Otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota odsetek za nieterminową spłatę stanowi przychód ?z innych (...)

UZASADNIENIE

W dniu 05.04.2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek za nieterminową spłatę.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni nabyła w 1/4 prawa spadkowe po swoim wuju. Podatek od spadku uiściła. Następnie przez blisko 8 lat toczyła się w Sądzie sprawa o dział spadku, w której Sąd nie wydał postanowienia rozstrzygającego o meritum sprawy, wobec czego Wnioskodawczyni zawarła ugodę sądową. W umowie tej Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawczyni od osoby, która stała się właścicielem mieszkania będącego przedmiotem postępowania, spłatę wraz z odszkodowaniem w wypadku nieterminowej spłaty. Następnie po upływie terminu spłaty i bezskutecznych próbach samodzielnego jej wyegzekwowania Wnioskodawczyni zwróciła się o pomoc do komornika, który również przez lata tego nie dokonał. Dlatego kiedy pojawiła się ustawowa możliwość Wnioskodawczyni zmieniła komornika, któremu po latach udało się odzyskać spłatę wraz z odszkodowaniem za zwłokę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie za nieterminową spłatę zasądzone przez Sąd na podstawie Kodeksu cywilnego w przedstawionej ugodzie jest także odszkodowaniem w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i jako takie nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu tym podatkiem?

Zdaniem Wnioskodawczyni, odsetki ściągnięte przez komornika na podstawie przedstawionej ugody będącej tytułem wykonawczym, stanowią poboczne korzyści przypadające z tytułu Kodeksu cywilnego na skutek zasądzenia ich przez Sąd. Stanowią one cywilnoprawną konsekwencję nie wywiązywania się z umowy oraz formę zadośćuczynienia wierzycielowi, czyli Wnioskodawczyni. Obowiązkiem dłużnika było terminowe wpłacenie należnej Wnioskodawczyni kwoty. Wnioskodawczyni uważa, iż odsetki te pełnią funkcję kompensacyjną, stąd też ustawodawca zwalnia odsetki, o których mowa od opodatkowania. Stanowisko Wnioskodawczyni podzielają adwokat oraz komornik, według którego odsetki ściągnięte na rzecz Wnioskodawczyni od dłużnika nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i dlatego nie przekazuje informacji o nich organom podatkowym). Na podstawie art. 84 Ordynacji podatkowej komornicy sądowi są zobowiązani sporządzać i przekazywać właściwym organom podatkowym informacje wynikające ze zdarzeń prawnych, które mogą powodować powstanie zobowiązania podatkowego. Ich brak oznacza, że komornik nie uważa, by powstało zdarzenie powodujące zobowiązanie podatkowe.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powyższa regulacja prawna wyraża zasadę powszechności opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych w aspekcie przedmiotowym, konsekwencją czego jest opodatkowanie wszelkiego rodzaju dochodów, z wyjątkiem dochodów zwolnionych - wyraźnie wskazanych przez przepisy.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. To oznacza, że zwolnieniem nie są objęte wszystkie odszkodowania, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni nabyła w 1/4 prawa spadkowe po swoim wuju. Przez blisko 8 lat toczyła się w Sądzie sprawa o dział spadku, w wyniku Wnioskodawczyni zawarła ugodę sądową. W ugodzie tej Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawczyni od osoby, która stała się właścicielem mieszkania będącego przedmiotem postępowania, spłatę wraz z odszkodowaniem w wypadku nieterminowej spłaty. Następnie po upływie terminu spłaty i bezskutecznych próbach samodzielnego jej wyegzekwowania Wnioskodawczyni zwróciła się o pomoc do komornika, któremu po latach udało się odzyskać spłatę wraz z odszkodowaniem za zwłokę.

Wątpliwość Wnioskodawczyni wzbudziła kwestia opodatkowania wypłaconych odsetek za nieterminową spłatę (odszkodowanie za zwłokę).

Instytucję prawną odsetek reguluje art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego ? są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym "Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe" (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). "Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej" (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

W świetle powyższego nie można przyjąć, iż odsetki są odszkodowaniem (zadośćuczynieniem) sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych przewidzianym dla odszkodowań (zadośćuczynienia).

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu określonym w art. 21 ust. 1 nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń, w związku z czym uznać należy, że są one opodatkowane.

Uwzględniając powyższe, otrzymane przez Wnioskodawczynię odsetki za nieterminową spłatę nie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym stanowią dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z postanowieniami art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12?14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania ?w szczególności?, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Reasumując, otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota odsetek za nieterminową spłatę stanowi przychód ?z innych źródeł?, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy ją wykazać w zeznaniu rocznym za rok podatkowy, w którym została otrzymana.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.