opodatkowanie opłat pobieranych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (...)

UZASADNIENIE

W dniu 03.11.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat pobieranych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z tytułu nadawania utworów oraz kwot z tytułu reemisji utworów audiowizualnych w stanie prawnym do dnia 31 marca 2011 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Sp. z o.o. (dalej jako: ?Spółka?) jest podatnikiem podatku od towarów i usług, prowadzi działalność gospodarczą polegającą na dostawie usług płatnej telewizji, w ramach której oferuje abonentom pakiety kanałów telewizyjnych własnej produkcji oraz rozprowadzanych na podstawie praw uzyskanych od innych podmiotów. W związku z tym, wypełniając obowiązki ustawowe wynikające z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: Ustawa), Spółka zawiera umowy z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (dalej: Umowy).

Przedmiotem Umów jest:

1. ustalenie wysokości oraz sposobu wypłaty, na rzecz współtwórców utworów wynagrodzenia, o którym mowa w art. 70 ust. 2 (1) pkt 3 Ustawy, za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi,
2. udzielenie zgody przez organizację zbiorowego zarządzania zgody na reemisję utworów audiowizualnych objętych zbiorowym zarządzaniem organizacji zbiorowego zarządzania, w tym ich udostępnianie za pośrednictwem kart przedpłacanych.
   
   

Spółka zawierając Umowy działa w imieniu własnym oraz w imieniu spółki zależnej świadczącej usługi dystrybucji kart przedpłacanych do odbioru usług płatnej telewizji w ten sposób, że z własnych środków dokonuje wypłaty wynagrodzenia należnego organizacjom zbiorowego zarządzania naliczonego od przychodów generowanych przez spółkę zależną. Środki te w dacie płatności zwracane są Spółce przez spółkę zależną.

Do dnia 31 marca 2011 r. Spółka nie otrzymywała faktur VAT od organizacji zbiorowego zarządzania prawami zawierających kwotę podatku od towarów i usług, Jednocześnie w rozliczeniach ze spółką zależną w imieniu, której działała nie rozliczała VAT. Od dnia 1 kwietnia 2011 r., należności wypłacane organizacjom zbiorowego zarządzania dokumentowane są już jednak fakturami VAT, zawierającymi kwotę podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka prawidłowo przyjmuje, że do dnia 31 marca 2011 r. ustalenie wysokości oraz sposobu wypłaty, na rzecz współtwórców utworów wynagrodzenia o którym mowa w art. 70 ust. 2 (1) pkt 3 Ustawy, za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi i udzielenie przez organizację zbiorowego zarządzania zgody na reemisję utworów audiowizualnych objętych zbiorowym zarządzaniem organizacji zbiorowego zarządzania, w tym ich udostępnianie za pośrednictwem kart przedpłacanych, nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a w związku z tym rozliczenia ze spółką zależną, w imieniu której działała stanowiły czynność niepodlegającą opodatkowaniu ...

W ocenie Spółki, do dnia 31 marca 2011 r. udzielenie zgody na reemisję utworów audiowizualnych nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wynikało to przede wszystkim z faktu, iż organizacja zbiorowego zarządzania prawami w imieniu twórców nie nabywała praw, a jedynie nimi zarządzała.

Tym samym, na gruncie przepisów Ustawy VAT brak było ówcześnie podstaw do twierdzenia, że pomiędzy twórcami a organizacją zbiorowego zarządzania prawami dochodzi do przekazania praw autorskich i pokrewnych, stanowiącego nabycie usług. Jeżeli dane stowarzyszenie nie dysponowało konkretnym prawem, to nie było uprawnione do jego odprzedaży. Aby doszło do udzielenia zgody na reemisję utworu audiowizualnego jako czynności podlegającej VAT, czynność ta musiała być dokonana przez podmiot do tego uprawniony, czyli dysponujący tym prawem, nabytym wcześniej od twórcy, co w przedmiotowym stanie faktycznym nie miało miejsca.

Konsekwencją powyższego, w stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 marca 2011 r., na gruncie przepisów Ustawy VAT, był brak możliwości uznania, iż organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi jest podmiotem uprawnionym do sprzedaży jakichkolwiek praw należących do twórców. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 września 2009 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 223/08) stwierdził, że ?(...) wykładnia powołanych przepisów u.p.a. oraz ustawy o VAT prowadzi do wniosku, że <...> świadczy usługi zarządzania prawami autorskimi w sposób pozwalający na uznanie Stowarzyszenia za podatnika VAT. Jednak podstawę opodatkowania VAT (obrót) może stanowić tylko wynagrodzenie (prowizja) za zarządzanie?.

Teza zawarta w powyższym wyroku WSA w Warszawie była zasadna, gdyż opierała się przede wszystkim na braku w przepisach Ustawy VAT regulacji, które dawałyby organizacjom zbiorowego zarządzania status pośrednika dla potrzeb podatku od towarów i usług w ramach świadczeniu usług. Przed dniem 1 kwietnia 2011 r. przepisy Ustawy VAT nie zawierały bowiem pełnej i prawidłowej implementacji art. 28 Dyrektywy 2006/112/WE. Zgodnie z jego treścią, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się ze podatnik ten sam otrzymał i wyświadczył te Usługi.

Brak implementacji w/w przepisu Dyrektywy 2006/112/WE nie pozwalał przed dniem 1 kwietnia 2011 r. na przyjęcie fikcji prawnej polegającej na tym, że dla potrzeb podatku od towarów i usług stowarzyszenie nabywało prawa autorskie, a następnie odprzedawało te prawa jako usługi na gruncie podatku od towarów i usług na rzecz użytkowników. Do dnia 31 marca 2011 r. jedynym podmiotem który mógł występować w charakterze podatnika w stosunku do takiej usługi był podmiot rzeczywiście świadczący usługę, czyli autor danego utworu.

O tym, iż w przypadku relacji pomiędzy twórcami i organizacjami zarządzającymi prawami autorskimi nie dochodziło do świadczenia usług, mogących podlegać odprzedaży, wypowiadały się również organy podatkowe w imieniu Ministra Finansów Do takiej konkluzji doszedł Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 3 grudnia 2008 r. (sygn. IPPP1-443-1698/08-2/IZ), który podzielił stanowisko podatnika, iż zgodnie z obowiązującą wówczas treścią Ustawy VAT w stosunku do umów zawieranych z użytkownikami przez Stronę na rzecz twórców usługi licencyjne świadczone przez twórców na rzecz użytkowników nie mogą być traktowane jak usługi własne Strony i nie mogą stanowić obrotu VAT Stowarzyszenia. Wskazane wyżej stwierdzenie w zestawieniu z treścią art. 29 ust. 1 Ustawy VAT prowadzi do wniosku, że w stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 marca 2011 r. w omawianej sytuacji brak było podstaw do twierdzenia, że w tym przypadku mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Na samym wstępie należy zaznaczyć, iż przedmiotowy stan faktyczny jest poddawany ocenie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, w stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 marca 2011 r.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 cyt. ustawy. Art. 7 ust. 1 cyt. ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Zgodnie z brzmieniem art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Stosownie do art. 30 ust. 3 ustawy o podatku do towarów i usług (obowiązującego od dnia 1 grudnia 2008 r.), w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu świadczenia usług, pomniejszona o kwotę podatku. Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, iż w/w regulacja stanowi implementację wskazywanego przez Spółkę w treści uzasadnienia art. 28 Dyrektywy 112/2006, zgodnie z którym ?w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten sam otrzymał i wyświadczył te usługi?. Pomimo, iż przedmiotowy stan faktyczny jest rozpatrywany w stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji z dnia 1 kwietnia 2011 r., dodającego do ustawy o VAT art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, należy zaznaczyć, iż dodana regulacja miała charakter wyłącznie doprecyzowujący uprzednio istniejącą już w polskim porządku prawnym implementację w/w unijnego przepisu, w postaci art. 30 ust. 3 ustawy o VAT.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) wynika, iż Wnioskodawca jako podatnik podatku od towarów i usług prowadzi działalność gospodarczą polegającą na dostawie usług płatnej telewizji, w ramach której oferuje abonentom pakiety kanałów telewizyjnych własnej produkcji oraz rozprowadzanych na podstawie praw uzyskanych od innych podmiotów. W związku z tym, wypełniając obowiązki ustawowe wynikające z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych zawiera umowy z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, których przedmiotem jest ustalenie wysokości oraz sposobu wypłaty, na rzecz współtwórców utworów wynagrodzenia, o którym mowa w art. 70 ust. 2 (1) pkt 3 Ustawy, oraz udzielenie zgody przez organizację zbiorowego zarządzania zgody na reemisję utworów audiowizualnych objętych zbiorowym zarządzaniem organizacji zbiorowego zarządzania, w tym ich udostępnianie za pośrednictwem kart przedpłacanych. Spółka zawierając Umowy działa w imieniu własnym oraz w imieniu spółki zależnej świadczącej usługi dystrybucji kart przedpłacanych do odbioru usług płatnej telewizji w ten sposób, że z własnych środków dokonuje wypłaty wynagrodzenia należnego organizacjom zbiorowego zarządzania naliczonego od przychodów generowanych przez spółkę zależną. Środki te w dacie płatności zwracane są Spółce przez spółkę zależną. Do dnia 31 marca 2011 r. Spółka nie otrzymywała faktur VAT od organizacji zbiorowego zarządzania prawami zawierających kwotę podatku od towarów i usług, Jednocześnie w rozliczeniach ze spółką zależną w imieniu, której działała nie rozliczała VAT. Wątpliwości Spółki sprowadzają się do kwestii związanej z opodatkowaniem w/w opłat, w związku z rozliczeniami ze spółką zależną, w stanie prawnym poprzedzającym nowelizację ustawy o VAT z dnia 1 kwietnia 2011 r.

Warto w tym miejscu wskazać na uregulowania ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. Nr 90, poz. 631 ze zm.), które znajdują zastosowanie w przedmiotowej sprawie, gdzie zgodnie z treścią art. 70 ust. 2 (1) pkt 3, współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy są uprawnieni do stosownego wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów.

Z kolei w myśl art. 21 (1) ust. 1 w/w ustawy, organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno nadawać opublikowane drobne utwory muzyczne, słowne i słowno-muzyczne wyłącznie na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, chyba że prawo do nadania utworów zamówionych przez organizację radiową lub telewizyjną przysługuje jej na podstawie odrębnej umowy.

Podkreślania wymaga fakt, iż definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Z analizy treści art. 8 ust. 1 ustawy wynika, iż pojęcie świadczenia usług jest bardzo szerokie, obejmuje bowiem różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Mieszczą się w nich zatem także usługi wykonywane w imieniu własnym i na rzecz osoby trzeciej, jak również w imieniu i na rzecz osoby trzeciej.

Z kolei, mając umocowanie w ww. przepisach prawa, podmiot zarządzający powierzonymi m.in. przez współtwórców utworu audiowizualnego oraz artystów wykonawców jest uprawniony pobrać opłatę należną z tytułu reemisji od nadawców, w oparciu o przepisy ustawy o prawie autorskich i prawach pokrewnych. W zamian za uiszczenie w/w kwot za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania Wnioskodawca, oferując abonentom pakiety kanałów telewizyjnych własnej produkcji oraz rozprowadzanych na podstawie praw uzyskanych od innych podmiotów - sprzedaje niejako prawa autorskie, przynależne z mocy ustawy twórcom oraz współtwórcom utworu audiowizualnego, a także artystom wykonawcom. W takich okolicznościach opłata zapłacona przez Wnioskodawcę za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania z tytułu nadawania utworu w telewizji, jest wynagrodzeniem za świadczenie usług przez posiadacza prawa do określonego utworu. Beneficjentami opłaty są twórcy, współtwórcy oraz artyści wykonawcy. Tak ukształtowane relacje łączące m.in. w/w podmioty autorsko uprawnione, organizację zarządzającą oraz Wnioskodawcę, od którego należne są ww. opłaty pozwala stwierdzić, że mamy do czynienia ze świadczeniem usług, w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż okoliczności wymienione w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) wypełniają wskazane przesłanki, warunkujące uznanie czynności za świadczenie usług, gdyż istnieje związek pomiędzy wypłacanym wynagrodzeniem od Spółki zależnej na rzecz Wnioskodawcy, który kolejno uiszcza ją na rzecz właściwej organizacji zbiorowego zrządzania prawami autorskimi, a przedmiotowymi usługami polegającymi na udzielaniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych ? praw przysługujących podmiotom autorsko uprawnionym na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W przedmiotowym stanie faktycznym, nie można mówić o braku ekwiwalentności, gdyż w istocie kwota wypłacana przez spółkę zależną na rzecz Wnioskodawcy, inkasowana następnie przez określoną organizacją zbiorowego zarządzania stanowi w istocie wynagrodzenie w zamian za wykorzystanie majątkowych praw autorskich, przysługujących autorsko uprawnionymi z mocy prawa.

Wnioskodawca działając w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, świadczy usługi polegające na czerpaniu korzyści majątkowych z tytułu eksploatowania przynależnych twórcom (współtwórcom) określonych ustawowo praw, o których mowa we wniosku. Tym samym, należności pieniężne pobierane przez właściwą organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, zobowiązaną z mocy ustawy do pobierania opłat od określonych grup podmiotów tj. nadawców telewizyjnych, stanowią ekwiwalentne wynagrodzenie, w zamian za możliwości skorzystania z praw do wartości niematerialnych i prawnych, która to czynność mieści się w szerokiej definicji usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Wynagrodzenie, jakie Wnioskodawca otrzymuje od spółki zależnej z tytułu określonych ustawowo opłat, o których mowa w art. 70 ust. 2 (1) pkt 3 Ustawy oraz udzielenia zgody przez organizację zbiorowego zarządzania zgody na reemisję utworów audiowizualnych, stanowi na tle powyższego wynagrodzenie za świadczenie usług przez Wnioskodawcę.

Reasumując, otrzymywane przez Wnioskodawcę kwoty od spółek zależnych, a następnie przekazywane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórcom (współtwórcom) utworów audiowizualnych, stanowią w istocie zapłatę za wykorzystanie praw związanych z eksploatacją utworów przez nadawców telewizyjnych, którą w konsekwencji należy uznać za wynagrodzenie należne Wnioskodawcy za wyświadczoną usługę, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Odnosząc się końcowo do przywołanej przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej z dnia 3 grudnia 2008 r. sygn. IPPP1-443-1698/08-2/IZ, należy zauważyć, iż została ona zmieniona przez Ministra Finansów w trybie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), w wyniku czego wydano interpretację zmienioną z dnia 26 maja 2009 r. sygn. PT3/812/28/136/SBA/09/PK-64. Ponadto, należy podkreślić, iż przywołany przez Spółkę wyrok WSA z dnia 9 września 2009 r. sygn. akt VIII SA/Wa 223/08 skupiał się głównie wokół kwestii związanej z podmiotowością organizacji zbiorowego zarządzania, jako podatnika podatku od towarów i usług, także nie można na jego podstawie wnioskować bezpośrednio o sposobie opodatkowania kwot z tytułu udzielania zgody na reemisję utworów, o których mowa w przedmiotowym wniosku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.