możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko

UZASADNIENIE

W dniu 21.01.2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 20 kwietnia 2009 r. Wnioskodawczyni rozwiodła się z mężem, Tadeuszem Januszem D, wyrok sądu uprawomocnił się po 30 dniach, czyli 20 maja 2009 r. Wnioskodawczyni ma dwójkę dzieci. W wyniku ugody, potwierdzonej wyrokiem sądu, Wnioskodawczyni opiekuje się córką, a były mąż synem, żadne z rodziców nie płaci drugiemu alimentów. Od końca 2008 r. byli małżonkowie mają rozdzielność majątkową. Pismem z dnia 02.03.2010 r. wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia braków formalnych przedmiotowego wniosku. Pismem z dnia 12.03.2010 r. (data wpływu 17.03.2010 r., data nadania 15.03.2010 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła przedmiotowy wniosek w terminie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem, za tę część roku, w której pozostaje matką samotnie wychowującą córkę...

Jeżeli istnieje taka możliwość, to czy ww. okres liczy się od dnia wydania wyroku, czy też od dnia jego uprawomocnienia (różnica 1 miesiąca)...

Zdaniem Wnioskodawczyni, odnośnie możliwości rozliczenia się za rok 2009 z podatku dochodowego od osób fizycznych, jako osoba samotnie wychowująca dziecko, ma do tego prawo. Według Wnioskodawczyni, taką możliwość powinna mieć od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, czyli od dnia 20 maja 2009 r. Oznacza to, że rozliczenia na ww. zasadach obejmuje okres 7 miesięcy 2009 r. Fakt samotnego wychowywania dziecka przez okres krótszy niż rok podatkowy nie jest przeszkodą w skorzystaniu z omawianego sposobu rozliczenia się, ponieważ art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy osób samotnie wychowujących dzieci ?w roku podatkowym?. Taki zapis nie oznacza wcale, że samotne wychowywanie musi trwać pełny rok podatkowy. Status osoby samotnie wychowującej dziecko można, jak w przypadku Wnioskodawczyni, nabyć w trakcie trwania roku podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Wszelkie unormowania dotyczące możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia dla osób samotnie wychowującej dziecko zawiera art. 6 ust. 4, 5 i 8 ? 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).

Ustawa z dnia 06 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316) wprowadziła zmiany w zakresie określenia dzieci, których wychowanie uprawnia do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Zmianie bowiem uległa treść art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 01.01.2008 r., od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci:

1. małoletnie,
2. bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczypospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej,

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Stosownie do art. 6 ust. 5 ww. ustawy za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców lub opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Zatem z preferencyjnego sposobu opodatkowania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci można skorzystać po spełnieniu łącznych kryteriów określonych przez ustawodawcę.

Przy czym cytowany wyżej art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi zarówno o cywilnoprawnym statusie osoby wychowującej dzieci, jak i o tym, że osoba ta musi wychowywać dzieci samotnie. O samotnym wychowywaniu dziecka nie musi przesądzać orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej przez jedno z rodziców. W sytuacji bowiem, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, a oboje są stanu wolnego, zarówno jedno, jak i drugie może samotnie wychowywać dziecko. Jednak prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, opiekunów prawnych, które faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, zamieszkuje z nim. Spełnienie tylko jednej z przesłanek, tj. statusu cywilnego rodzica, czy opiekuna prawnego dziecka, o którym mowa w ust. 5 art. 6 ww. ustawy, w sytuacji, gdy wiąże się z okolicznością samotnego wychowywania dziecka, nie daje prawa do korzystania z omawianego sposobu opodatkowania dochodów.

Zgodnie z art. 6 ust. 8 powołanej ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Ponadto art. 6 ust. 10 ww. ustawy określa, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4 złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 20 kwietnia 2009 r. Wnioskodawczyni rozwiodła się z mężem, wyrok sądu uprawomocnił się w dniu 20 maja 2009 r. Wnioskodawczyni ma dwójkę dzieci. W wyniku ugody, potwierdzonej wyrokiem sądu, Wnioskodawczyni opiekuje się córką, a były mąż synem, żadne z rodziców nie płaci drugiemu alimentów. Od końca 2008 r. byli małżonkowie mają rozdzielność majątkową.

Należy podkreślić, iż opisywane preferencyjne rozliczenie dotyczy tylko jednego z rodziców, co wynika z istoty wskazanej instytucji oraz z definicji osoby samotnie wychowującej dziecko zawartej w cytowanym wyżej art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której w stosunku do rodziców Sąd orzekł separację lub rozwód. W tym przypadku osobą samotnie wychowującą dziecko jest osoba, u której dziecko faktycznie zamieszkuje.

Przepisy podatkowe nie wskazują od jakiego momentu osoba rozwiedziona uzyskuje status 'osoby samotnie wychowującej dzieci'. Należy zatem odwołać się do przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.). Zgodnie z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W myśl art. 435 § 1 kpc wyrok prawomocny ma skutek wobec osób trzecich. Zatem skutki prawne wywołuje jedynie orzeczenie prawomocne.

Ponadto należy wskazać, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok była osobą samotnie wychowującą dzieci. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku. Jeżeli przez część roku podatkowego jedno z dzieci faktycznie zamieszkują u jednego z rodziców, natomiast drugie z dzieci faktycznie zamieszkuje u drugiego z rodziców (w stosunku do których sąd orzekł rozwód lub separację), osobą samotnie wychowującą dziecko będzie każde z małżonków.

W przedmiotowej sytuacji można uznać, iż od dnia uprawomocnienia się wyroku uzyskała Pani status osoby samotnie wychowującej dziecko.

Dodać również należy, że zasady sprawowania prawnej opieki na dzieckiem przez rodziców (wykonywania władzy rodzicielskiej) określa sąd w wyroku orzekającym rozwód małżonków. Wynika to z art. 58 ustawy z dnia 25.02.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.). Wskazany przepis stanowi, że w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków, przy czym może powierzyć jej wykonywanie obojgu bądź jednemu z rodziców.

Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, aby osoba faktycznie wychowywała dziecko. Przez wychowywanie należy, zgodnie z ogólnie przyjętą definicją, rozumieć zapewnianie stałej opieki prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Przesądza to o tym, że dziecko powinno pozostawać we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą samotną.

Przy ocenie prawa do preferencyjnego sposobu opodatkowania należy mieć więc na względzie przede wszystkim okoliczności faktyczne, bowiem prawo do wspólnego opodatkowania przysługuje osobie wychowującej dziecko. Decydujące znaczenie ma więc fakt z kim dziecko zamieszkuje i na czyim utrzymaniu pozostaje. Podkreślenia wymaga fakt, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że o ile spełniła Pani warunki wynikające z ustawy, przysługuje Pani prawo do preferencyjnego rozliczenia dochodów za rok 2009, tj. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Jednocześnie tutejszy organ zastrzega, iż rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalenie, czy dziecko faktycznie jest wychowywane przez rodzica, stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Zgodnie z art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) Minister właściwy do spraw finansów publicznych na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

W związku z powyższym w celu uzyskania pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego przez byłego męża, powinien on złożyć odrębny wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. W świetle powyższego przedmiotowa interpretacja zawiera rozstrzygnięcie jedynie w zakresie sposobu opodatkowania Wnioskodawczyni jako osoby samotnie wychowującej dziecko.

Końcowo należy dodać, że do wniosku dołączono dokument. Należy jednak zaznaczyć, że wydając interpretację w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany ani uprawniony do jego oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem. Dlatego dokumenty dołączone do wniosku nie podlegają analizie i weryfikacji w ramach wydanej interpretacji. Tym samym, jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.