1. Czy w tak przedstawionym stanie faktycznym zgodnie z ogólną normą wynikającą z art. 15 ust 1 (...)

UZASADNIENIE

W dniu 08.06.2009r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów podatkowych kosztów procesowych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca, zgodnie z wieloletnią umową sprzedaje hurtowo ciekły hel do firmy M Umowa gwarantuje wyłączność hurtowych dostaw ciekłego helu na rzecz kupującego. Jednocześnie umowa przewiduje możliwość renegocjowania przez strony ceny za ciekły hel po spełnieniu formalnych przesłanek. W przypadku renegocjacji inicjowanych przez sprzedającego konieczne jest pozyskanie pisemnej, wiążącej, złożonej w dobrej wierze oferty od strony trzeciej na zakup helu ciekłego w porównywalnej ilości za cenę co najmniej 12,5% wyższą od ceny wynikającej z umowy.

Spółka od kilku miesięcy otrzymywała z rynku zapytania o możliwość zakupu od niej ciekłego helu, potwierdzające duży popyt na produkt wobec ograniczonej jego podaży Po kolejnej wizycie jednego z globalnych hurtowników, Spółka otrzymała od niego pisemną ofertę na zakup ciekłego helu. Wobec faktu, że zaoferowana cena była wyższa o 70% od ceny w umowie z M uznano, że jest kolejnym potwierdzeniem, że na rynku obowiązują ceny znacznie wyższe niż wynikające z umowy. W tym momencie Spółka stwierdziła zasadność podjęcia renegocjacji ceny umownej (w kontrakcie trwającym jeszcze przez 3 kolejne lata) dla zniwelowania jej różnicy w stosunku do ceny rynkowej, zwłaszcza wobec znaczącego wzrostu kosztów produkcji wynikającego głównie z podwyższenia cen energii elektrycznej - podstawowego czynnika przy skraplaniu helu.

W styczniu 2008 r. Spółka wystąpiła do kontrahenta (M) o rozpoczęcie renegocjacji cenowych w dobrej wierze zgodnie z zapisami umowy.

W ciągu kilku kolejnych miesięcy strony wymieniły liczną korespondencję i odbyły jedno spotkanie. Niestety nie osiągnęły porozumienia co do nowej ceny i uznały, że są w tej kwestii w sporze.

Korzystając z zapisów umowy przewidujących rozstrzyganie wszelkich sporów wynikających z umowy w drodze arbitrażu międzynarodowego, przekazały kwestię nowej ceny do wyznaczonego wspólnie trybunału arbitrażowego działającego w oparciu o zasady JCC (International Chamber of Commerce) - Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu.

Zgodnie z tymi zasadami strony zobowiązane były do ustanowienia swoich przedstawicieli prawnych, którzy przygotowywali dokumentację, prowadzili korespondencję i przedstawiali stanowiska stron przed trybunałem.

W wyniku przeprowadzonego postępowania arbitrażowego trybunał nie przyznał racji Spółce wnioskującej o nową cenę. W uzasadnieniu wskazał na braki formalne oferty strony trzeciej będącej warunkiem skutecznego zainicjowania renegocjacji cenowych.

W myśl zapisów umowy trybunał nakazał, aby Spółka zwróciła drugiej stronie jej koszty poniesione na reprezentujących ją prawników. Wyrok trybunału arbitrażowego sporządzono dnia 07.12.2008 r. W dniu 02.2.2009r. Spółka zapłaciła firmie M kwotę zasądzoną wyrokiem.

Zgodnie z obowiązującymi w Spółce zasadami rachunkowości zasądzony wyrokiem zwrot kosztów postępowania arbitrażowego, ujęto w ciężar kosztów rachunkowych w miesiącu ich poniesienia tj. w grudniu 2008 r.

W związku z powyższym powstają pytania:

1. Czy w tak przedstawionym stanie faktycznym zgodnie z ogólną normą wynikającą z art. 15 ust 1 w powiązaniu z art. 16 ust 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tj. Dz. U. Nr 54 poz 654 z późn. zm. dalej updop) koszty poniesione w związku z zapłatą kwoty zasądzonej orzeczeniem sądu arbitrażowego na rzecz kontrahenta mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów wnioskodawcy...
2. Czy przy odpowiedzi pozytywnej na pytanie pierwsze, należy uznać że koszty te powinny być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy w dacie ich poniesienia w chwili ujęcia ich w księgach dla potrzeb rachunkowych tj w miesiącu grudniu 2008 r....
   
   

Zdaniem Spółki zgodnie z normą prawną zawartą w art. 15 ust. 1 updop kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust 1.

Z powyższego wynika, że kosztem uzyskania przychodów będzie też taki koszt, który został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, ale cel ten nie został osiągnięty. Ustawodawca posługując się zwrotem wszelkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodu, nie posługuje się sformułowaniem ?skutek?. (...) Z tych też powodów brak skutku, tj. przychodu nie dyskwalifikuje wydatku jako kosztu poniesionego w celu osiągnięcia przychodu? (Wyrok NSA z 01.- 06.2000, SA/Rz 1596/97)

Ustawodawca wskazuje więc, że odróżniać należy cel działania i skutek działania.

Nie można oczekiwać, że każde celowe działanie podatnika przyniesie zakładane następstwo w postaci bezpośredniego przychodu podatkowego.

W ocenie Wnioskodawcy, norma prawna zawarta w art. 15 updop nie wymaga w szczególności, aby poniesiony w celu osiągnięcia przychodów wydatek każdorazowo bezpośrednio skutkował uzyskaniem lub zwiększeniem przychodu proporcjonalnie do wielkości poniesionych kosztów. Wystarczające jest w tym zakresie poniesienie wydatku tylko w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.

W konsekwencji - zdaniem Wnioskodawcy - można przyjąć, że możliwe jest odliczenie wszelkich kosztów (z wyłączeniem kosztów wymienionych w art. 16 ust 1), jednak z zastrzeżeniem, że mają one związek z prowadzoną działalnością (bezpośredni lub pośredni), a ich poniesienie ma lub też może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Z tych powodów brak bezpośredniego skutku w postaci konkretnego przychodu (podwyższenie ceny za sprzedawany hel niewątpliwie skutkowałoby zwiększeniem przychodu do opodatkowania), nie dyskwalifikuje wydatku wnioskodawcy w postaci zasądzonej wyrokiem arbitrażowym kwoty, jako kosztu poniesionego w celu osiągnięcia przychodu. Istotne przede wszystkim jest to, czy działanie Wnioskodawcy spełnia kryterium celowości.

W ocenie Wnioskodawcy, każde podjęte przez niego działanie będzie spełniało ten ustawowy wymóg, jeśli na podstawie dostępnej mu wiedzy o związkach przyczynowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt jest w stanie przynieść oczekiwane następstwo. Wnioskodawca zwraca uwagę, że spór wynikły pomiędzy nim a jego kontrahentem spowodowany był różnym interpretowaniem zapisów wiążącej strony umowy. Z punktu widzenia Wnioskodawcy, spełnione zostały zapisy umowy przewidujące możliwość renegocjacji ceny w przypadku otrzymania wiążącej, złożonej w dobrej wierze oferty od strony trzeciej. Renegocjacja ceny umownej tym bardziej stała się zasadna, gdy zaoferowana przez stronę trzecią cena była wyższa o 70% od ceny z realizowanej umowy z M.

Z punktu widzenia Wnioskodawcy, decyzja ta była ze wszech miar uzasadniona ekonomicznie, zwłaszcza wobec znaczącego wzrostu kosztów produkcji wynikających głównie z podwyższenia cen energii elektrycznej - podstawowego kosztu ponoszonego podczas procesu skraplania helu.

Renegocjacje cenowe nie przyniosły pożądanych przez Wnioskodawcę efektów, stąd też spór znalazł swój finał w sądzie arbitrażowym. Sąd arbitrażowy nie uznał racji Wnioskodawcy i w myśl zapisów umowy nakazał zwrot drogiej stronie jej kosztów poniesionych na reprezentujących ją prawników. Pomimo niekorzystnego wyroku, Wnioskodawca w daIszym ciągu realizuje umowę z firmą M.

Przepisy updop nie zawierają szczególnych rozwiązań dotyczących zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów procesowych. Dlatego, zdaniem Wnioskodawcy należy zastosować w tej sytuacji ogólne zasady zaliczania wydatków do kosztów podatkowych.

Zwrot przez Wnioskodawcę poniesionych przez M kosztów poniesionych na reprezentujących ją prawników nie jest objęty wyłączeniami z kosztów uzyskania przychodów pod warunkiem, że spełnione są przesłanki przewidziane w art. 15 ust. 1 updop.

Zdaniem Wnioskodawcy poniesione wydatki mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, w sytuacji, gdy są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą a wdanie się w spór jest uzasadnione okolicznościami sprawy. Wydatki o których mowa we wnioski, miały na celu zwiększenie przychodu poprzez podniesienie ceny helu. Wobec faktu, iż renegocjacje cenowe nie przyniosły żadnych efektów, mimo że zapisy umowy przewidywały taką możliwość .

- konieczne stało się wystąpienie do sądu arbitrażowego. W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy zapłata zasądzonej kwoty nastąpiła w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz zapisami umowy i jest konsekwencją racjonalnej ekonomicznie decyzji, celem której było zabezpieczenie źródeł przychodów. Zapłata zasądzonej od Wnioskodawcy kwoty stanowi obiektywną konieczność z punktu widzenia dalszego funkcjonowania Wnioskodawcy i prowadzenia przez niego działalności generującej przychody podatkowe. Uchylenie się od zapłaty zasądzonej kwoty skutkowałoby bowiem wszczęciem przez M postępowania egzekucyjnego, które doprowadziłoby co najmniej do zwiększenia kosztów Wnioskodawcy o wydatki egzekucyjne.

Dodatkowo, zdaniem Wnioskodawcy, ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych wyraźnie wyłącza z kosztów w art. 16 ust 1 pkt 22 jedynie wydatki egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań oraz kary umowne, odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów i wykonanych usług.

Przypadek Wnioskodawcy nie obejmuje powyższych sytuacji, ponieważ zasądzona kwota stanowi zwrot poniesionych przez M kosztów na reprezentujących ją prawników.

W związku z powyższym w ocenie Wnioskodawcy koszty poniesione w związku z realizacją wyroku arbitrażowego oraz zapisów umowy stanowią koszty uzyskania przychodów.

Zdaniem Podatnika, zwracane spółce M koszty nie stanowią dla Wnioskodawcy kosztów bezpośrednio związanych z przychodami. Zgodnie z zapisami art. 15 ust 4d updop, koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Natomiast dyspozycja art. 15 ust 4e za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, uważa dzień na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury. W związku z powyższym datą poniesienia tych kosztów przez Wnioskodawcę tym samym zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów, jest dzień ujęcia ich w księgach rachunkowych tj. dzień ogłoszenia wyroku 07. 12.2008r.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określa ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych ( t.j. Dz. U. z 2000r., nr 54, poz. 654 z późn. zm. ) w art. 15 ust. 1, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy.

Ustawodawca oparł tę konstrukcję na zasadzie klauzuli generalnej ( koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów oraz zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów) z enumeratywnym wyłączeniem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Literalne brzmienie przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie pozostawia wątpliwości, że nie wszystkie wydatki poniesione przez podatnika, stanowiące z ekonomicznego punktu widzenia koszty działalności, są kosztem uzyskania przychodów.

Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, to pomiędzy tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła. Każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej ocenie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku pomiędzy poniesionym kosztem a powstaniem przychodu lub zabezpieczeniem źródła uzyskiwania przychodów.

Kosztami uzyskania przychodów będą wydatki, które bezpośrednio przekładają się na uzyskiwane przychody, ale związek z przychodem, o którym mowa w przepisie art. 15 ust. 1 ustawy nie musi być wyłącznie bezpośredni, wystarczy że podatnik realnie zakłada że dany wydatek przyniesie w przyszłości skutek w postaci uzyskania przychodu. Może się więc zdarzyć, że skutek ten nie wystąpi, a mimo to podatnik ma prawo uznać, że wydatek został poniesiony w celu uzyskania przychodów i dokonać jego pozytywnej kwalifikacji.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że wykładnia art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, że podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu tylko takie wydatki, w stosunku do których wykaże ich bezpośredni lub pośredni związek przyczynowy z uzyskanym lub zamierzonym przychodem, przy czym przy wykazywaniu celu działania nakierowanego na uzyskanie przychodu niezbędnym jest wykazanie racjonalności działania podatnika, co oznacza dochowanie należytej staranności; powinien on również działać w przekonaniu (ocenianym obiektywnie, a nie subiektywnie), że poniesienie kosztów po uwzględnieniu związków przyczynowo-skutkowych powinno doprowadzić do osiągnięcia przychodu, a zamiar poniesienia wydatków powinien być obiektywnie związany z osiągniętym lub nawet zamierzonym przychodem.

Ocena w zakresie zakwalifikowania wydatku do kosztów uzyskania przychodów, po stronie podatnika prowadzącego działalność gospodarczą uzasadnia zwiększone w stosunku do niego oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania a także znajomości obowiązującego prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy, w ocenie organu podatkowego, wydatek w postaci zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, który Spółka jako strona przegrana miała obowiązek ponieść, w żaden sposób nie odniesie się do przychodów Spółki uzyskiwanych ze sprzedaży helu. Nie wystąpi tu ani związek bezpośredni, ani choćby pośredni z potencjalnym przychodem. Chociaż Spółka, jak przewidywały zapisy umowy z kontrahentem , miała prawo renegocjować cenę, a w razie sporu wystąpić do sądu arbitrażowego o jego rozstrzygnięcie, rozpatrując koszt zastępstwa procesowego strony przeciwnej w kategoriach potwierdzenia, że przedmiotowy wydatek został poniesiony w celu uzyskania przychodów w rozumieniu ww. wskazanym , należy zauważyć, że obowiązek zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie przeciwnej wynikał z tego, że Podatnik nie dołożył należytej staranności na etapie rozpoczęcia renegocjacji cen.

W uzasadnieniu wyroku trybunał arbitrażowy wskazał bowiem na braki formalne oferty strony trzeciej będącej warunkiem skutecznego zainicjowania renegocjacji cenowych. A zatem przegrana w trybunale, której konsekwencją był zwrot kosztów poniesionych przez stronę przeciwną wynikała z niedostatecznego sprawdzenia oferty podmiotu trzeciego przed rozpoczęciem renegocjacji w zakresie cen.

W ocenie organu podatkowego wydatek zatem nie spełnia przesłanki określonej w art. 15 ust. 1 ustawy w zakresie celu nakierowanego na uzyskanie przychodów, ani bieżących, ani przyszłych. Również przesłanka w zakresie zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów nie została spełniona. Źródłem przychodów jest działalność gospodarcza. Koszty ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, to koszty ponoszone w celu utrzymania w sprawności źródła przychodów, jego zachowania i uchronienia tak, aby mogło funkcjonować i dawać przychody w przyszłości. Przy takim rozumieniu źródła przychodów oraz jego zachowania i zabezpieczenia nie do przyjęcia jest uznanie wydatku w zakresie zwrotu kosztów poniesionych na reprezentujących stronę przeciwną prawników jako wydatku na zachowanie lub zabezpieczenia źródła przychodów.

Biorąc powyższe pod uwagę poniesione przez Spółkę koszty zasądzone wyrokiem sądu arbitrażowego na korzyść strony przeciwnej nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów, w związku z czym odpowiedź na pytanie w zakresie momentu uznania ich za koszt podatkowy jest bezprzedmiotowa.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Spółki w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock