W zakresie powstania różnic kursowych w sytuacji przejęcia od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych (...)

W zakresie powstania różnic kursowych w sytuacji przejęcia od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych Uczestników cash-poolingu oraz przejęcia przez Agenta wierzytelności Banku posiadanych wobec Uczestników o saldzie ujemnym oraz w momencie rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash-poolingu, które będzie dokonywane raz w roku

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 18.09.2012 r. (data wpływu 24.09.2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania różnic kursowych w rozumieniu art. 15a updop:

  • w sytuacji przejęcia od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych Uczestników cash-poolingu oraz przejęcia przez Agenta wierzytelności Banku posiadanych wobec Uczestników o saldzie ujemnym ? jest prawidłowe,
  • w momencie rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash-poolingu, które będzie dokonywane raz w roku ? jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE


W dniu 24.09.2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania różnic kursowych w rozumieniu art. 15a updop.


W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.


Wnioskodawca (dalej: ?Spółka?) oraz inne spółki z grupy kapitałowej (dalej: ?Grupa?) przystąpiły do umowy cash-poolingu polegającej na zarządzaniu płynnością finansową (dalej: ?Umowa cash-poolingu?). Z uwagi na prowadzenie licznych rozliczeń handlowych w euro, Spółka postanowiła obok cash-poolingu złotówkowego, wprowadzić oddzielny cash-pooling obejmujący konto walutowe Spółki, przez które rozliczane są transakcje w euro. Ta kompleksowa usługa finansowa oferowana przez D. S.A. (dalej: ?Bank?) obejmuje szereg powiązanych ze sobą czynności, mających na celu umożliwienie polskim spółkom należącym do Grupy optymalizację gospodarowania wolnymi środkami finansowymi oraz ograniczenie obciążeń związanych z niedoborami środków finansowych, w szczególności optymalizację kosztów związanych z niedoborem euro.


Spółka ustala różnice kursowe na podstawie art. 15a ustawy o CIT.


Szczegółowo, realizacja Umowy cash-poolingu obejmującego zarządzanie euro będzie przebiegała następująco:


  1. Założenia Umowy cash-poolingu.

Założenia zaprezentowanego systemu rozliczeń w ramach Umowy cash-poolingu są następujące:

  • uczestnikami Umowy cash-poolingu są X Polska Sp. z o.o., Y Sp. z o.o., Z Sp. z o.o., A Sp. z o.o., B Sp. z o.o., C Sp. z o.o., D Sp. z o.o., E Sp. z o.o. w likwidacji oraz F Sp. z o.o. (dalej: ?Uczestnicy?). Natomiast X Polska Sp. z o.o. pełni dodatkowo rolę Agenta. Spółka podkreśla, iż w przyszłości możliwe jest, iż do Umowy cash-pooling przystąpią inne podmioty z Grupy X , które również nie będą podmiotami powiązanymi z Bankiem w rozumieniu ustawy o CIT;
  • na koniec każdego dnia salda na rachunkach Uczestników są zerowane przez Bank poprzez przejęcie przez Agenta wierzytelności Banku w stosunku do Uczestników Umowy cash-poolingu mających salda ujemne oraz przejęcie przez Agenta nadwyżki środków pieniężnych (?salda dodatnie?) znajdujących się na rachunkach pozostałych Uczestników (dokładny opis przebiegu tej operacji przedstawiono w pkt 2 poniżej); za wszystkie operacje finansowe dokonywane pomiędzy kontami Uczestników a kontem Agenta na podstawie Umowy cash-pooling jest odpowiedzialny Bank (czynności te będą wykonywane przez Bank w ramach świadczenia przez Bank usług do Uczestników, w tym Agenta);
  • zgodnie z Umową cash-poolingu Bank przeprowadza rozliczenie struktury (odwrócenie sald) raz w roku w dniu ustalonym przez strony umowy. Odwrócenie sald może być także dokonywane w chwili wyłączenia Uczestnika innego niż Agent ze struktury albo w chwili rozwiązania Umowy cash-poolingu. Rozliczenie struktury odbywa się w kwotach netto wynikających z transakcji przejęcia wierzytelności i przejęcia sald dodatnich;
  • każdy z Uczestników posiada odrębne rachunki bankowe w ramach Umowy cash-poolingu, rachunek Agenta przy tym jednocześnie pełni funkcję rachunku konsolidacyjnego, służącego dodatkowo Bankowi do rozliczenia transakcji przejęcia wierzytelności i sald dodatnich od Banku celem wyzerowania kont Uczestników (zwany dalej: ?RK?);
  • dodatkowo w innym banku w Holandii został utworzony drugi rachunek konsolidacyjny Agenta (dalej: ?RK2?), również będący rachunkiem technicznym. Agent posiada w banku w Holandii rachunek bankowy, z uwagi na fakt, iż jest on także uczestnikiem odrębnego systemu cash pooling wraz z innymi, zagranicznymi podmiotami z grupy X. Agent podpisał odrębną umowę z bankiem w Holandii w tym zakresie;
  • na początku kolejnego dnia roboczego, w przypadku powstania salda dodatniego na RK, na zlecenie Agenta lub upoważnionego przez niego podmiotu Bank przelewa wskazaną w zleceniu kwotę na RK2;
  • z tytułu świadczenia usług w stosunku do Agenta oraz pozostałych Uczestników systemu cash-pooling Bank pobiera prowizję miesięczną należną od każdego Uczestnika. Bank również rozlicza odsetki należne od lub dla poszczególnych Uczestników z tytułu powstania na ich rachunku salda ujemnego lub dodatniego. Wszelkie rozliczenia w ramach systemu cash-poolingu są dokonywane w tym zakresie w euro. Usługa świadczona przez Bank na podstawie Umowy cash-pooling jest typowym produktem bankowym oferowanym przez Bank także innym jego klientom;
  • W razie zajścia takiej potrzeby Bank może udzielić Uczestnikom lub Agentowi dodatkowo kredytu w rachunkach służących realizacji Umowy cash-poolingu.


  1. Operacje na koniec dnia roboczego - zerowanie sald na rachunkach Uczestników.


a) Przejęcie sald dodatnich przez Agenta


Na koniec każdego dnia roboczego:

  • Agent przejmuje od Banku wszystkie salda dodatnie wynikające z rachunków Uczestników z wyłączeniem salda dodatniego Agenta w Banku. W tej sytuacji Agent wykaże w księgach zobowiązanie wobec Uczestników, od których przejął salda dodatnie, natomiast Uczestnicy wykażą należność z tytułu cash-poolingu w wysokości przejętego salda dodatniego przez Agenta;
  • z tytułu przejęcia sald dodatnich, Bank uznaje rachunek Agenta w kwocie równej wartości nominalnej przenoszonych sald;
  • na podstawie art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego, Agent wstępuje w miejsce dłużnika tj. Banku, który zostaje z długu zwolniony.


b) Przejęcie wierzytelności przez Agenta


Na koniec każdego dnia roboczego:

  • Bank dokonuje przeksięgowania na RK wierzytelności przysługujących Bankowi od Uczestników mających salda ujemne (z wyłączeniem wierzytelności od Agenta), w wyniku czego rachunek Agenta zostaje obciążony kwotą równą wartości nominalnej przenoszonych sald ujemnych. W tej sytuacji Agent wykazuje w księgach należność od Uczestników, natomiast Uczestnicy ci wykazują zobowiązanie z tytułu cash-poolingu w wysokości przejętych przez Agenta wierzytelności;
  • w związku z powyższym, na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego, Agent wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela, tj. Banku (subrogacja);


Operacje opisane w pkt a) i b) powyżej są dokonywane jedynie dla celów konsolidacji środków Uczestników (w tym Agenta) na RK. Stanowią one jedynie techniczne przepływy środków pieniężnych umożliwiające wyzerowanie sald na rachunkach Uczestników.


  1. Sposób naliczania odsetek wynikających z Umowy cash-poolingu.
  • W wyniku dokonania czynności opisanych w punkcie 2, Agent posiada wierzytelności wobec Uczestników mających salda ujemne, natomiast Uczestnicy mający salda dodatnie posiadają wierzytelności wobec Agenta. W konsekwencji, zgodnie z zapisami Umowy cash-poolingu, która określa wysokość stopy procentowej, która ma być zastosowana do naliczania przez Bank odsetek pomiędzy Uczestnikami a Agentem, Bank:
    1. nalicza należne od Uczestników odsetki z tytułu powstania ujemnego salda na ich rachunkach tak, jakby zerowanie sald nie następowało;
    2. nalicza należne Uczestnikom odsetki z tytułu powstania dodatnich sald na ich rachunkach tak, jakby zerowanie sald nie następowało.
  • Odsetki są rozliczane w okresach miesięcznych i Bank dokonuje raz w miesiącu automatycznego rozliczenia odsetek pomiędzy Uczestnikami i Agentem. Tymi odsetkami są odpowiednio obciążane/uznane rachunki bankowe Uczestników i Agenta.
  • Ponadto Bank uznaje RK Agenta odsetkami należnymi od Banku z tytuły salda skonsolidowanych środków posiadanych na RK.
  • Dodatkowo bank holenderski uznaje saldo na RK2 odsetkami zgodnie z zawartą umową. Agent jest odpowiedzialny za dokonanie proporcjonalnego rozliczenia pomiędzy siebie a Uczestników nadwyżki odsetek otrzymanych od banku holenderskiego ponad łączną sumą odsetek rozliczoną przez Bank pomiędzy Uczestników a Agenta.


Wszyscy Uczestnicy będący stroną Umowy cash-poolingu są ze sobą powiązani w rozumieniu Ustawy o CIT. Spółka oraz Agent nie posiadają wspólnego udziałowca, a także Agent nie posiada udziałów w żadnej ze spółek będącej Uczestnikiem Umowy cash-poolingu. Ponadto żaden z Uczestników ani Agent nie jest udziałowcem Spółki.


W związku z powyższym zadano następujące pytania.


  1. Czy przejęcie od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych Uczestników cash-poolingu oraz przejęcie przez Agenta wierzytelności Banku posiadanych wobec Uczestników o saldzie ujemnym powoduje powstanie różnic kursowych w rozumieniu art. 15a ustawy o CIT?
  2. Czy w momencie rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash-poolingu, które będzie dokonywane raz w roku, zrealizują się różnice kursowe dla celów podatkowych?
  3. Jeżeli na moment rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników zrealizują się różnice kursowe dla celów podatkowych, jakie kursy powinny zostać zastosowane do ich wyliczenia?

Zdaniem Wnioskodawcy.


Ad.1.Przejęcie od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych Uczestników cash-poolingu oraz przejęcie przez Agenta wierzytelności Banku posiadanych wobec Uczestników o saldzie ujemnym nie powoduje powstania różnic kursowych w świetle ustawy o CIT.


Ad.2.W momencie rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash-poolingu, które będzie dokonywane raz w roku, powstaną zrealizowane różnice kursowe, które powinny zwiększyć odpowiednio przychody podatkowe oraz koszty uzyskania przychodu.


Ad.3.W celu wyliczenia różnic kursowych na moment rozliczenia struktury, Spółka powinna zastosować kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień odwrócenia sald.


Uzasadnienie stanowiska Spółki.


Ad.1.


Zgodnie z art. 15a ust. 1 ustawy o CIT, u podatników stosujących podatkową metodę ustalania różnic kursowych, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3.


Na podstawie art. 15a ustawy o CIT, dodatnie/ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość:

  1. przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest niższa/wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
  2. poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest wyższa/niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
  3. otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa/wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5,
  4. kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest niższa/wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni,
  5. kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest wyższa/niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe, powołany powyżej przepis stanowi zamknięty katalog różnic kursowych, które powinny/mogą zostać rozpoznane dla celów podatkowych. W konsekwencji, aby określić, czy w związku z przedstawionymi w stanie faktycznym operacjami powstają zrealizowane różnice kursowe dla celów podatkowych, koniecznym jest, aby zostały spełnione wyżej powołane warunki. Wypełnienie bowiem dyspozycji art. 15a ust. 2 lub ust. 3 ustawy o CIT decyduje, w przypadku stosowania przez podatnika podatkowej metody rozliczania różnic kursowych, o powstaniu dla celów podatkowych różnic kursowych zwiększających przychody podatkowe lub koszty uzyskania przychodów.

Powyższe stanowisko znajduje również odzwierciedlenie w doktrynie prawa podatkowego. W komentarzu 2012 Podatek dochodowy od osób prawnych (Wrocław 2012, Oficyna Wydawnicza ?UNIMEX?, s. 562) zostało podkreślone, iż ?różnice kursowe zostały w sposób kompleksowy uregulowane w art. 15a. Oznacza to, że regulacje art. 15a stanowią wyczerpujący zestaw reguł, które są niezbędne do wyliczenia dodatnich oraz ujemnych różnic kursowych. Katalog, zarówno różnic dodatnich (art. 15a ust. 2), jak i katalog ujemnych różnic kursowych (15a ust. 3) jest katalogiem wyczerpującym, tj. zamkniętym?.

Analizują wszystkie pięć sytuacji, w których istnieje możliwość skrystalizowania się różnic kursowych dla celów podatkowych, w pierwszej kolejności należy rozważyć czy transfery środków pieniężnych dokonywanych przez Spółkę, powinny zostać rozpoznane jako przychody podatkowe oraz koszty uzyskania przychodów w Spółce, gdyż tylko w takiej sytuacji Spółka miałaby obowiązek rozpoznać na podstawie art. l5a ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 pkt 1 i 2 różnice kursowe na ?otrzymaniu? lub ?zapłacie? odpowiednio należności i zobowiązań wynikających z Umowy cash poolingu.

Generalnie przepływy środków pieniężnych są związane z transakcjami, jakie mają miejsce między Agentem a Bankiem tj. przejmowanie wierzytelności Banku wobec Uczestnika albo przejmowanie salda dodatniego Uczestnika przez Agenta od Banku. W wyniku dokonywanych transferów to albo Agent transferuje środki pieniężne do Banku w wyniku przejęcia wierzytelności Banku wobec Uczestnika, albo to Bank transferuje środki pieniężne z rachunku Uczestnika na RK Agenta, w przypadku, gdy Agent przejmuje saldo dodatnie Uczestnika od Banku. W związku z powyższym, transfery środków w ramach systemu cash-pooling nie będą stanowić dla Spółki odpowiednio przychodów podatkowych oraz kosztów uzyskania przychodów, gdyż nie można ich uznać za przysporzenie majątkowe ani wydatki. W konsekwencji nie może być mowy o powstaniu różnic kursowych na podstawie art. 15a ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 pkt 1 i 2 skoro przedmiotowe transfery środków nie stanowią przychodów podatkowych ani kosztów uzyskania przychodów.

Zdaniem Spółki, rozliczenia w ramach systemu cash-pooling nie są objęte również dyspozycją art. 15a ust. 2 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 3, gdyż w takiej sytuacji nie dochodzi do przekazania Agentowi środków pieniężnych przez Uczestnika. Zgodnie z opisanym stanem faktycznym dochodzi do transferu środków pieniężnych Uczestnika na rachunek konsolidacyjny Agenta przez Bank, w przypadku gdy Agent przejmuje od Banku saldo dodatnie Uczestnika, albo dochodzi do przelewu środków pieniężnych z rachunku konsolidacyjnego Agenta na rzecz Banku, w sytuacji, w której Agent przejmuje wierzytelność Banku wobec Uczestnika. Generalnie wszelkie operacje związane z transferami środków pieniężnych mają miejsce pomiędzy Bankiem a Agentem, przy czym to Bank świadczy usługę na rzecz Agenta oraz Uczestników. Dodatkowo, to Bank dokonuje naliczania odsetek. W takiej sytuacji, zdaniem Spółki, przeksięgowanie sald dodatnich na rachunek Agenta z tytułu przejęcia przez niego środków pieniężnych Uczestnika albo przejęcie od Banku wierzytelności wobec Uczestnika przez Agenta nie stanowi ?wypływu/wpływu środków pieniężnych? z/na rachunek Uczestnika, o jakim mowa w wyżej powołanym przepisie, ponieważ te transakcje mają miejsce na linii Bank-Agent.

Ponadto, należy zaznaczyć, iż żadne elementy Umowy cash-poolingu nie stanowią także pożyczki, gdyż nie wyczerpują jej istotnych znamion. W takiej sytuacji, w ocenie Spółki należy uznać, iż nie będzie mieć zastosowania art. 15a ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5.


W kontekście powyżej przedstawionej analizy każdego z przepisów wskazujących sytuacje, w których różnice kursowe mogą zrealizować się dla celów podatkowych, Spółka podkreśla, iż jej zdaniem różnice kursowe również nie powstają w sytuacji, w której:

    1. ze względu na zerowanie sald na koniec każdego dnia roboczego, saldo na koniec jednego dnia jest dodatnie i Agent przejmuje od Banku saldo dodatnie Spółki;
    2. a kolejnego dnia Spółka rozpoczyna dzień z saldem 0 a na koniec dnia saldo jest ujemne i Agent przejmuje od Banku wierzytelność wobec Uczestnika;
    3. albo odwrotnie.


Zdaniem Spółki, wszelkie transfery środków pieniężnych wynikające z przejętych przez Agenta sald dodatnich oraz wierzytelności będą neutralne dla celów podatkowych, gdyż operacje te będą sprowadzać się do transferów pomiędzy Agentem a Bankiem, natomiast z perspektywy Uczestnika nic się nie zmienia. Zdaniem Spółki, transfery dokonywane w systemie cash-poolingu powinny być postrzegane jako techniczne operacje mające na celu optymalizację zarządzania środkami finansowymi, w tym ustalenie niższego oprocentowania zadłużenia względem Banku poszczególnych Uczestników cash-poolingu na poziomie Grupy, a nie jako spłaty wzajemnych zobowiązań i należności.


Spółka podkreśla, iż powyższe stanowisko Spółki znajduje oparcie w licznych interpretacjach podatkowych. np.:

  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 2 stycznia 2012 r. (sygn. IPPB5/423-990/11-3/JC),
  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 listopada 2011 r. (sygn. IPPB5/423-756/l11-4/JC),
  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 5 lipca 2010 r. (sygn. ITPB3/423-164b/10/MK),
  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 16 czerwca 2008 r. (sygn. IBPB3/423-233/08/SD).


Ad.2.


Mając na uwadze uzasadnienie stanowiska Spółki przedstawione powyżej dla pytania nr 1, zdaniem Spółki, jedynym momentem powstania różnic kursowych będzie dzień rozliczenia struktury sprowadzający się do odwrócenia sald wszystkich Uczestników cash-pooling. Na ten moment, każda ze Spółek wykaże na swoim rachunku rzeczywisty stan środków pieniężnych uwzględniający jej początkowe saldo (przy pierwszym rozliczeniu struktury będzie to saldo na moment przystąpienia do Umowy cash-pooling, a następnie saldo z ostatniego odwrócenia sald) oraz dokonywane transfery. W istocie dopiero w tym momencie dojdzie do skrystalizowania się różnic kursowych na podstawie art. 15a ust. 2 pkt 3 lub ust. 3 pkt 3, gdyż jest to jedyny moment kiedy dochodzi do faktycznego rozliczenia się z tytułu transferów dokonanych w ramach cash-poolingu.


Ad.3.


Natomiast wyliczenie zrealizowanych różnic kursowych w momencie odwrócenia sald powinno nastąpić w oparciu o art. 15a ust. 4, zgodnie z którym ?przy obliczaniu różnie kursowych, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień?. W konsekwencji biorąc pod uwagę, iż rozliczenie struktury dokonuje się poprzez bankowe rachunki walutowe Uczestników, ustalenie i uwzględnienie kursu faktycznego jest niemożliwe, a nawet niezasadne, ponieważ nie dochodzi do faktycznej wymiany pieniężnej środków z zastosowaniem rzeczywistego kursu walutowego (przewalutowania środków z waluty obcej na walutę polską lub odwrotnie). W konsekwencji, w celu wyliczenia różnie kursowych na moment rozliczenia struktury, zdaniem Spółki należy zastosować kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień odwrócenia sald.

W związku z powyższym, zdaniem Spółki, w momencie transferu środków pieniężnych pomiędzy Uczestnikami cash-pooling na skutek wstąpienia przez Agenta w miejsce dłużnika oraz w prawa zaspokojonego wierzyciela, nie powstają różnice kursowe w świetle art. 15a ustawy o CIT. Jedynym momentem, w którym Spółka powinna rozpoznać różnice kursowe dla celów podatkowych będzie dzień rozliczenia struktury polegającego na odwróceniu sald wszystkich Uczestników, które co do zasady, będzie dokonywane raz w roku. W takim przypadku Spółka w celu wyliczenia różnic kursowych powinna zastosować kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień dokonania odwrócenia sald.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się w zakresie powstania różnic kursowych w rozumieniu art. 15a updop:

  • w sytuacji przejęcia od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych Uczestników cash-poolingu oraz przejęcia przez Agenta wierzytelności Banku posiadanych wobec Uczestników o saldzie ujemnym ? za prawidłowe,
  • w momencie rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash-poolingu, które będzie dokonywane raz w roku ? za nieprawidłowe.

Stanowisko Organu podatkowego odnośnie pytania oznaczonego we wniosku numerem 1.


Stanowisko Spółki w zakresie powstania różnic kursowych w rozumieniu art. 15a updop w sytuacji przejęcia od Banku przez Agenta sald dodatnich pozostałych Uczestników cash-poolingu oraz przejęcia przez Agenta wierzytelności Banku posiadanych wobec Uczestników o saldzie ujemnym należało uznać za prawidłowe.


Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku numerem 1.


Stanowisko Organu podatkowego odnośnie pytania oznaczonego we wniosku numerem 2.


Zgodnie z art. 9b ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.; dalej: updop), podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie art. 15a, albo na podstawie przepisów o rachunkowości pod warunkiem, że w okresie, o którym mowa w art. 9b ust. 3 updop, sporządzane przez podatników sprawozdania finansowe będą badane przez podmioty uprawnione do ich badania.

W sensie ekonomicznym różnice kursowe powstają na skutek wahań kursów (kurs ? cena jednej waluty w jednostkach innej waluty) kupna i sprzedaży waluty krajowej w stosunku do walut obcych, wzajemnych zmian poziomów kursów innych walut oraz wystąpienia odchyleń między kursem średnim walut obcych, ogłaszanym przez bank centralny (NBP) a faktycznymi, najczęściej bankowymi kursami sprzedaży lub zakupu poszczególnych walut. W zależności od wzajemnych relacji pomiędzy kursami walut mogą więc występować dodatnie lub ujemne różnice kursowe.


Wyżej zdefiniowane różnice kursowe jako kategoria ekonomiczna nie zawsze jednak są różnicami kursowymi, które mogą być rozpoznawane w rachunku podatkowym.


Zagadnienia związane ustalaniem różnic kursowych wg tzw. metody podatkowej, którą stosuje Wnioskodawca zostały uregulowane w ww. art. 15a updop.


Stosownie do art. 15a ust. 1 updop, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3 ustawy.

Innymi słowy różnice kursowe liczone wg metody podatkowej są wyodrębnione w przychodach i kosztach podatkowych ? dodatnie różnice, z punktu widzenia ekonomicznego korzystne dla podatnika stanowią przychody, natomiast ujemne różnice kursowe, ekonomicznie niekorzystne są kosztem podatkowym.

Regulacje zawarte w art. 15a updop dotyczące różnic kursowych stanowią kompletny zestaw reguł niezbędnych do wyliczenia na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych, dodatnich oraz ujemnych różnic kursowych, które będą miały wpływ na ustalenie przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów. Przepisy art. 15a ust. 2 i 3 updop zawierają katalog przypadków, kiedy powstają podatkowe różnice kursowe (dodatnie i ujemne), mające wpływ na wysokość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.


Przypadki te są następujące:

  1. gdy wartość przychodu należnego w walucie obcej w dniu jego powstania dla celów podatkowych jest inna niż jego wartość w dniu faktycznego otrzymania tego przychodu,
  2. gdy wartość kosztu podatkowego w walucie obcej w dniu jego zarachowania jest inna niż jego wartość w dniu zapłaty,
  3. gdy wartość środków (wartości pieniężnych) w walucie obcej w dniu ich nabycia (wpływu na rachunek bankowy) jest inna niż ich wartość w dniu zapłaty lub innej formy ich wypływu z tego rachunku,
  4. gdy wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia jest inna niż jego wartość w dniu otrzymania zwrotu kredytu (pożyczki),
  5. gdy wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jej otrzymania jest inna niż jego wartość w dniu spłaty tego kredytu (pożyczki).

Z powyższych przepisów wynika, że różnice kursowe jako element przychodów bądź kosztów podatkowych bezpośrednio rzutują na wysokość podstawy opodatkowania podatkiem ? stąd prawidłowe obliczenie podatku uzależnione jest m.in. od właściwego ustalenia różnic kursowych.


Jak już wyżej wskazano różnice kursowe od posiadanych w walucie obcej własnych środków pieniężnych lub wartości pieniężnych z tytułu obrotu tych środków pieniężnych lub wartości pieniężnych na gruncie podatkowym powstają:

  • zgodnie z art. 15a ust. 2 pkt 3 updop - dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5;
  • zgodnie z art. 15a ust. 3 pkt 3 updop - ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.

A zatem dla powstania wyżej zdefiniowanych różnic kursowych konieczny jest wypływ waluty obcej, środków lub wartości pieniężnych, przy czym jako wypływ należy rozumieć tu nie jakikolwiek wypływ - lecz operację wyzbycia się waluty, środków lub wartości pieniężnych.

Sens ekonomiczny tych różnic polega bowiem na odzwierciedleniu faktycznych przysporzeń bądź strat podatnika z tytułu obrotu walutą, środkami lub wartościami pieniężnymi.

Zauważyć należy, że nie dochodzi do wyzbycia się waluty przy operacji przesunięcia środków pomiędzy rachunkami walutowymi posiadanymi przez tego samego podatnika. Przy takiej operacji następuje jedynie zmiana miejsca przechowywania waluty, stąd wszelkie tego typu operacje nie prowadzą do wystąpienia omawianych różnic kursowych.

Podkreślenia więc wymaga, że zdefiniowane w art. 15a ust. 2 pkt 3 i art. 15a ust. 3 pkt 3 updop różnice kursowe ? w uproszczeniu określane jako ?różnice kursowe od tzw. własnych środków pieniężnych? ? nie są wielkościami statystycznymi, lecz mają charakter realny, ściśle związany z samą operacją wyzbycia się waluty.

Przy ustalaniu różnic kursowych od własnych środków pieniężnych nie ma decydującego znaczenia za co podatnik płaci (tj. czy jest to zobowiązanie z tytułu kosztów), istotny jest tu sam fakt wypływu waluty z rachunku walutowego.


Realizacja przychodów/kosztów z tytułu dodatnich/ujemnych różnic kursowych od własnych środków pieniężnych może przykładowo nastąpić w wyniku:

  • sprzedaży waluty zgromadzonej na rachunku walutowym, a uzyskanej ze sprzedaży towarów lub usług;
  • sprzedaży waluty uprzednio nabytej od innego podmiotu;
  • zapłaty walutą za zobowiązania, a uzyskanej ze sprzedaży towarów lub usług;
  • zapłaty za zobowiązania walutą uprzednio nabytą od innego podmiotu;
  • innej formy wypływu waluty (np. darowizna).

Samo przechowywanie przez podatnika walut obcych i zmiana ich kursu nie powoduje powstania tego rodzaju różnic kursowych.


Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca oraz inne spółki z grupy kapitałowej X przystąpiły do umowy cash-poolingu polegającej na zarządzaniu płynnością finansową. Z uwagi na prowadzenie licznych rozliczeń handlowych w euro, Spółka postanowiła obok cash-poolingu złotówkowego, wprowadzić oddzielny cash-pooling obejmujący konto walutowe Spółki, przez które rozliczane są transakcje w euro. Ta kompleksowa usługa finansowa oferowana przez D B S.A. obejmuje szereg powiązanych ze sobą czynności, mających na celu umożliwienie polskim spółkom należącym do Grupy optymalizację gospodarowania wolnymi środkami finansowymi oraz ograniczenie obciążeń związanych z niedoborami środków finansowych, w szczególności optymalizację kosztów związanych z niedoborem euro.

Analizując istnienie cash poolingu w Polsce, należy wskazać przede wszystkim na brak regulacji prawnych w tym zakresie. Prawo cywilne ? w części zobowiązaniowej ? nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy, stąd umowa cash poolingu pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną. Generalnie rzecz ujmując, umowa cash poolingu jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy.

Mając na uwadze przedstawiony przez Wnioskodawcę opis zdarzenia przyszłego oraz ww. przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie przewiduje w art. 15a powstania różnic kursowych od opisanego przez Wnioskodawcę rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash poolingu.

Na umownie ustalony przez strony uczestniczące w Umowie cash-poolingu moment odwrócenia sald (warto przy tym zauważyć, że takie odwrócenie sald, czyli rozliczenie w grupie spółek, teoretycznie mogłoby następować z różną częstotliwością i różnych datach - w zależności od wzajemnych postanowień) w rzeczywistości nie dochodzi do faktycznego wyzbycia się przez Spółkę waluty obcej. Na ten moment Spółka ani nie płaci za swoje zobowiązania, ani nie dokonuje sprzedaży waluty, jak również nie dochodzi do innej formy wypływu waluty w rozumieniu przepisów art. 15a ust. 2 pkt 3 i art. 15a ust. 3 pkt 3 updop. Jak wspomniano, na moment odwrócenia sald następuje tylko rozliczenie cash-poolingu jako takie. W ocenie tut. organu nie ma prawnej możliwości aby na moment takiego rozliczenia ustalać różnice kursowe od tzw. własnych środków pieniężnych, gdyż mija się to z istotą tej kategorii różnic kursowych, które mają odzwierciedlać faktyczne przysporzenia/straty podatnika z tytułu obrotu walutą. Istotne jest przy tym to, że w świetle przepisów updop obrót winien być rozumiany jako rzeczywiste wyzbycie się waluty przez podatnika i tyko na ten moment mogą być ustalane różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Wynika to wprost z literalnych zapisów art. 15a ust. 2 pkt 3 i art. 15a ust. 3 pkt 3 updop. Zdaniem organu, podejście zaprezentowane przez Spółkę prowadzi do sztucznego kreowania różnic kursowych, co na gruncie przepisów podatkowych jest niedopuszczalne.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, iż w momencie rozliczenia struktury poprzez odwrócenie sald Uczestników cash-poolingu, które będzie dokonywane raz w roku, zrealizują się różnice kursowe dla celów podatkowych, należy uznać za nieprawidłowe.


W związku z powyższym, odpowiedź na pytanie oznaczone numerem 3, tj. dotyczące zastosowania kursów waluty, jest bezprzedmiotowe.


Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.


Odnosząc się do argumentacji Wnioskodawcy opartej na treści wskazanych interpretacji w uzasadnieniu własnego stanowiska, należy stwierdzić, iż interpretacje te co do zasady wiążą w sprawie, w której zostały wydane i nie są źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Tym samym nie stanowią podstawy prawnej przy wydawaniu interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika