Należność z tytułu ustanowienia służebności przesyłu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, (...)

UZASADNIENIE

W dniu 19 września 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za ustanowienie służebności gruntowej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej. Był właścicielem nieruchomości gruntowej wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego. Nieruchomość Wnioskodawcy została podzielona w taki sposób, że wydzielono na niej działkę (?Enklawa?), która została całkowicie otoczona przez pozostałą część gruntu (?Grunt Wnioskodawcy?).

W kwietniu 2013 roku Wnioskodawca zawarł umowę sprzedaży nieruchomości z inną osobą fizyczną (?Kupujący?), na mocy której Kupujący nabył nieruchomość gruntową w postaci Enklawy (?Umowa?). Następnie Kupujący sprzedał Enklawę spółce, która planuje zbudować na jej terenie elektrownię wiatrową (?Spółka?). Wnioskodawca pozostał właścicielem pozostałej części gruntu (tj. Gruntu Wnioskodawcy) otaczającego Enklawę. Grunt Wnioskodawcy wchodzi w skład gospodarstwa rolnego.

Spółka uzyskała pozwolenie na budowę elektrowni wiatrowej z infrastrukturą towarzyszącą. W związku z planowaną inwestycją Spółki, Wnioskodawca został zmuszony do ustanowienia w Umowie służebności gruntowej na Gruncie Wnioskodawcy, na czas nieokreślony. Służebność polega na prawie przechodu oraz przejazdu i zjazdu na drogę dojazdową oraz na prawie ułożenia na Gruncie Wnioskodawcy, (a w zasadzie pod ziemią na głębokości co najmniej jednego metra), podziemnych kabli energetycznych, telekomunikacyjnych oraz wszelkich innych instalacji i urządzeń niezbędnych do obsługi i eksploatacji elektrowni wiatrowej. Służebność obejmuje również prawo do parkowania i postoju na nieruchomości obciążonej oraz dokonywania remontów, wymiany, konserwacji nawierzchni drogi oraz instalacji (?Służebność").

Służebność ustanowiona na Gruncie Wnioskodawcy pozostaje w ścisłym związku z budową elektrowni wiatrowej na działce (tj. Enklawie), którą Grunt Wnioskodawcy otacza. Bez ustanowienia Służebności, budowa elektrowni wiatrowej na Enklawie nie byłaby możliwa, ze względu na konieczność ułożenia pod ziemią Gruntu Wnioskodawcy kabli energetycznych, telekomunikacyjnych, oraz wszelkich innych instalacji i urządzeń niezbędnych do działania elektrowni wiatrowej. Dla potrzeb utrzymania tych kabli, instalacji i urządzeń oraz dostępu do samej elektrowni, konieczne było też umożliwienie Spółce przechodu i przejazdu przez Grunt Wnioskodawcy, a także zjazdu do drogi, z której Spółka korzysta i za której konserwację nawierzchni (niszczonej m.in. w trakcie budowy elektrowni) jest odpowiedzialna.

Z tytułu ustanowienia Służebności Wnioskodawca otrzymuje od Spółki świadczenie pieniężne, którego wysokość została ustalona z uwzględnieniem tego, że korzystanie z Gruntu Wnioskodawcy jest stale utrudnione. Zgodnie z treścią Umowy, Wnioskodawca otrzyma to świadczenie pieniężne w każdym kolejnym roku trwania Służebności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy świadczenie pieniężne z tytułu Służebności Gruntowej podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenie pieniężne z tytułu Służebności jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) UPDOF. Poniżej Wnioskodawca przedstawia argumenty potwierdzające to stanowisko.

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 9 ust. 1 UPDOF, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c UPDOF oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Ustawodawca rezygnuje zatem z opodatkowania niektórych dochodów, wyliczając je w ustawie. Wśród dochodów zwolnionych z opodatkowania znajdują się m.in. odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, rekultywacji gruntów oraz szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie - w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm. (?UGN")) (art. 21 ust. 1 pkt 120 UPDOF).

Z kolei w art. 143 ust. 2 UGN wskazuje się, że przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

W dniu 21 maja 2014 r., wydając interpretacją ogólną o sygn. DD3/033/126/CRS/14/RD46264/14, Minister Finansów potwierdził, że ?na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) ustawy PIT, wolne od podatku dochodowego jest wynagrodzenie (odszkodowanie) wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, w wyniku prowadzenia na tych gruntach przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651, z późn. zm.).

Powyższe oznacza, że wolne od opodatkowania są wynagrodzenia (odszkodowania), o ile:

1. otrzymuje je posiadacz gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, przy czym zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. 2006 r., Nr 186, poz. 969, z późn. zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej;
   
2. odszkodowanie (wynagrodzenie) zostaje wypłacone z tytułu m.in. ustanowienia służebności gruntowej. Służebność gruntowa, uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), ma na celu obciążenie nieruchomości na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega między innymi na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (art. 285 § 1 Kodeksu Cywilnego);
   
3. podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów prowadzi na gruntach wchodzących w skład gospodarstwa rolnego inwestycje dotyczące budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz inwestycję związaną z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w UGN. Zgodnie z art. 143 ust. 2 UGN, przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się urządzenie albo modernizację drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych;
   
4. źródłem odszkodowania jest wyrok sądowy lub umowa (ugoda) zawarta między stronami.
   
   

Świadczenie otrzymywane przez Wnioskodawcę z tytułu Służebności spełnia powyższe kryteria.

W sąsiedztwie gospodarstwa rolnego Wnioskodawcy, w którego skład wchodzi Grunt Wnioskodawcy, powstaje elektrownia wiatrowa. Wymusza to na Wnioskodawcy zgodę na korzystanie przez Spółkę z Gruntu Wnioskodawcy w postaci Służebności. W ramach tej Służebności Spółka buduje na obciążonym nią Gruncie Wnioskodawcy (a dokładnie układa pod ziemią), przewody, inne urządzenia energetyczne, telekomunikacyjne oraz instalacje i urządzenia niezbędne do obsługi i eksploatacji elektrowni wiatrowej. Urządzenia te są niewątpliwie urządzeniami, o których mowa w art. 143 ust. 2 UGN. Ich budowa i późniejsze istnienie powoduje stałe utrudnienia w prowadzeniu działalności rolniczej na Gruncie Wnioskodawcy. Stąd też Wnioskodawca otrzymuje od Spółki świadczenie pieniężne, które ma swoje źródło w Umowie zawartej przez Wnioskodawcę i Spółkę. Na podstawie Umowy Wnioskodawca zobowiązany jest do znoszenia wynikających ze Służebności utrudnień w gospodarstwie rolnym, a Spółka zobowiązana jest do uiszczania na rzecz Wnioskodawcy świadczenia pieniężnego. Zdaniem Wnioskodawcy nie ma znaczenia, że strony w Umowie nazwały to świadczenie ?wynagrodzeniem?, co potwierdza również powołana powyżej interpretacja ogólna Ministra Finansów, gdzie organ używa obu określeń zamiennie, mówiąc łącznie o wynagrodzeniu (odszkodowaniu).

Służebność jest ?klasyczną? służebnością gruntową, ustanowioną na czas nieokreślony, zdeterminowany charakterem prowadzonej inwestycji. Z istoty służebności gruntowych wynika to, że ich ustanowienie wymaga istnienia przynajmniej dwóch nieruchomości. Co więcej, potrzeba ustanowienia służebności gruntowej wynika właśnie z sąsiedztwa nieruchomości, gdzie określonej osobie przysługuje prawo korzystania z cudzej (sąsiedniej) nieruchomości, jeśli korzystanie z jej własnej nieruchomości doznaje ograniczeń, które można wyeliminować poprzez określone ciężary ?nałożone" na sąsiednią nieruchomość. W ramach takiej służebności, właściciel pierwszej nieruchomości (nieruchomości władnącej) może w określony sposób korzystać z drugiej nieruchomości (nieruchomości obciążonej).

Wnioskodawca zaznacza, że strony nie mogły określić ?z góry? wysokości świadczenia przysługującego Wnioskodawcy, gdyż nie jest wiadomo, przez jak długi czas Wnioskodawca będzie zmuszony ?znosić? fakt istnienia na swoim gruncie (a raczej pod ziemią) położonych tam urządzeń oraz związanej z nimi obecności Spółki na Gruncie Wnioskodawcy. Z tego powodu, strony ustaliły w Umowie mechanizm ?ratalnej? (corocznej) wypłaty części odszkodowania, którego ostateczna wysokość będzie sumą corocznych wypłat. Ustalony mechanizm wypłat jest powiązany z cyklicznością działalności rolniczej.

W świetle wszystkich powyższych argumentów, należy uznać, że odszkodowanie wypłacane z tytułu Służebności podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłami przychodów są inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważasię w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Zauważyć należy, że katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania ?w szczególności?. Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym. Tym samym zakres art. 20 ust. 1 tej ustawy obejmuje także kwoty wypłaconego wynagrodzenia w związku z ustanowieniem służebności gruntowej.

Służebność gruntowa jest ograniczonym prawem rzeczowym, polegającym na korzystaniu z cudzej nieruchomości w oznaczonym zakresie. Nieruchomość może zostać obciążona na rzecz właściciela innej nieruchomości (tzw. nieruchomości władnącej) ? bądź przez przyznanie mu prawa do korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (np. przechodzenia lub przejazdu przez grunt, korzystania ze znajdującego się na nim lasu lub źródła wody itd.), bądź przez ograniczenie właściciela nieruchomości obciążonej w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań (np. wznoszenia budynków lub sadzenia drzew ponad pewną wysokość) albo wykonywania określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej. W tym wypadku mówimy o służebności gruntowej zgodnie z art. 285 ustawy Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 121). Służebność może powstać w wyniku różnych zdarzeń prawnych m.in. orzeczenia sądu, decyzji administracyjnej oraz jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie na podstawie umowy. Umowa taka jest zawierana pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej (jego oświadczenie musi być złożone w formie aktu notarialnego), a właścicielem nieruchomości władnącej. Tak jak użytkowanie, również służebność może być ustanowiona za wynagrodzeniem lub nieodpłatnie.

Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy, wolne od podatku dochodowego, są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

1. ustanowienia służebności gruntowej,
   
2. rekultywacji gruntów,
   
3. szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie

- w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.);

Zgodnie z art. 143 ust. 2 powołanej powyżej ustawy o gospodarce nieruchomościami, przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Z powyższego przepisu wynika, że odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, gdy spełnione są następujące warunki:

1. otrzymuje je posiadacz gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r., Nr 136, poz. 969, z późn. zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej.
   
2. odszkodowanie zostaje wypłacone z tytułu m.in. ustanowienia służebności gruntowej. Służebność gruntowa uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. ? Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121) ma na celu obciążenie nieruchomości na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega m. in. na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (art. 285 § 1 k.c.).
3. podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów prowadzi na gruntach wchodzących w skład gospodarstwa rolnego inwestycje dotyczące budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz inwestycję związaną z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa jest w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się urządzenie albo modernizację drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.
   
4. źródłem odszkodowania jest wyrok sądowy lub umowa (ugoda) zawarta między stronami. W przypadku zawarcia umowy winna ona mieć charakter umowy wzajemnej tzn., że każda ze stron według treści umowy jest zobowiązana do świadczenia wobec drugiej, uznawanego za odpowiednik tego co sama otrzymuje.
   
   

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że od Spółki, na podstawie umowy służebności gruntowej Wnioskodawca otrzymuje wynagrodzenie za stanowienie służebności gruntowej swojego gruntu wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego. Służebność została ustanowiona w związku z prawem przychodu oraz przejazdu i zjazdu na drogę dojazdową oraz na prawie ułożenia na Gruncie Wnioskodawcy, (a w zasadzie pod ziemią na głębokości co najmniej jednego metra), podziemnych kabli energetycznych, telekomunikacyjnych oraz wszelkich oraz wszelkich innych instalacji urządzeń i urządzeń niezbędnych do obsługi i eksploatacji elektrowni wiatrowej. Służebność obejmuje również prawo do parkowania i postoju na nieruchomości obciążonej oraz dokonywania remontów, wymiany, drogi oraz instalacji.

W odniesieniu do powołanych wyżej przepisów prawa oraz przedstawionego stanu faktycznego, należy stwierdzić, że otrzymane przez Wnioskodawcę świadczenie pieniężne, którego wysokość została ustalona z uwzględnieniem tego, że korzystanie z gruntu Wnioskodawcy jest stale utrudnione, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej spełnia warunki określone w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. na podstawie umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą i Spółką jest wypłacana należność z tytułu ustanowienia służebności gruntowej na gruncie wchodzącym w skład gospodarstwa rolnego.

W związku z powyższym, należność z tytułu ustanowienia służebności przesyłu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, zatem Wnioskodawca nie jest zobowiązany do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych i składania zeznania podatkowego z przychodów uzyskanych z tytułu ustanowienia służebności przesyłu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Końcowo należy wskazać, że w stosunku do interpretacji z dnia 27 czerwca 2014 r. Nr IPPB1/415-617/14-2/IF zostanie wszczęta procedura w trybie art. 14e ustawy Ordynacji podatkowej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.