W zakresie skutków podatkowych transakcji REPO/SBB/BSB

W zakresie skutków podatkowych transakcji REPO/SBB/BSB

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 16.09.2013r. (data wpływu 25.09.2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych transakcji REPO/SBB/BSB ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE


W dniu 25.09.2013r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych transakcji REPO/SBB/BSB.


W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.


Bank posiada wśród aktywów różnego rodzaju dłużne papiery wartościowe - są to między innymi obligacje Skarbu Państwa, bony Skarbu Państwa lub bony Narodowego Banku Polskiego (dalej: papiery wartościowe). Bank w ramach prowadzonej działalności finansowej dokonuje szeregu transakcji na tych papierach. Poza standardowymi transakcjami kupna i sprzedaży występują także transakcje typu "sell buy back" (dalej: SBB), transakcje "buy sell back" (dalej: BSB), transakcje repo, reverse repo, bądź transakcje "true repo" .


Transakcje SBB są to transakcje warunkowej sprzedaży papierów wartościowych, które polegają na sprzedaży przez Bank papierów wartościowych przy jednoczesnym zobowiązaniu Banku do ich odkupienia na ściśle określonych warunkach. W kontrakcie z góry ustalona jest zwłaszcza cena sprzedaży i późniejszego odkupu uwzględniająca zysk na transakcji realizowany przez podmiot nabywający papiery wartościowe. Z perspektywy ekonomicznej, niezależnie od wykorzystanej formy prawnej transakcji sprzedaży nabywający udziela w tej formie de facto finansowania Bankowi poprzez zapłatę określonej ceny. Ustalany jest również termin określający moment zawarcia transakcji zwrotnej odsprzedaży tych papierów wartościowych. Transakcje BSB są to transakcje odwrotne do transakcji SBB, tj. Bank występuje jako podmiot nabywający papiery wartościowe i finansujący zbywcę papierów wartościowych (jeżeli dana transakcja u jednej strony jest transakcją SBB, to u drugiej strony będzie to transakcja BSB). W przypadku transakcji SBB oraz BSB cena sprzedaży i odkupu w swoim mechanizmie uwzględnia wartości wszystkich narosłych pożytków związanych z danymi papierami (np. wypłacone odsetki) jako jeden z jej elementów.


Transakcje repo (reverse repo) są to transakcje zbliżone do transakcji SBB oraz BSB, jednakże w ich przypadku nabywca papierów wartościowych jest zobowiązany do przekazania zbywcy wszelkich pożytków wynikających z tych papierów w momencie ich uzyskania - np. jeżeli w trakcie transakcji repo dojdzie do wypłaty naliczonych odsetek, to nabywca tych papierów ma obowiązek przekazać ich równowartość zbywcy papieru. Również w przypadku transakcji repo Bank może występować jako podmiot zbywający papiery wartościowe (uzyskujący finansowanie), jak również jako podmiot nabywający papiery wartościowe (udzielający finansowania) ? w tym przypadku z perspektywy Banku zawierana jest transakcja reverse repo.


W opisanych powyżej transakcjach SBB, BSB i repo na skutek dokonania każdej z konstruujących relację transakcji sprzedaży papieru wartościowego perspektywy cywilnoprawnej dochodzi do przeniesienia jego własności i odzwierciedlenia tego faktu w odpowiednim rejestrze.


Transakcje "true repo" są to natomiast transakcje, w których w odróżnieniu do transakcji BSB, SBB oraz repo - nie dochodzi do przeniesienia własności papierów wartościowych, gdyż konstrukcyjnie są to transakcje udzielenia krótkotrwałego finansowania przy z góry ustalonym wynagrodzeniu podmiotu finansującego. W tym przypadku dopiero jeżeli nie dojdzie do zwrotu środków pieniężnych w określonym terminie, to zgodnie z umową własność papierów wartościowych przechodzi na podmiot, który udzielił finansowania (papiery wartościowe jako klasyczna forma zabezpieczenia udzielonej pożyczki). W przypadku tych transakcji Bank także może występować zarówno jako podmiot finansujący lub jako podmiot uzyskujący finansowanie.


Transakcje sprzedaży papierów wartościowych nie budzą w ocenie Banku wątpliwości co do ich kwalifikacji podatkowej i rozpoznania skutków z nimi związanych (wynik podatkowy jest określany na moment sprzedaży jako zrealizowany zysk lub zrealizowana strata na sprzedaży). Analogicznie transakcje "true repo" nie budzą wątpliwości w zakresie kwalifikacji podatkowej - traktowane są jako nie generujące zysku/straty na sprzedaży papierów wartościowych, gdyż papier wartościowy stanowi jedynie zabezpieczenie udzielonego finansowania, bez przeniesienia ich własności (do sprzedaży papieru wartościowego nie dochodzi).


Wszystkie wyżej wymienione transakcje są zawierane w celach zarządzania bieżącą płynnością finansową Banku poprzez pozyskanie środków pieniężnych, których zwrot jest zabezpieczony poprzez przeniesienie własności papierów wartościowych (za wyjątkiem transakcji "true repo"), lub też stanowią reakcję Banku (za oczekiwanym wynagrodzeniem) na potrzebę uzyskania takiego finansowania przez inne podmioty (np. inne banki). Przedmiotem tych transakcji mogą być zarówno papiery wartościowe generujące przychód odsetkowy (np. oprocentowane obligacje
Skarbu Państwa), jak również papiery wartościowe nie generujące takich przychodów (np. obligacje strukturyzowane, obligacje "zerokuponowe" itp.).


W myśl prawa cywilnego w przypadku transakcji repo oraz SBB i BSB dochodzi do sprzedaży papierów wartościowych z jednoczesnym zobowiązaniem wyrażonym przez strony transakcji do ich późniejszego odkupu (w odniesieniu do transakcji BSB najpierw występuje kupno papieru z zobowiązaniem do odsprzedaży). Mogą to być transakcje zawarte w formie jednej umowy opisującej z góry transakcje odkupu lub też w formie dwóch niezależnych umów - umowa pierwotna sprzedaży zobowiązuje do zawarcia w określonym momencie umowy dotyczącej odkupu tych papierów wartościowych. Konsekwencją takiego ukształtowania relacji prawnej jest jednak fakt, iż w sytuacji, w której Bank udzielał finansowania w omawianej formie od momentu nabycia papierów wartościowych ma co do zasady, jako podmiot do nich uprawniony, możliwość sprzedaży nabytego instrumentu z koniecznością zapewnienia zwrotu nabytych uprzednio papierów na rzecz zbywcy w uzgodnionym terminie co ze względu na konieczność nabycia papierów na rynku może dodatkowo wpływać na wynik rachunkowy udzielonego finansowania.


Zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR) ze względu na fakt, iż Bank zawierając transakcje SBB, BSB oraz repo zachowuje pełne ryzyko związane z danymi papierami wartościowymi (np. obniżenie ceny rynkowej danych papierów wartościowych), ale i też korzyści wynikające z tych praw majątkowych (np. prawo do otrzymania odsetek) pomimo, iż z perspektywy prawnej dochodzi do przeniesienia własności papierów wartościowych dla celów ujęcia w księgach rachunkowych transakcje te nie są postrzegane jako sprzedaż papierów wartościowych lecz jako udzielenie pożyczki/uzyskania finansowania zabezpieczonego tymi papierami. Ewidencja rachunkowa tego zdarzenia w księgach w sytuacji w której Bank jest podmiotem finansowanym nie powoduje usunięcia papierów wartościowych jako składnika aktywów Banku i jednoczesnego wyliczenia zysku/straty na transakcji, natomiast są one przedstawiane jako z jednej strony wpływ gotówki i drugostronnie zobowiązanie do zwrotu tych środków pieniężnych. Analogicznie wygląda sytuacja w której Bank nabywający papiery wartościowe nie wykazuje ich jako składnika aktywów dla celów rachunkowych. W wyniku rachunkowym efektem tej transakcji jest odpowiednio bądź pokazanie kosztu związanego z otrzymanym finansowaniem, bądź wykazanie przychodu, co do zasady równych różnicy pomiędzy ceną odkupu i ceną sprzedaży ewentualnie pomniejszonej o otrzymane pożytki.


W związku z wyżej opisanym stanem faktycznym Bank wniósł o potwierdzenie, iż w przypadku transakcji na papierach wartościowych:


  • w odniesieniu do transakcji SBB i BSB oraz transakcji repo (reverse repo) Bank nie powinien odpowiednio rozpoznawać przychodu z odpłatnego zbycia praw majątkowych, na podstawie art. 12 ust. 3 w związku z art. 14 UPDOP jak również nie powinien rozpoznawać w kosztach podatkowych wydatków związanych z nabyciem tych papierów wartościowych zgodnie z art. 15 ust1 w związku z 16 ust. 1 pkt 8 UPDOP;
  • Bank powinien rozpoznać przychód podatkowy lub koszt podatkowy w przypadku opisanych transakcji SBB, BSB i repo (reverse repo) na papierach wartościowych bazując na ewidencji rachunkowej (wynik na papierach wartościowych ustalony dla celów sporządzenia sprawozdania finansowego), bez dokonywania korekt lub wyłączeń - uwzględniając np. koszt lub przychód z tytułu udzielonego lub otrzymanego finansowania.


Zdaniem Wnioskodawcy:


Przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397, ze zm.) nie zawierają odrębnych regulacji bezpośrednio określających zasady opodatkowania transakcji SBB (BSB) oraz repo. Przede wszystkim brak jest określenia, jakie zdarzenie podatkowe w tym przypadku zachodzi ? tj. czy transakcja zgodnie z prawna naturą powinna być postrzegana jako sprzedaż papierów wartościowych czy też zgodnie z ujęciem rachunkowym udzielenie pożyczki (finansowania).

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera natomiast szczególne regulacje dotyczące sprzedaży papierów wartościowych (w szczególności art. 16 ust. 1 pkt 8) czy też dotyczące udzielonych pożyczek (art. 12 ust. 1 pkt 1, art. 16 ust. 1 pkt 10a). Tym samym rozstrzygniecie zagadnienia, czy transakcje SBB, BSB oraz transakcje repo w myśl przepisów prawa podatkowego są transakcjami sprzedaży papierów wartościowych czy też zgodnie z ich naturą ekonomiczną są jedynie formą udzielenia pożyczki determinuje jak należy z punktu wiedzenia podatkowego potraktować te transakcje.


Niewątpliwie celem ekonomicznym transakcji repo oraz SBB, BSB jest zapewnienie krótkoterminowego finansowania (udzielenie pożyczki) za wynagrodzeniem w zamian za okresowe (na czas transakcji) zabezpieczenie tego finansowania/udzielonej pożyczki przeniesieniem własności papierów wartościowych. Przeniesienie własności papierów wartościowych jest odzwierciedlone na rachunku Banku prowadzonym w KDPW, jednakże umowa przewiduje, iż w określonym z góry momencie strony przeniosą zwrotnie własność papierów wartościowych o dokładnie takich samych parametrach w drodze odwrotnej transakcji sprzedaży papierów na pierwotnego właściciela przy jednoczesnym zwrocie środków pieniężnych wraz z wynagrodzeniem należnym z tego tytułu w formie ceny ustalonej w takiej transakcji.


Takie stanowisko zostało zaprezentowane w interpretacji przepisów prawa podatkowego nr DD6/033/70/SOH/PK-961/11 z dnia 23 września 2011r. wydanej przez Ministra Finansów w trybie art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005, Nr 8 poz. 60 z późn. zm.): "Pozostające na rachunku Banku dłużne papiery wartościowe, będące przedmiotem transakcji typu repo albo sbb stanowią zabezpieczenie transakcji, które na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowią jedynie zabezpieczenie zwrotu długu ciążącego na Banku w związku z dokonaniem transakcji.


Oznacza to, że mające zwrotny charakter środki pieniężne uzyskane z NBP albo od innego banku w ramach transakcji repo albo sbb, należy uznać w Banku za środki niebędące definitywnym przysporzeniem, niestanowiące zatem przychodu podatkowego. Zwrócone do NBP albo innego banku środki pieniężne w wysokości, pozostających na rachunku Banku, dłużnych papierów wartościowych stanowiących zabezpieczenie transakcji na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 10 lit b updop nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. W transakcjach repo i sbb nie dochodzi do zbycia papierów wartościowych i w związku z tym do omawianych transakcji nie ma zastosowanie przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 tej ustawy."


W wymienionej powyżej interpretacji przepisów prawa podatkowego Minister Finansów jednoznacznie wskazał, iż w przypadku przedmiotowych transakcji pomimo odmiennego kształtu cywilnoprawnego relacji dla celów podatkowych nie dochodzi do zawarcia dwóch umów sprzedaży: "Minister Finansów nie może natomiast podzielić poglądu wyrażonego przez Bank we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, iż w tego typu transakcjach dochodzi do dwóch transakcji zbycia dłużnych papierów wartościowych".


Zgodnie z MSR, które stosuje Bank sporządzając sprawozdanie finansowe, podmiot finansowy zawierając transakcje SBB, BSB oraz transakcje repo zachowuje pełne ryzyko związane z danymi papierami, ale również i korzyści wynikające z posiadanych papierów wartościowych. W myśl MSR w wyniku zawarcia w/w transakcji nie dochodzi do utraty kontroli na papierami wartościowymi, gdyż umowa przewiduje zwrotne przeniesienie papierów wartościowych na określonych warunkach. Istotą tych transakcji jest udzielenie pożyczki (finansowania) zabezpieczonego papierami wartościowymi - i tak też są ujmowane te transakcje w księgach rachunkowych.


W księgach rachunkowych Banku dla celów sporządzenia sprawozdania finansowego, w tym ustalenia wyniku finansowego brutto, dla transakcji będących przedmiotem niniejszego wniosku brak jest księgowań na kontach księgowych dotyczących sprzedaży i odkupu papierów wartościowych, prezentowany jest natomiast wpływ (lub wypływ) pożyczonej gotówki oraz zobowiązanie (roszczenie) do zwrotu tych środków pieniężnych. W trakcie trwania transakcji Bank ewidencjonuje koszt/przychód należny Bankowi z tytułu udzielonej pożyczki.


Mając na względzie normę art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustalenie dochodu lub straty podatkowej, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku powinno odbywać się w całości w oparciu o prowadzoną ewidencję rachunkową. Skoro zgodnie z MSR stosowanymi przez Bank przedmiotowe transakcje (jak wykazano powyżej) są prezentowane jako udzielona pożyczka zabezpieczona papierami wartościowymi, to także dla celów ustalenia dochodu lub straty podatkowej, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku przez Bank przedmowie transakcje analogicznie powinny być traktowane. Bank ustalając wynik podatkowy powinien bazować na ewidencji rachunkowej, a jedynie w przypadku istnienia szczególnych regulacji jak np. dotyczących zasad amortyzacji, może dokonywać stosownych wyłączeń lub korekt wyniku rachunkowego. Takich szczególnych uregulowań brak jest w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych w odniesieniu do papierów wartościowych (z wyjątkiem odroczenia kosztu nabycia do momentu sprzedaży wierzytelności lub uregulowań dotyczących "sprzedaży krótkiej"), tym samym odejście od ujęcia rachunkowego nie znajdowałoby uzasadnienia przy wyliczaniu wyniku podatkowego.


Pomimo iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają rozstrzygnięcia jak należy potraktować transakcje SBB, BSB oraz repo dla celów podatkowych, to zgodnie ze stanowiskiem wskazanym przez Ministerstwo Finansów w powołanej uprzednio interpretacji można to wywieść z innych przepisów o bardziej ogólnym charakterze.

Jak wskazano powyżej, nadrzędnym celem przedmiotowych transakcji jest udzielenie/otrzymanie pożyczki zabezpieczonej papierami wartościowymi oraz otrzymanie/wypłata wynagrodzenia z tego tytułu (kosztu finansowania transakcji), co zawarte jest w umowach zawartych przez strony transakcji - zestawienie wszystkich umów obrazuje cel ekonomiczny transakcji i zgodny zamiar stron w tym zakresie. Kierując się dosłownym brzmieniem każdej pojedynczej transakcji (postrzeganie transakcji SBB, BSB ora repo jako sprzedaży i odkupu papierów wartościowych) stałoby w sprzeczności z ekonomicznym celem działania stron.


Przedstawiona powyżej wykładnia przepisów prawa podatkowego znalazła dotąd potwierdzenie w interpretacjach wydanych w imieniu Ministra Finansów - m.in. z dnia 20 lutego 2012r., IPPB3/423-968/11-4/AG, z dnia 29 marca 2012r., IPPB3/423-1108/11-2/AG, z dnia 8 sierpnia 2012r. IPPB3/423-356/12-2/MS. Kwestia ta była też uprzednio przedmiotem zapytania Banku, w wyniku którego wydana została interpretacja z dnia 22 marca 2012r. sygn. IPPB3/423-13/12-2/AG. Ze względu na fakt, iż dla kompleksowej oceny sytuacji podatkowej Banku niezbędne jest potwierdzenie jego pozycji podatkowej zarówno gdy udziela, jak i otrzymuje finansowanie na skutek omawianych kategorii transakcji, co po stronie Banku wywoływało wątpliwości wobec kształtu otrzymanego uprzednio rozstrzygnięcia, zgodnie z treścią uzasadnienia wyroku WSA w Warszawie, III SA/Wa 2232/12 Bank zdecydował się na ponowne przedstawienie kwestii podatkowego ujęcia po jego stronie transakcji SB, BSB i repo. Dla uniknięcia wątpliwości Bank zaznacza jednocześnie, iż przedmiotem wniosku oraz przedstawionego stanowiska jest zarówno sytuacja w której to Bank (a nie druga strona transakcji) jest stroną odpowiednio uzyskującą finansowanie (ponoszącą koszt z tego tytułu) albo udzielającą finansowania (osiągającą przychód) w wyniku zawarcia omawianych kategorii transakcji.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.


Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.


Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr z 2012 poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika