku należnego. Tak więc w ocenie podatnika, czynność zniesienia współwłasności działek w sposób opisany powyżej, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy o podatku VAT, w zakresie w jakim czynności i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Ponieważ podatnik nie wyklucza dokonania w przyszłości sprzedaży działki nr X, powstaje pytanie czy będzie mu służyło prawo do pomniejszenia podatku należnego przy sprzedaży działki nr X o podatek naliczony przy czynności zniesienia współwłasności.

W ocenie podatnika, ponieważ osoby dokonujące nieodpłatnej dostawy części nieruchomości na rzecz podatnika są osobami fizycznymi, którym nie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, czynność ta nie będzie opodatkowana podatkiem VAT. Zgodnie z przepisem art. 88 ust. 1 pkt 5 lit. b) ustawy o podatku VAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się przy nabywanych przez podatnika towarach i usługach, których nabycie nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usługi.

Ponieważ podatnik ? Skarb Państwa ? nabędzie udział we własności nieruchomości nieodpłatnie, nie będzie korzystał z prawa do pomniejszenia podatku należnego od sprzedaży działki nr X o kwotę podatku naliczonego przy zniesieniu współwłasności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ?ustawą o VAT?, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej ?podatkiem', podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?) - art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

W myśl art. 2 pkt 6 ww. ustawy, za towary uważa się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż przedmiotem transakcji po stronie Skarbu Państwa będzie udział w nieruchomości gruntowej. Podkreślić należy, że współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 kodeksu cywilnego). Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział. W świetle definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, sprzedaż udziału we współwłasności nieruchomości należy traktować w kategorii sprzedaży towaru, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z treści art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nie wynika, że odpłatność za czynność dostawy towarów lub świadczenie usług musi mieć formę pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową, zapłatą może być inny towar lub usługa. Opisany we wniosku tryb rozliczenia transakcji należy potraktować jako zamianę towarów, gdyż za udział w nieruchomości nabyty od osób fizycznych, Skarb Państwa przekaże na rzecz osób fizycznych udział w innej nieruchomości.

Zatem, opisywana we wniosku transakcja zamiany spełnia definicję odpłatnej dostawy rozumianej jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Zamiana udziałów w nieruchomościach dokonana przez podatnika VAT podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku. Natomiast jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość świadczenia obliczona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszonych o podatek (art. 29 ust. 3 ustawy o VAT).

W związku z powyższym, podstawą opodatkowania w przypadku zamiany przedmiotowych udziałów w nieruchomościach będzie dla Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta X cała wartość zbywanych udziałów pomniejszona o podatek należny, a nie tylko różnica ich wartości.

Wnioskodawca zaznaczył, iż zbywany udział w nieruchomości dotyczy gruntu przeznaczonego pod zabudowę. W związku z tym Wnioskodawca nie może skorzystać ze zwolnienia zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, który zwalnia od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę. Zgodnie z art. 41 ust. 1 stawka podatku dla przedmiotowej transakcji wyniesie 22%.

Ze zdarzenia przyszłego, przedstawionego w złożonym wniosku, dotyczącego drugiego pytania wynika, że Wnioskodawca nie wyklucza zbycia niezabudowanej nieruchomości rolnej, nabytej w sposób opisany powyżej.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę. Zatem, mimo że dostawa gruntów co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, to zgodnie z wyżej cytowanym przepisem, przedmiotowa dostawa będzie zwolniona od opodatkowania.

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).

Z uwagi na powyższe uregulowania oraz w związku z tym, iż Wnioskodawca zamierza sprzedać grunty rolne, korzystające ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9, Podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z tą transakcją.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.