Zwolnienie od opodatkowania dochodu z tytułu renty otrzymanej w zamian za przysługującą służebność (...)

UZASADNIENIE

W dniu 18.05.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania dochodu z tytułu renty otrzymanej w zamian za przysługującą służebność osobistą.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Aktem notarialnym z w dniu 16.10.1997 r. wspólnie z nieżyjącą już żoną Wnioskodawca darował synowi i jego żonie zabudowaną nieruchomość rolną. Syn i synowa ustanowili na rzecz Wnioskodawcy i żyjącej wówczas żony nieodpłatną dożywotnią służebność osobistą, polegającą na prawie korzystania z polowy domu mieszkalnego i szopy na opał oraz prawo dożywotniego użytkowania 20 arów przy zabudowaniach. Po śmierci żony Wnioskodawcy syn przestał wywiązywać się z zawartej umowy. Wnioskodawca wniósł więc sprawę do sądu.

W wyniku zawartej przed sądem w dniu 17.02.2011 r. ugody, Wnioskodawca otrzymuje (poczynając od marca 2011 r.) od syna i synowej wynagrodzenie w kwocie 750 zł miesięcznie (nazwane w treści ugody rentą), w zamian za przysługującą Wnioskodawcy dożywotnią służebność osobistą polegającą na prawie korzystania z połowy domu mieszkalnego i szopy na opał oraz dożywotniego użytkowania 20 arów przy zabudowaniach.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane wynagrodzenie (renta) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy otrzymane wynagrodzenie stanowi swego rodzaju zadośćuczynienie oraz rekompensatę za dobrowolne zrzeczenie się służebności.

Otrzymywana comiesięczna renta jest zdaniem Wnioskodawcy odszkodowaniem w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego i z tego względu korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3-3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odszkodowanie na gruncie prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, gdzie dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań (art. 471 k.c.). Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści. W omawianym przypadku niewątpliwie wystąpił element szkody tj. uszczerbek w istniejącym mieniu czy też utrata przyszłych korzyści. Można więc mówić o odszkodowaniu, a w związku z tym ze zwolnieniem otrzymywanej renty z opodatkowania.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51 poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W katalogu źródeł przychodów zawartych w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w pkt 9 znalazły się również przychody z ?innych źródeł?, które przykładowo zostały wymienione w art. 20 ust. 1 ustawy. Za przychód z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych; zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego; alimenty; stypendia; dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14; dopłaty; nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użycie przez ustawodawcę zwrotu ?w szczególności? wskazuje na to, iż katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty, a wymienione źródła są jedynie przykładowym wyliczeniem najbardziej typowych przychodów z tego źródła.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca w wyniku zawartej przed sądem w dniu 17.02.2011 r. ugody, otrzymuje (poczynając od marca 2011 r.) od syna i synowej wynagrodzenie w kwocie 750 zł miesięcznie (nazwane w treści ugody rentą), w zamian za przysługującą Wnioskodawcy dożywotnią służebność osobistą polegającą na prawie korzystania z połowy domu mieszkalnego i szopy na opał oraz dożywotniego użytkowania 20 arów przy zabudowaniach.

Zgodnie z art. 296 ustawy Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) służebność osobista polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. W odróżnieniu od służebności gruntowej służebność osobista przysługuje oznaczonej osobie fizycznej i ma zaspokoić jej potrzeby podczas gdy służebność gruntowa jest prawem związanym z nieruchomością władnącą i stanowi jej cześć składową (art. 50 i 47 k.c.). Do każdej służebności osobistej stosuje się odpowiednie przepisy o służebności gruntowej, z zachowaniem odrębności wynikającej z charakteru służebności osobistej. Najważniejszą z nich jest to, że służebność osobista ma przynosić korzyści osobie fizycznej, a nie oznaczonej nieruchomości. Zasadniczym źródłem powstania służebności osobistej jest umowa. Służebność osobista wygasa z reguły z chwilą śmierci uprawnionego, co wynika z celu i funkcji służebności osobistej jako prawa ściśle związanego z osobą uprawnionego i ograniczonego czasem jego życia. Do istoty służebności osobistych należy zaliczyć także to, że są one niezbywalne, co oznacza, że nie mogą być one przedmiotem obrotu. Nie można również przenieść uprawnień do ich wykonywania. Zgodnie z art. 294 kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.

Art. 303 Kodeksu cywilnego stanowi, iż jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

W przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca zrzekł się służebności osobistej polegającą na prawie korzystania z połowy domu mieszkalnego i szopy na opał oraz dożywotniego użytkowania 20 arów przy zabudowaniach, zniesienie służebności wiązało się z otrzymaniem przez Wnioskodawcę co miesięcznej renty w wysokości 750,00 zł.

W związku z powyższym Wnioskodawcy, jako osobie uprawnionej do korzystania ze służebności osobistej będzie wypłacone wynagrodzenie za zrzeczenie się jej.

Otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie nie jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego i z tego względu nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, gdzie dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań (art. 471 k.c.). Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści. W omawianym przypadku nie wystąpił element szkody tj. uszczerbek w istniejącym mieniu czy też utrata przyszłych korzyści. Nie można więc mówić o odszkodowaniu. Według przepisów prawa cywilnego przedmiotowe wynagrodzenie jest rentą nie stanowi świadczenia, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody.

W myśl przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Należy wskazać, iż nie wszystkie szczegółowe warunki do zwolnienia, o których mowa w tym artykule muszą wynikać wprost z przepisów ustawowych, gdyż przepisy te wielokrotnie pozostawiają stronom umów swobodę co do określania, np. wysokości świadczenia.

Ponadto w tej kategorii zwolnień mieszczą się również odszkodowania zasądzone wyrokami sądów, jeżeli orzeczenia zapadły w oparciu o przepisy ustawowe.

Nadmienić należy, jeśli chodzi o pkt 3b omawianego przepisu, iż na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przyjęło się, że przez określenie 'inne' rozumie się odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest aby to inne odszkodowanie lub zadośćuczynienie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Wnioskodawca we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wskazuje, iż otrzyma renta stanowi jego zdaniem odszkodowanie i podlega zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3-3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zdaniem Wnioskodawcy w jego przypadku wystąpił element szkody tj. uszczerbek w istniejącym mieniu czy też utrata przyszłych korzyści a w związku z tym można otrzymane świadczenie traktować jako odszkodowanie.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz przepisy prawa należy stwierdzić, iż otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie nazwane w treści ugody rentą za rezygnację z przysługującej Wnioskodawcy służebności nie pozwala zakwalifikować wypłaconego świadczenia jako świadczeń odszkodowawczych lub zadośćuczynień, które byłyby zwolnione z art. 21 ust. 1 pkt 3 ? 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Mając na uwadze treść art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b otrzymane świadczenie nie może korzystać z przedmiotowego zwolnienia i podlega opodatkowaniu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowując, w oparciu o powyższe przepisy prawa należy stwierdzić, iż otrzymywana co miesiąc kwota podlega opodatkowaniu, na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z innych źródeł.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.