Należy stwierdzić, iż następujące w wyniku realizacji powierniczej umowy zlecenia, przeniesienie (...)

Należy stwierdzić, iż następujące w wyniku realizacji powierniczej umowy zlecenia, przeniesienie przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości oraz udziału we współwłasności budynku użytkowego wzniesionego na tej nieruchomości jako czynność nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 29.11.2011 r. (data wpływu 02.12.2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości oraz udziału we współwłasności budynku użytkowego wzniesionego na tej nieruchomości następującego w wyniku realizacji powierniczej umowy zlecenia - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE


W dniu 02.12.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości oraz udziału we współwłasności budynku użytkowego wzniesionego na tej nieruchomości następującego w wyniku realizacji powierniczej umowy zlecenia.


W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.


Poprzednik prawny Wnioskodawcy był właścicielem nieruchomości położonej w W, objętej działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279 ze zm.) - dalej: ?Nieruchomość 1?. Na mocy ww. dekretu własność ?Nieruchomości 1? przeszła na rzecz Gminy M. St. Warszawy, a następnie w efekcie reformy administracyjnej stała się własnością Skarbu Państwa.

W 1947 r. poprzednik prawny Wnioskodawcy złożył wniosek o przyznanie na jego rzecz prawa własności czasowej ?Nieruchomości 1?. Decyzją administracyjną z 1950 r. (dalej: ?Decyzja z 1950 r.?) odmówiono mu jednak przyznania takiego prawa. W wyniku zmian geodezyjnych, część ?Nieruchomości 1? (dalej: ?Działka 1?) oraz nieruchomość sąsiednia (również objęta działaniem ww. dekretu w latach powojennych, stanowiąca uprzednio własność podmiotów innych niż poprzednik prawny Wnioskodawcy, dalej: ?Działka 2?) utworzyły jedną nieruchomość i zabudowane zostały jednym budynkiem użytkowym.

W wyniku działań podjętych przez Wnioskodawcę oraz pozostałych następców prawnych dawnego właściciela ?Nieruchomości 1?, doszło do etapowego stwierdzenia nieważności ?Decyzji z 1950 r.?, w tym do stwierdzenia nieważności ?Decyzji z 1950 r.? w części obejmującej odmowę przyznania własności czasowej ?Działki 1?. Skutkiem stwierdzenia nieważności ?Decyzji z 1950 r.? jest to, iż wniosek dawnego właściciela o przyznanie własności czasowej m.in. ?Nieruchomości 1? (obecnie ? o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości), jest ponownie rozpoznany przez właściwy organ administracyjny.

W związku z powyższym, Wnioskodawca oraz pozostali następcy prawni dawnego właściciela ?Nieruchomości 1?, wnieśli o nadanie dalszego biegu sprawie zainicjowanej wnioskiem o przyznanie własności czasowej przedmiotowej nieruchomości i rozpoznanie na ich rzecz pierwotnego wniosku o przyznanie prawa własności czasowej ?Nieruchomości 1?, poprzez ustanowienie na ich rzecz prawa wieczystego użytkowania ?Nieruchomości 1? na 99 lat - w odpowiednich częściach wynikających z udziałów nabytych w spadku po poprzednikach prawnych, a także przeniesienie na nich własności zabudowy ?Nieruchomości 1?.


Podobnie uczynili następcy prawni dawnych właścicieli ?Działki 2?:

  • uzyskali stwierdzenie nieważności decyzji odmawiającej/cych dawnym właścicielom ?Działki 2? przyznania własności czasowej tej nieruchomości;
  • wnieśli o nadanie dalszego biegu sprawie zainicjowanej wnioskiem o przyznanie własności czasowej ?Działki 2? oraz o przyznanie im prawa użytkowania wieczystego ?Działki 2? na 99 lat ? w odpowiednich częściach wynikających z udziałów nabytych w spadku po poprzednikach prawnych, a także przeniesienie na nich własności zabudowy ?Działki 2?.


W celu wspólnego dochodzenia roszczeń o ustanowienie własności czasowej nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?, z inicjatywy Wnioskodawcy oraz pozostałych następców prawnych dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? oraz z inicjatyw następców prawnych dawnych właścicieli ?Działki 2? utworzona została spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, na którą obecnie osoby te zamierzają przenieść powierniczo przysługujące im roszczenia dekretowe o ustanowienie na ich rzecz:

  • prawa użytkowania wieczystego ?Działki 1? oraz roszczenie o przeniesienie na nich własności zabudowy posadowionej na ?Działce 1? w trybie określonym w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.);
  • prawa użytkowania wieczystego ?Działki 2? oraz roszczenie o przeniesienie na nich własności zabudowy posadowionej na ?Działce 2? w trybie określonym w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.).


Powiernicze zbycie praw i roszczeń dekretowych opisanych we wniosku nastąpi w wykonaniu umowy zlecenia, która zostanie zawarta pomiędzy Spółką a Wnioskodawcą i pozostałymi następcami prawnymi dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2?. Za wykonaną usługę Spółka otrzyma wynagrodzenie. Zgodnie z umową zlecenia i regulacjami ustawowymi dla umowy zlecenia, Wnioskodawca i pozostali następcy prawni przedwojennych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2? będą zobligowani zapewnić Spółce finansowanie wydatków ponoszonych w celu wykonania powiernictwa (koszty aktu notarialnego, cena nabycia budynku, opłata za użytkowanie wieczyste itp.). Wnioskodawca jest wspólnikiem Spółki oraz członkiem jej zarządu. Drugim wspólnikiem Spółki i zarazem członkiem jej zarządu jest jeden z pozostałych następców prawnych dawnego właściciela ?Działki 2


Prawa i roszczenia dekretowe przenoszone powierniczo na Spółkę stanowią majątek osobisty Wnioskodawcy.


W wyniku powierniczego przeniesienia praw i roszczeń dekretowych o ustanowienie użytkowania wieczystego ?Działki 1? oraz ?Działki 2? oraz o przeniesienie własności zabudowy ?Działki 1? oraz ?Działki 2?, Spółka nabędzie roszczenie o ustanowienie na jej rzecz użytkowania wieczystego całości nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? zabudowanej jednym budynkiem użytkowym oraz roszczenie o przeniesienie na nią własności tego budynku. Spółka wstąpi do toczącego się postępowania administracyjnego w miejsce, albo obok Wnioskodawcy oraz pozostałych następców prawnych dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? oraz ?Działki 2?.

W efekcie skumulowania wszystkich praw i roszczeń dekretowych dotyczących nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? w rękach Spółki, organ administracyjny wyda decyzję o ustanowieniu na rzecz Spółki prawa użytkowania wieczystego nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? oraz o przeniesieniu na Spółkę własności jedynego budynku użytkowego posadowionego na nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?.


Umowa powiernicza ma przewidywać, że:

  • po zakończeniu przedmiotowego postępowania administracyjnego oraz uzyskania ostatecznej i prawomocnej decyzji o ustanowieniu użytkowania wieczystego nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?,
  • a także po zawarciu umowy notarialnej ustanawiającej użytkowanie wieczyste nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? i przenoszącej własność budynku posadowionego na tej nieruchomości;


Spółka przeniesie na Wnioskodawcę oraz pozostałych następców prawnych dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2? (albo wskazane przez nich podmioty) prawo użytkowania wieczystego nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? oraz prawo własności budynku użytkowego posadowionego na tej nieruchomości.

Innymi słowy, w wyniku wykonania umowy powierniczej przez Spółkę, Wnioskodawca (albo wskazana przez nią osoba) stanie się współużytkownikiem wieczystym nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? oraz współwłaścicielem jedynego budynku użytkowego posadowionego na tej nieruchomości w części, która odpowiada jego udziałowi w spadku nabytym po dawnym właścicielu ?Nieruchomości 1? z uwzględnieniem proporcji w jakiej powierzchnia ?Działki 1? pozostaje do łącznej powierzchni nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?.

Powierniczym przeniesieniem praw i roszczeń dekretowych będą objęte jedynie prawa i roszczenia odnoszące się do części ?Nieruchomości 1?, to znaczy roszczenia odnoszące się do ?Działki 1?. Roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego pozostałej części ?Nieruchomości 1? nie będą przedmiotem umowy powierniczej. W tym zakresie Wnioskodawca oraz pozostali następcy dawnego właściciela ?Nieruchomości 1? będą kontynuowali postępowanie administracyjne bez udziału Spółki.

Wnioskodawca nie jest polskim rezydentem podatkowym. Wnioskodawca nie posiada polskiego numeru identyfikacji podatkowej.


W związku z powyższym zadano następujące pytanie.


Czy następujące w wyniku realizacji powierniczej umowy zlecenia, przeniesienie przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości oraz udziału we współwłasności budynku użytkowego wzniesionego na tej nieruchomości będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?


Zdaniem Wnioskodawcy, następujące w wykonaniu powierniczej umowy zlecenia zwrotne przeniesienie przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości oraz udziału we współwłasności budynku użytkowego wzniesionego na tej nieruchomości nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Powiernictwo jako instytucja prawna nie jest uregulowane w prawie polskim (umowa nienazwana). Podstawą do konstruowania czynności powierniczych jest wyrażona w art. 353 [1] Kodeksu cywilnego zasada swobody umów. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego.

Prawa i obowiązki stron umowy powierniczej należy oceniać według przepisów o zleceniu. Jak wynika z art. 734-735 Kodeksu cywilnego, istotą umowy zlecenia jest odpłatne lub nieodpłatne dokonanie określonej czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie, albo w imieniu własnym lecz na rachunek zlecającego. W tym ostatnim przypadku wszelkie nabycie praw lub rzeczy ma charakter powierniczy, a powiernik ma obowiązek wydać zlecającemu wszystko, co przy wykonywaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociaż działał w imieniu własnym (art. 740 zd. 2 Kodeksu cywilnego).


Władztwo zdobyte przez powiernika nad nabytymi rzeczami/prawami jest:

  1. ograniczone czasowo - powiernik zobowiązany jest nabyte prawa przekazać powierzającemu (zleceniodawcy) na jego żądanie;
  2. ograniczone co do swobody obrotu - powiernik zobligowany jest dokonać rozporządzenia nabytymi prawami na rzecz powierzającego (zleceniodawcy) lub wskazanego przez niego podmiotu;
  3. ograniczone co do ekwiwalentności świadczeń ? powiernik nie otrzymuje od powierzającego (zleceniodawcy) wartości przenoszonych przez niego praw, a jedynie uzyskuje zwrot kosztów poczynionych w celu wykonania powiernictwa, jak również zwolnienie z zobowiązań zaciągniętych w tym samym celu.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie te czynności, które są wymienione enumeratywnie w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, (Dz. U. 2010, Nr 229, poz. 1496 ze zm., dalej u.p.c.c.). Katalog czynności wymienionych w art. 1 u.p.c.c. jest katalogiem zamkniętym, wobec czego każda niewymieniona w nim czynność nie podlega opodatkowaniu.

Zamknięty charakter wspomnianego katalogu czynności opodatkowanych oznacza, że nie są objęte tym podatkiem czynności w nim niewymienione, choćby miały takie same skutki ekonomiczne lub ich regulacja zawarta w Kodeksie cywilnym odsyłała do przepisów właściwych dla umów wymienionych w ustawie (Por. dla przykładu komentarz do art. 1 u.p.c.c. [w:] M. Waluga, Komentarz do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, LexisNexis, Warszawa 2009, publ. LexPolonica; komentarz do art. 1 u.p.c.c., [w:] T. Nierobisz, A. Wacławczyk, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz praktyczny, C.H.Beck, Warszawa 2011, publ. Legalis). Stanowisko takie jest zgodne z utrwaloną linia orzeczniczą sądów administracyjnych. Przykładowo można tu podać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 października 2006 r. (sygn. akt SA/Wa 2215/06, publ. Legalis), w którym Sąd ten stwierdził, iż ?katalog czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty, są to bowiem wyłącznie czynności prawne nazwane, regulowane przepisami polskiego prawa cywilnego, wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?.

Należy zatem uznać, że skoro ustawodawca nie wymienił w katalogu zawartym w art. 1 u.p.c.c. umowy zlecenia powierniczego obejmującego przeniesienie prawa użytkowania nieruchomości i własności budynku, to realizacja takich czynności nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem. Wnioskodawca oraz pozostali następcy prawni przedwojennych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2? będą zobowiązani zapewnić Spółce finansowanie wydatków ponoszonych w celu wykonania powiernictwa (koszty aktu notarialnego, cenę nabycia budynku i opłatę za użytkowanie wieczyste). Za wykonaną usługę Spółka otrzyma wynagrodzenie, lecz nie będzie ono stanowić zapłaty za przeniesienie na Wnioskodawcę udziału w użytkowaniu wieczystym nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz ?Działki 2?, czy przeniesienie na Wnioskodawcę udziału we współwłasności budynku posadowionego na tej nieruchomości.

Z tego względu, przeniesienie na Wnioskodawcę udziału w użytkowaniu wieczystym nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz ?Działki 2?, a także przeniesienie udziału we współwłasności budynku posadowionego na tej nieruchomości, nie stanowi sprzedaży, czy zamiany rzeczy lub praw majątkowych. Czynność ta nie odpowiada także żadnej innej czynności wymienionej w art. 1 wspomnianej ustawy. Kwestia opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umów powierniczych niejednokrotnie stanowiła przedmiot interpretacji indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe. W interpretacjach tych organy podatkowe potwierdzały stanowisko Wnioskodawcy. W tym miejscu można przytoczyć na następujące fragmenty z uzasadnień interpretacji podatkowych.

?Katalog czynności cywilnoprawnych, ujęty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. Zatem czynności cywilnoprawne, które nie zostały wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem. Wobec powyższego, wyjaśnia się, że zarówno umowa przeniesienia własności w wykonaniu umowy powierniczego zlecenia nabycia nieruchomości jak i umowa przeniesienia nieruchomości w zamian za zwolnienie z długu, jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ww. ustawy, nie powodują powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych?. (Interpretacja indywidualna z dnia 2 czerwca 2008 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, sygn. IBPB2/436-53/08/MZ (KAN-2340/03/08)).

?Dnia 24 marca 2006 r., w wykonaniu umowy powierniczej z dnia 12 listopada 2005 r., małżonkowie Y przenieśli na małżonków X (zleceniodawców) prawo własności ww. nieruchomości; sporządzający umowę notariusz uznał, że czynność ta nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Dokonując oceny czynności prawnej dokonanej dnia 24 marca br. ? należy stwierdzić, że złożone przez strony oświadczenie woli nie spełniają kryteriów żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 upcc. Sam fakt przeniesienia własności nieruchomości nie wystarcza bowiem do uznania, że czynność podlega opodatkowaniu ? co stwierdza w ww. postanowieniu Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pabianicach?. (Decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego Dyrektora Izby w Łodzi z dnia 7 października 2006 r., sygn. LK-IV-4307/4/IN-US/06/MM)?.

?W świetle powyższego stwierdzić należy, że zarówno przekazanie środków pieniężnych zleceniodawcy jak i przeniesienie własności nieruchomości na zleceniodawcę nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż czynności te dokonywane są w ramach realizacji umowy zlecenia powierniczego, która nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy. Powierzenia przez zleceniodawcę środków finansowych nie można utożsamiać z umową pożyczki, gdyż jak wynika z treści wniosku mają one ściśle określone przeznaczenie i przekazywane są w celu nabycia nieruchomości na rzecz zleceniodawcy, co uniemożliwia dysponowanie nimi w sposób swobodny. Ponadto zgodnie z art. 741 Kodeksu cywilnego przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Wskazać należy również, że wprawdzie przy powierniczym nabyciu nieruchomości mamy do czynienia z dwoma aktami przeniesienia własności, jednakże pomiędzy zleceniobiorcą i zleceniodawcą nie dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży. Przeniesienie własności zakupionej nieruchomości na własność zleceniodawcy następuje bowiem w wykonaniu zobowiązania wynikającego z wcześniej zawartej umowy zlecenia. Reasumując, stanowisko Wnioskodawcy, iż przeniesienie własności środków pieniężnych jak również własności nieruchomości (prawa wieczystego użytkowania nieruchomości) na rzecz Zleceniodawcy nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jest prawidłowe?.(Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 5 sierpnia 2008 r. ITPB2/436-71/08/RS).


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.


Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) opodatkowaniu tym podatkiem podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

  1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  3. (uchylona),
  4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  5. umowy dożywocia,
  6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  7. (uchylona),
  8. ustanowienie hipoteki,
  9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  10. umowy depozytu nieprawidłowego,
  11. umowy spółki (akty założycielskie).

Podkreślić należy, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają tylko rodzaje umów wymienionych w regulacji art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zasadę numerus clausus czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Powiernictwo jako instytucja prawna nie jest uregulowane w prawie polskim. Zatem umowa powiernicza należy do kategorii umów nienazwanych. Podstawą do konstruowania czynności powierniczych jest wyrażona w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zasada swobody kontraktowej. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Najczęściej podstawą do skonstruowania umowy powierniczej jest umowa zlecenia. Prawa i obowiązki stron tej umowy należy zasadniczo oceniać według przepisów o zleceniu.

Jak wynika z art. 734 i 735 Kodeksu cywilnego, istotą umowy zlecenia jest odpłatne lub nieodpłatne dokonanie określonej czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie lub jeżeli tak stanowi umowa w imieniu własnym lecz na rachunek zlecającego. W tym ostatnim wypadku wszelkie nabycie praw lub rzeczy ma charakter powierniczy (fiduicjalny), a przyjmujący zlecenie ma obowiązek wydać zlecającemu wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym (art. 740 zdanie drugie Kodeksu cywilnego).


Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż poprzednik prawny Wnioskodawcy był właścicielem nieruchomości położonej w Warszawie, objętej działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279 ze zm.) ? dalej: ?Nieruchomość 1?. Na mocy ww. dekretu własność ?Nieruchomości 1? na rzecz Gminy M. St. Warszawy, a następnie w efekcie reformy administracyjnej stała się własnością Skarbu Państwa. W 1947 r. poprzednik prawny Wnioskodawcy złożył wniosek o przyznanie na jego rzecz prawa własności czasowej ?Nieruchomości 1?. Decyzją administracyjną z 1950 r. (dalej: ?Decyzja z 1950 r.?) odmówiono mu jednak przyznania takiego prawa. W wyniku zmian geodezyjnych, część ?Nieruchomości 1? (dalej: ?Działka 1?) oraz nieruchomość sąsiednia (również objęta działaniem ww. dekretu w latach powojennych, stanowiąca uprzednio własność podmiotów innych niż poprzednik prawny Wnioskodawcy, dalej: ?Działka 2?) utworzyły jedną nieruchomość i zabudowane zostały jednym budynkiem użytkowym. W wyniku działań podjętych przez Wnioskodawcę oraz pozostałych następców prawnych dawnego właściciela ?Nieruchomości 1?, doszło do etapowego stwierdzenia nieważności ?Decyzji z 1950 r.?, w tym do stwierdzenia nieważności ?Decyzji z 1950 r.? w części obejmującej odmowę przyznania własności czasowej ?Działki 1?. Skutkiem stwierdzenia nieważności ?Decyzji z 1950 r.? jest to, iż wniosek dawnego właściciela o przyznanie własności czasowej m.in. ?Nieruchomości 1? (obecnie ? o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości), jest ponownie rozpoznawany przez właściwy organ administracyjny. W związku z powyższym, Wnioskodawca oraz pozostali następcy prawni dawnego właściciela ?Nieruchomości 1?, wnieśli o nadanie dalszego biegu sprawie zainicjowanej wnioskiem o przyznanie własności czasowej przedmiotowej nieruchomości i rozpoznanie na ich rzecz pierwotnego wniosku o przyznanie prawa własności czasowej ?Nieruchomości 1?, poprzez ustanowienie na ich rzecz prawa wieczystego użytkowania ?Nieruchomości 1? na 99 lat - w odpowiednich częściach wynikających z udziałów nabytych w spadku po poprzednikach prawnych, a także przeniesienie na nich własności zabudowy ?Nieruchomości 1?. W celu wspólnego dochodzenia roszczeń o ustanowienie własności czasowej nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?, z inicjatywy Wnioskodawcy oraz pozostałych następców prawnych dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? oraz z inicjatyw następców prawnych dawnych właścicieli ?Działki 2? utworzona została spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, na którą obecnie osoby te zamierzają przenieść powierniczo przysługujące im roszczenia dekretowe o ustanowienie na ich rzecz:

  • prawa użytkowania wieczystego ?Działki 1? oraz roszczenie o przeniesienie na nich własności zabudowy posadowionej na ?Działce 1? w trybie określonym w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.);
  • prawa użytkowania wieczystego ?Działki 2? oraz roszczenie o przeniesienie na nich własności zabudowy posadowionej na ?Działce 2? w trybie określonym w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.).


Powiernicze zbycie praw i roszczeń dekretowych opisanych we wniosku nastąpi w wykonaniu umowy zlecenia, która zostanie zawarta pomiędzy Spółką a Wnioskodawcą i pozostałymi następcami prawnymi dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2?. Za wykonaną usługę Spółka otrzyma wynagrodzenie. Zgodnie z umową zlecenia i regulacjami ustawowymi dla umowy zlecenia, Wnioskodawca i pozostali następcy prawni przedwojennych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2? będą zobligowani zapewnić Spółce finansowanie wydatków ponoszonych w celu wykonania powiernictwa (koszty aktu notarialnego, cena nabycia budynku, opłata za użytkowanie wieczyste itp.). Wnioskodawca jest wspólnikiem Spółki oraz członkiem jej zarządu. Drugim wspólnikiem Spółki i zarazem członkiem jej zarządu jest jeden z pozostałych następców prawnych dawnego właściciela ?Działki 2?. Prawa i roszczenia dekretowe przenoszone powierniczo na Spółkę stanowią majątek osobisty Wnioskodawcy. W wyniku powierniczego przeniesienia praw i roszczeń dekretowych o ustanowienie użytkowania wieczystego ?Działki 1? oraz ?Działki 2? oraz o przeniesienie własności zabudowy ?Działki 1? oraz ?Działki 2?, Spółka nabędzie roszczenie o ustanowienie na jej rzecz użytkowania wieczystego całości nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? zabudowanej jednym budynkiem użytkowym oraz roszczenie o przeniesienie na nią własności tego budynku. Spółka wstąpi do toczącego się postępowania administracyjnego w miejsce, albo obok Wnioskodawcy oraz pozostałych następców prawnych dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? oraz ?Działki 2?. W efekcie skumulowania wszystkich praw i roszczeń dekretowych dotyczących nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? w rekach Spółki, organ administracyjny wyda decyzję o ustanowieniu na rzecz Spółki prawa użytkowania wieczystego nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? oraz o przeniesieniu na Spółkę własności jedynego budynku użytkowego posadowionego na nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?. Umowa powiernicza ma przewidywać, że:

  • po zakończeniu przedmiotowego postępowania administracyjnego oraz uzyskania ostatecznej i prawomocnej decyzji o ustanowieniu użytkowania wieczystego nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2?,
  • a także po zawarciu umowy notarialnej ustanawiającej użytkowanie wieczyste nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? i przenoszącej własność budynku posadowionego na tej nieruchomości;


Spółka przeniesie na Wnioskodawcę oraz pozostałych następców prawnych dawnych właścicieli ?Nieruchomości 1? i ?Działki 2? (albo wskazane przez nich podmioty) prawo użytkowania wieczystego nieruchomości składającej się z ?Działki 1? oraz z ?Działki 2? oraz prawo własności budynku użytkowego posadowionego na tej nieruchomości.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż następujące w wyniku realizacji powierniczej umowy zlecenia, przeniesienie przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcy udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości oraz udziału we współwłasności budynku użytkowego wzniesionego na tej nieruchomości jako czynność nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, iż zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.


Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika