opodatkowanie otrzymanego odszkodowania sygn: IPPB4/415-782/09-5/JK2

UZASADNIENIE

W dniu 27.11.2009 r. wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Właścicielami posesji położonej w G przy ul. P od 1947 roku jest rodzina J. W 1954 roku Skarb Państwa nieformalnie przejął nieruchomość. Decyzją w sprawie z 22 kwietnia 1998 r. stwierdzono nieważność orzeczenia dotyczącego wywłaszczenia ww. nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i przywrócono prawowitym właścicielom. Na część działki czyli 1000 mkw., budynek administracyjny, garaże i budynek gospodarczy Komenda Wojewódzkiej Policji podpisała 25.09.1998 r. umowę najmu i płaciła czynsz. Druga sąsiednia działka Nr 1767/5 o pow. 725 mkw. nadal pozostała we władaniu Skarbu Państwa. Wybudowano na niej budynek mieszkalny dla funkcjonariuszy policji, razem z budynkiem kotłowni. Właściciele płacą od tej działki podatek, lecz nadal nie mogą z niej korzystać. Wiele razy zwracano się do Starosty o odkupienie działki lub podpisanie umowy dzierżawy. Ze strony władz nie było żadnego zainteresowania. W oparciu o zyski otrzymane z dzierżawy od Policji, Wnioskodawca wystąpił na drogę sądową w celu wyegzekwowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Podstawą prawną odszkodowania w sprawie jest art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. Biegły sądowy wycenił szkody na 301.868,76 zł. Dnia 16 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy Wydział Cywilny Odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa ? Starosty na rzecz dziewięciu współwłaścicieli kwotę 301.868,76 zł. Przez lata 1998-2009 utracili korzyści jakie mogliby uzyskać z nieruchomości. Sprawa sądowa i wyrok w dużej części rozwiązały problem. Starosta podpisał umowę dzierżawy na 3 lata od 01 stycznia 2010 r.

Pismem z dnia 06.01.2010 r. Nr IPPB4/415-782/09-3/JK2 wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia przedmiotowego wniosku.

Wnioskodawca powyższe uzupełnił w terminie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca jest zobowiązany do wpłaty podatku do Urzędu Skarbowego w związku z otrzymanym odszkodowaniem...

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie za lata 1998-2009, które otrzymał powinno być zwolnione od podatku. Przez 45 lat Skarb Państwa korzystał nieformalnie z nieruchomości, która była siedzibą Powiatowej Komendy Policji. Budynki ulegały zniszczeniu. Wybudowano blok mieszkalny dla policjantów oraz kotłownię. Wnioskodawca powołuje się na Rozdział 3 Zwolnienia przedmiotowe przytaczając treść art. 21 ust. 1 pkt 3b: ? wolne od podatku dochodowego są: dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono?. Wartość działki położonej w centrum miasta przedstawia większą wartość niż uzyskano odszkodowanie za okres 11 lat.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca na podstawie wyroku sądu otrzymał od Skarbu Państwa ? Starosty odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W myśl art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jej posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

W świetle powyższego, roszczenia uregulowane w ww. przepisach służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy. Treścią tych roszczeń jest natomiast żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości. Wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie (odszkodowanie), które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął (wydzierżawił). Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

W konsekwencji, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie wiążę się z faktem wykonywania posiadania samoistnego. Roszczenie o to wynagrodzenie jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Tym samym tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych.

Uwzględniając powyższe, wypłacone wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie może korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie wskazanego przez Wnioskodawcę art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem otrzymana kwota tego wynagrodzenia na podstawie wyroku sądowego podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota odszkodowania stanowi przychód z innych źródeł, o którym stanowią przepisy art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, zgodnie z art. 20 ust. 1 tej ustawy, źródłami przychodów są również źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1 - 8 ustawy podatkowej w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12?14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania ?w szczególności?, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Reasumując, otrzymane odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi przychód ?z innych źródeł?, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy je wykazać w zeznaniu rocznym za rok podatkowy, w którym zostało otrzymane.

Z uwagi na to, że wniosek o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego został złożony przez jednego ze współwłaścicieli nieruchomości, którzy otrzymali odszkodowanie zaznacza się, iż interpretacja nie wywiera skutku prawnego wobec pozostałych współwłaścicieli nieruchomości.

Ponadto należy dodać, iż dokumenty dołączone przez Wnioskodawcę do wniosku nie podlegały analizie i weryfikacji w ramach wydanej interpretacji. Tym samym, jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.