Wnioskodawca, jako nabywca wierzytelności, świadczy usługę ściągania długów, która podlega opodatkowaniu (...)

UZASADNIENIE

W dniu 6 października 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obrotu wierzytelnościami.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabył pakiet wierzytelności w celu windykacji i z zamiarem dalszej odsprzedaży. Spółka nabyła wierzytelności trudne, czyli takie, przy których prowadzone czynności windykacyjne nie przyniosły oczekiwanego skutku, a zaległe płatności nie zostały przez dłużników uregulowane (niejednokrotnie wierzytelności, na które były tworzone odpisy aktualizacyjne lub wręcz zostały spisane, ponieważ okres przeterminowania przekraczał 360 dni i brak jest jakichkolwiek szans na ich odzyskanie w ocenie sprzedającego).

Pakiet nieściągalnych wierzytelności nabyty został przez Spółkę od klienta w formie cesji bezwarunkowej. Dalsza ich ewentualna windykacja może być prowadzona przez Zainteresowanego na własny rachunek i we własnym imieniu. Po nabyciu wierzytelności jest on zobowiązany jedynie do zapłaty określonej w umowie cesji wierzytelności ceny bez żadnych dodatkowych świadczeń, rozliczeń lub czynności dodatkowych.

Po nabyciu wierzytelności nie utrzymuje się również żadna więź prawna pomiędzy zbywającym, a Spółką (w szczególności nie zobowiązuje się ona do żadnych świadczeń dodatkowych, świadczenie usług windykacyjnych itp.) ? jest jedynie zobowiązana do zapłaty ceny. Podstawę prawną nabycia wierzytelności stanowi umowa cesji, nie jest natomiast zawierana żadna umowa o świadczenie usług pomiędzy Wnioskodawcą a zbywcą.

Zdaniem Zainteresowanego, przedmiotowe nabycie nie różni się od nabycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Wierzytelność została nabyta przez Wnioskodawcę z zamiarem jej dalszej odsprzedaży. Celem nabycia wierzytelności jest zrealizowanie zysku na całej transakcji. Spółka do czasu ich sprzedaży prowadzi windykację na własny rachunek, kierując się względami ekonomicznymi i uzyskiwanymi korzyściami finansowymi. Obecnie Zainteresowany przygotowuje się do transakcji sprzedaży wierzytelności.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy nabywanie przez Spółkę wierzytelności trudnych w drodze cesji bezwarunkowej z całkowitym przejęciem ryzyka niewypłacalności, z zamiarem jej windykacji we własnym zakresie i następnie jej odsprzedaży, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
2. Czy sprzedaż przez Wnioskodawcę nabytej uprzednio wierzytelności będzie stanowiła świadczenie usług zwolnionych od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zatem co do zasady, aby czynności podlegały opodatkowaniu VAT muszą zostać zakwalifikowane, jako dostawa towarów lub świadczenie usług.

W ocenie Spółki, realizowane przez nią czynności nie stanowią dostawy towarów, ponieważ nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania jakimikolwiek towarami jak właściciel.

Natomiast odnośnie ewentualnego zakwalifikowania omawianego nabycia, jako podlegającej opodatkowaniu usługi, Spółka stoi na stanowisku, iż czynność nabywania przedmiotowych wierzytelności jest nabyciem prawa majątkowego, a tym samym nie stanowi usługi po stronie nabywcy (zgodnie z ustawą o VAT, to zbywca towarów lub praw jest obciążony podatkiem VAT).

W opinii Spółki, czynność polegająca na odpłatnym zbyciu wierzytelności nie będzie podlegała opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., dalej: ?Ustawa VAT?). Wynika to z faktu, iż z jednej strony prawo majątkowe, jakim jest wierzytelność, nie jest towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 Ustawy VAT, gdyż pod pojęciem towarów rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Z drugiej natomiast strony odpłatne zbycie wierzytelności nie będzie także usługą, co wynika z generalnych zasad dotyczących konstrukcji podatku VAT. Pomimo, iż definicja usługi zawarta w art. 8 ust. 1 Ustawy VAT wskazuje, że przez świadczenie usług (...) rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, jednakże przyjęcie, iż sprzedaż własnych wierzytelności stanowi usługę naruszyłoby zasadę neutralności podatku VAT jak również zasadę, iż podatek ten ostatecznie obciąża konsumenta. Również istotny jest fakt, iż wierzytelność jest następstwem uprzednio dokonanej sprzedaży towarów lub wykonanych usług.

Powyższe stanowisko znalazło swoje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, czego przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 lutego 2007 r. (sygn. III SA/Wa 2869/06), w którym Sąd zaznaczył, iż ?sprzedaż wierzytelności własnej jest skutkiem rozporządzania wierzytelnością przez dotychczasowego właściciela i stanowi wykonywanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Nie stanowi ona więc ani świadczenia usług ani dostawy towarów w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług z 2004 r.?. Powyższe stanowisko potwierdził także Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 kwietnia 2007 r. (sygn. I SA/Wr 89/07). Potwierdzeniem tej tezy jest również wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 1991 r. (C 60/90), w którym stwierdzono, że korzystanie z prawa własności nie jest działalnością gospodarczą, a co za tym idzie nie będzie w tym przypadku mowy ani o dostawie towarów ani świadczeniu usług.

Opodatkowaniu podatkiem VAT po stronie Zainteresowanego, nie będzie również podlegał fakt nabycia przedmiotowych wierzytelności od zbywcy. Zdaniem Spółki, decydującym o takim podejściu będzie fakt, iż cesja wierzytelności nie nosi znamion tzw. umowy przelewu powierniczego, co oznacza, że cesjonariusz może w ramach niniejszej umowy ściągnąć dług lub też odsprzedać przedmiotową wierzytelność. Obowiązki, do których umową cesji wierzytelności się zobowiązał, są ograniczone jedynie do zapłaty ceny oraz przejęcia wierzytelności. Nie sposób zatem wywodzić z tak skonstruowanej umowy dodatkowych zobowiązań, np. że Spółka świadczyłaby usługę polegającą na uwolnieniu sprzedawcy wierzytelności od przeprowadzenia operacji odzyskania długów i od ryzyka ich niespłacenia, zwłaszcza, że zbywca przed cesją wierzytelności przeprowadził własne postępowanie windykacyjne zakończone jednakże bez pozytywnego efektu i w jego ocenie brak jest jakichkolwiek szans na jej odzyskanie (w większości przypadków zostały spisane jako nieściągalne).

Za powyższą argumentacją przemawia także orzecznictwo. W wyroku z dnia 18 grudnia 1995 r. (sygn. SA/Wr 29/1995) Naczelny Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, iż ?ustawodawca mówiąc o umowach sprzedaży zawieranych w ramach działalności gospodarczej wskazał wyraźnie, iż ma na uwadze działalność gospodarczą sprzedawcy, a nie kupującego. Gdyby chodziło o działalność gospodarczą kupującego, ustawodawca wyeksponowałby akt kupna, a nie sprzedaży?. Powyższy wyrok, mimo iż wydany na podstawie wcześniej obowiązującej ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 4, poz. 23 z późn zm.), w dalszym ciągu zachowuje aktualność na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), a wraz z nią na gruncie Ustawy VAT, w przedstawionym powyżej zakresie.

Również w wyroku z dnia 3 kwietnia 2007 r. (sygn. I SA/Wr 89/07) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, iż zakres przedmiotowy ustawy o VAT, obejmuje jedynie te działania podatnika, za które otrzymuje on wynagrodzenie. W działaniu nabywcy wierzytelności brak jest najistotniejszego elementu, tj. ?odpłatności?. Przeciwnie, to on jest zobowiązany do zapłaty za świadczenie drugiej strony.

Zarówno Dyrektywa (Szósta Dyrektywa Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku [77/388/EWG - Dz. U. WE. L. 145 z 13.06.1977 r. ze zm.]), jak i ustawa o VAT podkreślając wymóg odpłatności przesądzają tym samym, że sama zapłata ceny nie jest usługą. Z przytoczonych przepisów wynika też jednoznacznie, że przedmiotem opodatkowania jest jedynie świadczenie usług, nie zaś ich nabywanie?. Dodatkowo również Sąd zauważył, iż ?jeżeli nabywca (nowy wierzyciel) wyegzekwuje dług od dłużnika na swoją rzecz - trudno jest uznać, iż takie ?ściągnięcie długu? konstytuuje jakąkolwiek usługę. (...) Usługowe ściąganie długów oznacza bowiem działanie na zlecenie i na rzecz wierzyciela (usługobiorcy, zleceniodawcy). Efektem usługi jest doprowadzenie do zaspokojenia wierzyciela, co rodzi prawo do wynagrodzenia dla usługodawcy. Takim działaniem nie jest jednak zakup wierzytelności. Brak tu jest elementu działania przez ?usługodawcę? prowadzącego do zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika?.

Jak wynika z przytoczonych wyroków, dokonywana czynność nabycia wierzytelności nie jest związana z wykonywaniem jakichkolwiek świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności - Spółka nie zobowiązuje się wobec zbywcy do świadczenia windykacji wierzytelności, pośrednictwa sprzedaży, monitorowania dłużnika, czy wykonywania jakichkolwiek innych usług. Ze względu na brak potencjalnego beneficjenta, czynności wykonywanych przez Spółkę (windykowanie nabytych wierzytelności), wyłącznie na własną rzecz, a nie na rzecz innego podmiotu, nie mogą zostać uznane za świadczenie usług w świetle ustawy o VAT. Nabywane jest jedynie prawo majątkowe i tylko w tym zakresie zawierana jest transakcja pomiędzy Spółką, a zbywcą wierzytelności.

Należy także nadmienić, iż zapłata dokonywana na rzecz zbywcy odnosi się wyłącznie do transakcji bezwarunkowej cesji wierzytelności i nie obejmuje zapłaty za jakąkolwiek usługę wykonywaną na rzecz zbywcy. Powyższe w ocenie Wnioskodawcy wyklucza istnienie odpłatnego świadczenia usług.

Wskazać należy, iż stanowisko zgodne z prezentowanym w analogicznym stanie faktycznym zajął Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu. W wydanej w dniu 31 maja 2006 r. decyzji (sygn. PP I 443/501/06), w odniesieniu do istnienia świadczenia usług w przypadku nabywania wierzytelności poprzez cesję bezwarunkową został wyrażony pogląd, iż ?aby można było mówić o świadczeniu usług należałoby wykazać w działaniu Spółki istnienie elementu ?wyręczania? klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu, za który klient ponosiłby określone ryzyko oraz płacił określoną cenę. Natomiast w rozpatrywanym stanie faktycznym zbywca nie tylko za nic nie płaci, ale przede wszystkim nie zawiera umowy w zakresie windykacji, co powoduje, iż nie jest w ogóle zainteresowany efektem prowadzonego postępowania windykacyjnego oraz w żaden sposób w nim nie uczestniczy.

(...), zdaniem organu odwoławczego nabycie wierzytelności i prowadzenie windykacji nabytych uprzednio wierzytelności, na własny rachunek i we własnym imieniu nie mieści się w zakresie odpłatnego świadczenia usług i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?.

Reasumując, Spółka stoi na stanowisku, iż czynności nabywania wierzytelności trudnych nie stanowią po jej stronie ani dostawy towarów, ani świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT, co potwierdza przedstawiona powyżej argumentacja oraz przytoczona decyzja Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu oraz inne wspomniane wyroki. W związku z tym, czynności wykonywane przez Spółkę, polegające na nabywaniu wierzytelności trudnych w drodze cesji bezwarunkowej z całkowitym przejęciem ryzyka niewypłacalności, nie podlegają po stronie Spółki opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spółka natomiast, jako nabywca wierzytelności zobowiązana była, na podstawie art. 4 pkt 1 ustawy PCC do zapłaty podatku PCC. Stawka podatku zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b, wynosi 1% podstawy opodatkowania, którą w tym wypadku zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy PCC, była wartość rynkowa prawa majątkowego wyrażona ceną, jaką Spółka zobowiązana była zapłacić za nabywany pakiet wierzytelności trudnych.

Ad. 2

Spółka stoi na stanowisku, że sprzedaż nabytej wcześniej wierzytelności (w celu windykacji z zamiarem jej dalszej odsprzedaży) stanowi po stronie Spółki odpłatne świadczenie usług podlegające ustawie o podatku od towarów i usług.

Czynności polegające na nabywaniu wierzytelności z zamiarem ich windykacji i dalszej odsprzedaży (kupno i sprzedaż wierzytelności), mieszczą się w pojęciu obrót wierzytelnościami. Do usług pośrednictwa finansowego, jako mieszczących się w klasyfikacji PKWiU 65-67 zalicza się m.in. obrót wierzytelnościami. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zatem co do zasady, aby czynności podlegały opodatkowaniu VAT muszą zostać zakwalifikowane, jako dostawa towarów lub świadczenie usług.

Jak wynika z przytoczonych wyroków i przepisów przedmiotem opodatkowania jest jedynie świadczenie usług, nie zaś ich nabywanie. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 kwietnia 2007 r. (sygn. I SA/Wr 89/07), ?zakres przedmiotowy ustawy o VAT obejmuje jedynie te działania podatnika, za które otrzymuje on wynagrodzenie (...) Z przytoczonych przepisów wynika też jednoznacznie, że przedmiotem opodatkowania jest jedynie świadczenie usług, nie zaś ich nabywanie?.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do Ustawy o VAT, świadczenie usług pośrednictwa finansowego zwolnione jest od podatku od towarów i usług.

Podsumowując Spółka stoi na stanowisku, że sprzedaż nabytej uprzednio wierzytelności w ramach działalności gospodarczej stanowi po jej stronie świadczenie usługi zwolnionej od podatku od towarów i usług, gdzie podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa wyrażona ceną.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając z upoważnienia Ministra Finansów, wydał w dniu 29 grudnia 2008 r. interpretację indywidualną nr ILPP2/443-907/08-3/EWW, w której uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

W ww. interpretacji tut. Organ stwierdził, iż Zainteresowany, jako nabywca wierzytelności, świadczyć będzie usługę ściągania długów, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast sprzedaż przez niego przedmiotowych wierzytelności stanowić będzie jedynie sprzedaż prawa, która nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Pismem z dnia 19 stycznia 2009 r. (data wpływu 22 stycznia 2009 r.) Zainteresowany reprezentowany przez Pełnomocnika wezwał tut. Organ do usunięcia naruszenia prawa w interpretacji indywidualnej z dnia 29 grudnia 2008 r. nr ILPP2/443-907/08-3/EWW.

W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa z dnia 18 lutego 2009 r., nr ILPP2/443/W-9/09-4/SJ Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w wyniku ponownej analizy sprawy, z uwzględnieniem zarzutów przytoczonych w wezwaniu, stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji indywidualnej w przedmiotowej sprawie.

W związku z powyższym, do tut. Organu w dniu 23 marca 2009 r. wpłynęła skarga na przedmiotową interpretację indywidualną, skierowana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, po rozpoznaniu sprawy, wydał wyrok w dniu 24 września 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 634/09, w którym uchylił zaskarżoną interpretację.

Pismem z dnia 7 grudnia 2009 r. Minister Finansów złożył skargę kasacyjną od wyżej powołanego wyroku WSA.

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2012 r. sygn. akt I FSK 448/12, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił ww. skargę kasacyjną.

W świetle obowiązującego stanu prawnego - biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 24 września 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 634/09 - stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 powyższego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...).

Jak stanowi art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabył pakiet wierzytelności w celu windykacji i z zamiarem dalszej odsprzedaży. Spółka nabyła wierzytelności trudne, czyli takie, przy których prowadzone czynności windykacyjne nie przyniosły oczekiwanego skutku, a zaległe płatności nie zostały przez dłużników uregulowane (niejednokrotnie wierzytelności, na które były tworzone odpisy aktualizacyjne lub wręcz zostały spisane, ponieważ okres przeterminowania przekraczał 360 dni i brak jest jakichkolwiek szans na ich odzyskanie w ocenie sprzedającego). Pakiet nieściągalnych wierzytelności nabyty został przez nią od klienta w formie cesji bezwarunkowej. Dalsza ich ewentualna windykacja może być prowadzona przez Zainteresowanego na własny rachunek i we własnym imieniu. Po nabyciu wierzytelności jest on zobowiązany jedynie do zapłaty określonej w umowie cesji wierzytelności ceny bez żadnych dodatkowych świadczeń, rozliczeń lub czynności dodatkowych. Po nabyciu wierzytelności nie utrzymuje się również żadna więź prawna pomiędzy zbywającym, a Zainteresowanym (w szczególności nie zobowiązuje się on do żadnych świadczeń dodatkowych, świadczenie usług windykacyjnych itp.) ? jest jedynie zobowiązany do zapłaty ceny. Podstawę prawną nabycia wierzytelności stanowi umowa cesji, nie jest natomiast zawierana żadna umowa o świadczenie usług pomiędzy Wnioskodawcą a zbywcą.

W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 24 września 2009 r. sygn. akt I SA/Wr 634/09 zapadłym w niniejszej sprawie, Sąd wskazał, iż: ?Istota cesji została wyrażona w treści art. 509 kc, z którego wynika, iż wierzyciel może - bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), co pociąga za sobą przejście wszelkich praw z tą wierzytelnością związanych. Co do zasady skutek przeniesienia wierzytelności wywołuje umowa zobowiązująca do tego (art. 510 § 1 kc). Zatem istotą cesji jest rozporządzenie prawem majątkowym, generalnie o charakterze odpłatnym, tj. w zamian za uzgodnioną cenę wyrażoną w umowie. W taki też kształcie umowę cesji (przelewu) zawarła skarżąca. Strony zrezygnowały z zastrzeżenia jakichkolwiek wzajemnych dodatkowych świadczeń. Taki kształt umowy w szczególności nie pozwala na przyjęcie, iż podmiotem świadczącym w związku z dokonaną czynnością jakąkolwiek usługę miałaby być skarżąca. Jak wskazano jej zachowanie ogranicza się wyłącznie do zapłaty ceny. Tymczasem elementem niezbędnym dla zaistnienia usługi jest wystąpienie świadczenia. Zdaniem Sądu w przypadku nabycia wierzytelności świadczenie takie nie występuje, a zachowaniu nabywającego, polegającemu na uiszczeniu ceny nie sposób przypisać cechy usługi.

Na ocenę zawieranej transakcji nie może również wpłynąć późniejsze zachowanie skarżącej. Czynności podejmowane celem wyegzekwowania długu nie odnoszą się do sytuacji zbywcy wierzytelności. Wierzytelność dochodzona jest wyłącznie na rachunek i ryzyko jej nabywcy (skarżącej). Jej ewentualne dalsze zbycie również odnosi skutek wyłącznie względem skarżącej, która wstępuje w rolę wierzyciela?.

Z uwagi na powyższe WSA stwierdził, iż: ?(?) przedstawione przez skarżącą zachowanie polegające na nabywaniu od podmiotu trzeciego jego własnych wierzytelności nie odpowiada warunkom żadnej z czynności wskazanych w art. 5 ust. 1 ptu, tj. podlegających opodatkowaniu na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług?.

Reasumując powyższe stwierdzić należy, iż nabywanie przez Spółkę wierzytelności trudnych w drodze cesji bezwarunkowej z całkowitym przejęciem ryzyka niewypłacalności, z zamiarem jej windykacji we własnym zakresie i następnie jej odsprzedaży, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W ocenie dokonanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, działanie przez Zainteresowanego polegające na nabywaniu wierzytelności i ich zbywaniu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, pozwala na przyjęcie, iż zachowanie to odpowiada pojęciu obrotu wierzytelnościami i jako takie stanowi ono usługę pośrednictwa finansowego, której beneficjentem jest nabywca wierzytelności.

Usługi pośrednictwa finansowego, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy (Sekcja J ex 65-67).

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W poz. 3 przedmiotowego załącznika, określono jako zwolnione usługi pośrednictwa finansowego, z wyłączeniem:

1. działalności lombardów, z wyjątkiem usług świadczonych przez banki,
2. usług polegających na oddaniu w odpłatne użytkowanie rzeczy ruchomej,
3. usług doradztwa finansowego (PKWiU ex 67.13.10-00.20),
4. usług doradztwa ubezpieczeniowego oraz wyceny dla towarzystw ubezpieczeniowych (PKWiU ex 67.20.10-00.20, -00.30), z wyjątkiem świadczonych przez zakład ubezpieczeń w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz świadczonych w tym zakresie przez podmioty działające w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń,
5. usług ściągania długów oraz faktoringu,
6. usług zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,
7. usług przechowywania akcji, udziałów w spółkach lub związkach, obligacji i innych rodzajów papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,
8. transakcji dotyczących dokumentów ustanawiających tytuł własności,
9. transakcji dotyczących praw w odniesieniu do nieruchomości.
   
   

Oznaczenie ?ex? uprawnia do stosowania zwolnień w zakresie ściśle określonym w ustawie, z wyłączaniem usług wymienionych w punktach od 1-9 tejże poz. 3 ww. załącznika.

W katalogu usług, w odniesieniu, do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono między innymi usługi ściągania długów oraz faktoringu, przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych.

W wyroku z dnia 24 września 2009 r. Sąd wskazał, iż ?Zasadniczą cechą factoringu jest jednak to, iż łączy w sobie elementy różnych umów, z reguły cesji wierzytelności i umowy zlecenia. Factoring polega na nabyciu przez faktora wierzytelności w zamian za określoną kwotę odpowiadającą wartości wierzytelności, a pomniejszoną o prowizję faktora. Faktor w ramach zawieranej umowy zobowiązuje się do wykonania czynności dodatkowych, niezwiązanych już bezpośrednio z samą cesją (por. A. Kidyba, Prawo handlowe, W-wa 2005, wyd. 6, s. 886)?.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał także, iż: ?Mając na uwadze treść umów zawieranych przez skarżącą, a których przedmiotem jest zbycie wierzytelności, Sąd doszedł do przekonania, iż czynności te nie odpowiadają pojęciu usług factoringowych. Zgodnie ze stanem faktycznym przedstawionym przez skarżącą, zbywca wierzytelności zobowiązuje się wyłącznie do przeniesienia tych wierzytelności (uprzednio nabytych od innego podmiotu) na rzecz nabywcy, a zbycie to ma charakter definitywny i nie wiąże się z podejmowaniem jakichkolwiek dodatkowych stałych lub doraźnych czynności. Brak tego elementu, który w przypadku usług factoringu ma charakter konstytuujący, nie pozwala na przyjecie, iż w sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem usług o takim charakterze?.

Z powyższego wynika zatem, iż w niniejszej sprawie sprzedaży wierzytelności przez Wnioskodawcę nie będzie można uznać za usługi factoringu.

W orzeczeniu z dnia 24 września 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził, że ?(?) Transakcje zawierane pomiędzy cedentem, a cesjonariuszem dotyczą jedynie przelewu wierzytelności, tj. jej ostatecznego zbycia, a dalsze czynności podejmowane przez ich nabywcę nie wywierają żadnych skutków dla zbywcy. Z tych też przyczyn Sąd uznał, iż w przedstawionych okolicznościach zbywanie wierzytelności przez skarżącą nie może zostać również uznane za świadczenie usług ściągania długów?.

W odniesieniu do powyższego stwierdzić należy zatem, iż sprzedaż przez Spółkę wierzytelności trudnych nie będzie stanowić także usługi ściągania długów.

Reasumując, zachowanie Zainteresowanego polegające na sprzedaży nabytych uprzednio wierzytelności trudnych, dawać będzie podstawy aby uznać je za obrót wierzytelnościami, które stanowić będą usługi pośrednictwa finansowego. Usługi te korzystać będą ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, ponieważ w przedmiotowej sprawie nie będziemy mieli do czynienia z usługami factoringu czy ściągania długów.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania pierwszej interpretacji, tj. w dniu 29 grudnia 2008 r.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.