Czy odszkodowanie za wypowiedzenie umowy dzierżawy terenu znajdującego się pod stacją auto gazu jest (...)

UZASADNIENIE

W dniu 9 października 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania za wypowiedzenie umowy dzierżawy terenu znajdującego się pod stacją auto gazu.

Przedmiotowy wniosek uzupełniony został na wezwanie tut. Organu z dnia 7 listopada 2012 r. nr IPPP1/443-1002/12-2/AP (doręczone w dniu 13 listopada 2012 r.), pismem z dnia 16 listopada 2012 r., nadanym w dniu 16 listopada 2012 r. (data wpływu 19 listopada 2012 r.).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny, sprecyzowany następnie w nadesłanym uzupełnieniu.

Od 2005 roku Wnioskodawczyni miała podpisaną umowę z Zarządem Dróg Miejskich na dzierżawę terenu, na którym prowadziła działalność w zakresie sprzedaży detalicznej gazu propan butan.

W marcu 2012 roku X wypowiedziała umowę dotyczącą powyższej dzierżawy, za to wypowiedzenie Wnioskodawczyni otrzymała odszkodowanie za straty poniesione na skutek wypowiedzenia umowy.

W dniu 23 sierpnia 2012 roku, aktem notarialnym Wnioskodawczyni podpisała ugodę w sprawie wypłaty odszkodowania z X.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie za wypowiedzenie umowy dzierżawy terenu znajdującego się pod stacją auto gazu jest usługą w rozumieniu ustawy VAT i czy podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy

Zapłata przez wynajmującego na rzecz najemcy odszkodowania za szkodę spowodowaną przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu nie jest traktowana jako wynagrodzenie za świadczoną usługę.

Otrzymane przez najemcę odszkodowanie nie jest związane z żadnym świadczeniem z jego strony na rzecz wynajmującego. Zapłata odszkodowania pieniężnego wynika bowiem wyłącznie z faktu niewykonania przez wynajmującego zawartej umowy najmu i stanowi dla najemcy rodzaj rekompensaty/zadośćuczynienia za poniesione szkody/utracone korzyści powstałe w związku z rozwiązaniem umowy najmu z przyczyn leżących wyłącznie po stronie wynajmującego.

Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością ekwiwalentną (mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego), wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 oraz w art. 8 ww. ustawy. I tak, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?). W myśl natomiast art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

W związku z powyższym, pod pojęciem świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do kategorii usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Przy czym, w rozumieniu ustawy, na mocy art. 8 ust. 1 pkt 2 przez świadczenie usług należy rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za odszkodowaniem przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Odnosząc się do pojęcia odszkodowania, należy zauważyć, iż termin ten nie został zdefiniowany w ustawie o VAT. Regulacje dotyczące odszkodowania zostały zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.).

I tak, z postanowień art. 361 § 1 ww. ustawy wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 ww. artykułu).

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony najemcy, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. Wobec powyższego, tylko wówczas, gdy płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wtedy kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Z okoliczności przedstawionych w złożonym wniosku wynika, iż od 2005 roku Wnioskodawczyni miała podpisaną umowę z Zarządem Dróg Miejskich w ? na dzierżawę terenu, na którym prowadziła działalność w zakresie sprzedaży detalicznej gazu propan butan. W marcu 2012 roku X wypowiedziała umowę dotyczącą powyższej dzierżawy, za to wypowiedzenie Wnioskodawczyni otrzymała odszkodowanie za straty poniesione na skutek wypowiedzenia umowy. W dniu 23 sierpnia 2012 roku, aktem notarialnym Wnioskodawczyni podpisała ugodę w sprawie wypłaty odszkodowania z X.

Wątpliwości Wnioskodawczyni w powyższym zakresie powstały w kwestii opodatkowania otrzymanego odszkodowania za wypowiedzenie umowy dzierżawy terenu znajdującego się pod stacją auto gazu.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

W przedmiotowej sprawie, w dniu 23 sierpnia 2012 roku Wnioskodawczyni podpisała w formie aktu notarialnego ugodę z X, w sprawie wypłaty odszkodowania za wypowiedzenie przez X dzierżawy. Ugoda ta jest porozumieniem w sprawie rozwiązania umowy dzierżawy, a w zamian za zgodę na rozwiązanie przedmiotowej umowy Wnioskodawczyni otrzymała określoną kwotę pieniężną. Co istotne, w przedmiotowej sprawie rozwiązanie umowy poprzez zawarcie przez strony porozumienia prowadzi do wygaśnięcia wiążącego strony stosunku prawnego (tj. zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane), nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez stronę z ciążących na niej obowiązków. Otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie jest ściśle związane z uzyskaniem korzyści przez X. Zawierając porozumienie w sprawie rozwiązania umowy dzierżawy, Wnioskodawczyni wyraziła zgodę na rozwiązanie zawartej w 2005 r. umowy dzierżawy.

Przedmiotowe wynagrodzenie otrzymane przez Wnioskodawczynię nie jest więc zadośćuczynieniem, lecz stanowi formę wynagrodzenia za działania Wnioskodawczyni ? tj. wyrażenie zgody za odstąpienie od umowy. W analizowanym przypadku istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem. Zatem zgodę na zaniechanie określonej czynności (odstąpienie od umowy dzierżawy), za którą wypłacone zostało odszkodowanie należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spełniona została bowiem przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodę na rozwiązanie zawartej umowy dzierżawy ? co stanowiło korzyść na X - należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spełniona zatem zostanie przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze przywołane regulacje i przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że przedmiotowa czynność Wnioskodawczyni w postaci zgody na rozwiązanie zawartej umowy wynikająca z zawartej ugody stanowi odpłatne świadczenie usługi na rzecz X w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Otrzymana kwota odszkodowania ustalona na mocy ww. ugody w zamian za odstąpienie od umowy stanowi wynagrodzenie za tę usługę i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając powyższe na względzie, stanowisko Wnioskodawczyni w zakresie przedstawionego stanu faktycznego należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.