Zastosowanie zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa finansowego w zakresie oferowanych produktów (...)

Zastosowanie zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa finansowego w zakresie oferowanych produktów bankowych. tj. kredytów i pożyczek pieniężnych oraz zastosowanie zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w związku z oferowanymi produktami bankowymi, tj. ubezpieczeń

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 15 lutego 2013 r. (data wpływu 22 lutego 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

  • zastosowania zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa finansowego w zakresie oferowanych produktów bankowych. tj. kredytów i pożyczek pieniężnych - jest prawidłowe
  • zastosowania zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w związku z oferowanymi produktami bankowymi, tj. ubezpieczeń - jest nieprawidłowe

UZASADNIENIE


W dniu 22 lutego 2013 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku VAT dla świadczonych usług.


W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.


  1. Spółdzielnia (dalej Wnioskodawca lub Spółdzielnia) jest profesjonalną organizacją doradztwa finansowego, która specjalizuje się w świadczeniu usług pośrednictwa finansowego obejmujących ofertę kredytów i pożyczek hipotecznych, pożyczek gotówkowych i konsolidacyjnych oraz produktów finansowania dla przedsiębiorstw. Spółdzielnia zrzesza doradców kredytowych, którzy zajmują się oferowaniem klientom ostatecznym (osobom fizycznym i firmom) produktów finansowych partnerów finansowych (banków), z którymi współpracuje Spółdzielnia.
  2. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zawarł trójstronną umowę o współpracy (dalej Umowa). Stronami Umowy są: bank, będący zleceniodawcą (dalej Bank), członkowie spółdzielni (dalej Agenci) oraz Wnioskodawca, który jest zleceniobiorcą w stosunku do Banku oraz zleceniodawcą w stosunku do członków spółdzielni - Agentów (zwani łącznie dalej Strony). Bank zatrudnia tak Wnioskodawcę jak i Agentów (oba te podmioty wykonują pracę na rzecz Banku, za którą otrzymują ustalone w Umowie wynagrodzenie). Zawarcie Umowy przez Agenta odbywa się za pośrednictwem Spółdzielni, po przekazaniu Bankowi listy Agentów zamierzających ją zawrzeć, pełnomocnictwa udzielonego Spółdzielni przez każdego z Agentów oraz szeregu innych dokumentów potwierdzających przykładowo rejestrację Agenta w rejestrze przedsiębiorców czy jego numer REGON.
  3. Przedmiotem zawartej Umowy jest świadczenie przez Wnioskodawcę i Agentów usług pośrednictwa finansowego - mających na celu doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy Bankiem a jak największą liczbą potencjalnych klientów (dalej Klienci). W szczególności, na podstawie Umowy Spółdzielnia oraz Agenci zobowiązują się do wykonania - w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej czynności zmierzających do zawarcia umów pomiędzy Bankiem a:
    • klientami detalicznymi, którym Bank oferuje produkty bankowe, takie jak:
      1. kredyt hipoteczny, kredyt budowlany;
      2. kredyt hipoteczny i budowlany z dopłatami do oprocentowania;
      3. kredyt konsolidacyjny;
      4. pożyczka hipoteczna;
      5. ubezpieczenie na życie ? pakiet ubezpieczeń obejmujący: ubezpieczenie na życie, ubezpieczenie trwałej i całkowitej niezdolności do pracy, ubezpieczenie utraty pracy, ubezpieczenie śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku w środkach komunikacji lądowej, oferowany klientom detalicznym, którzy zawarli z Bankiem umowę o jeden z produktów bankowych wymienionych powyżej;
    • klientami Instytucjonalnymi zaklasyfikowanymi do podsegmentu MSP Non-Argo, w tym beneficjentom Funduszy Unijnych, którym Bank oferuje produkty bankowe, takie jak:
      1. kredyt w rachunku bieżącym;
      2. kredyt w rachunku bieżącym na zasadach uproszczonych;
      3. kredyt obrotowy w rachunku kredytowym;
      4. kredyt rewolwingowy;
      5. pożyczka zabezpieczona hipoteką;
      6. pożyczka pieniężna;
      7. kredyt inwestycyjny;
      8. inny kredyt;
    • klientami instytucjonalnymi zaklasyfikowanymi do podsegmentu MSP Argo, w tym beneficjentom Funduszy Unijnych, którym Bank oferuje produkty bankowe, takie jak:
      1. kredyt w rachunku bieżącym na zasadach uproszczonych;
      2. kredyt w rachunku bieżącym w złotych zabezpieczony hipoteką;
      3. kredyt Inwestycyjny na zasadach uproszczonych;
      4. kredyt inwestycyjny na finansowanie gospodarstw rolnych;
      5. kredyt inwestycyjny na realizację projektów współfinansowanych z funduszy unijnych na lata 2007-2013;
      6. kredyt Inwestycyjny na finansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii;
      7. pożyczka dla klientów instytucjonalnych zabezpieczona hipoteką;
      8. kredyt obrotowy w rachunku kredytowym.


    Produkty bankowe Spółdzielnia i Agenci oferują Klientom na warunkach określonych przez Bank w dostarczonych Spółdzielni regulaminach, wzorach umów oraz w innych przepisach wewnętrznych Banku, dotyczących produktów bankowych.


  4. W ramach zawartej umowy Bank zleca Wnioskodawcy, a Wnioskodawca działając samodzielnie bądź poprzez swoich Agentów świadczy usługi pośrednictwa finansowego objęte zakresem Umowy. Wnioskodawca nie może powierzyć innemu (aniżeli Agentowi, który jest stroną Umowy) podmiotowi podejmowania czynności związanych z wykonywaniem Umowy. Wnioskodawca jest zobowiązany do wypełnienia i załączenia do Umowy listy Agentów, z którymi jest zawierana Umowa i którzy są wyłącznie uprawnieni do świadczenia usług pośrednictwa finansowego w ramach zawartej Umowy.


    Spółdzielnia oraz Agenci zobowiązują się do dokonywania na rzecz Banku, między innymi następujących czynności:
    1. oferowania Klientom produktów bankowych, na zasadach określonych w Umowie;
    2. udzielania Klientom rzetelnych informacji o ofercie Banku w zakresie produktów bankowych, z uwzględnieniem: zasad ich funkcjonowania, warunków ich zawierania, wysokości oprocentowania, wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania w przypadku produktów bankowych dla klientów detalicznych, stawek opłat i prowizji oraz wymaganych dokumentów składanych przez Klienta wraz z wnioskiem o udzielenie produktu bankowego;
    3. używania stosowanych w Banku druków oraz udostępniania ich zainteresowanym Klientom, a także udzielania pomocy przy ich wypełnianiu;
    4. przyjmowania od Klienta i przekazywania do Banku:
      1. wypełnionych druków;
      2. dokumentów niezbędnych do zawarcia umowy w systemie przyznawania określonego produktu bankowego;
      3. oświadczenia Klienta detalicznego/instytucjonalnego o upoważnieniu do przekazania informacji stanowiących tajemnicę bankową;
    5. sprawdzania prawidłowości wypełnienia druków;
    6. weryfikowania i potwierdzania zgodności danych Klientów;
    7. potwierdzania, że wniosek o udzielenie produktu bankowego został złożony za pośrednictwem Spółdzielni/Agenta, poprzez złożenie na ostatniej stronie wniosku podpisu pracownika Spółdzielni/Agenta i odciśnięcie stempla firmowego oraz postawienie daty;
    8. informowania Klienta, iż:
      1. warunkiem udzielenia produktu bankowego jest pozytywna weryfikacja przez Bank złożonych dokumentów i podjęcie decyzji w sprawie udzielenia produktu bankowego;
      2. podpisanie umowy o produkt bankowy nastąpi w oddziale Banku, który będzie prowadził dalszą obsługę Klienta;
    9. kierowania Klienta do właściwego oddziału Banku, w celu zawarcia umowy.


  5. Wnioskodawca oraz Agenci odpowiadają wobec Banku za wszelkie szkody wyrządzone Klientom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania Umowy.
  6. Wnioskodawca ani Agent nie pozostają stroną umowy zawieranej między Bankiem a Klientem, a także nie mają żadnego interesu w zakresie treści tej umowy.
  7. Świadczenia Wnioskodawcy oraz Agenta wykonywane w ramach Umowy nie stanowią usług doradczych. W szczególności ani Spółdzielnia ani Agenci nie są doradcami Klienta i nie pobierają z tego tytułu żadnego wynagrodzenia ani od Banku ani od Klienta.
  8. Wnioskodawca oraz Agent wykonując usługi pośrednictwa zgodnie z Umową nie gwarantują Klientowi osiągnięcia rezultatu w postaci udzielenia przez Bank kredytu dla Klienta.
  9. Z tytułu doprowadzenia do zawarcia umowy między Bankiem a Klientem (któremu Bank udzielił kredytu lub pożyczki). Bank wypłaca Spółdzielni wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia może być ustalona: kwotowo (jako 100% kwoty prowizji za udzielony kredyt lub pożyczkę pobranej przez Bank od klienta detalicznego), jako prowizja wynosząca określony procent kwoty udzielonego kredytu (przykładowo 0,5% lub 1,8% kwoty udzielonego produktu bankowego) lub też jako prowizja wynosząca procent kwoty pobranej do Klienta prowizji przygotowawczej (np. w wysokości 50%). Strony ustaliły także, że wynagrodzenie dla Agentów, będzie każdorazowo wypłacane przez Bank za pośrednictwem Spółdzielni. Spółdzielnia zgodnie z Umową przyjęła na siebie obowiązek przekazania wynagrodzenia Agentom w wysokości określonej w odrębnej umowie zawartej pomiędzy Spółdzielnią i Agentem.
    Co więcej Agenci nie mogą występować z roszczeniem wobec Banku z tytułu niewypłaconego lub nieterminowo wypłaconego wynagrodzenia, w przypadku, gdy wynagrodzenie określone w Umowie zostało przekazane przez Bank Spółdzielni.
  10. Ani Wnioskodawcy ani Agentowi nie przysługuje żadne inne (dodatkowe) wynagrodzenie, czy zwrot opłat z tytułu wykonania usług aniżeli to, które zostało określone w Umowie.


W związku z powyższym zadano następujące pytanie.


  1. Czy usługi świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie Umowy podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług w świetle art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług jako usługi pośrednictwa w udzielaniu kredytów lub pożyczek pieniężnych?

Odnośnie pytania nr 1


W ocenie Wnioskodawcy świadczone przez niego, na podstawie zawartej Umowy, usługi podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o podatku od towarów i usług bowiem stanowią usługi pośrednictwa w udzielaniu kredytów lub pożyczek pieniężnych.


Uzasadnienie:


Tytułem wstępu należy podkreślić, że podnoszona w tej części wniosku argumentacja będzie odnosiła się w jednakowym zakresie do usług świadczonych przez Wnioskodawcę i jak i tych świadczonych przez Agentów. Z uwagi na to, zawsze wtedy gdy mowa będzie o Wnioskodawcy podnoszone argumenty będą dotyczyły także odpowiednio sytuacji prawnej Agentów i odwrotnie. Należy także zaznaczyć, że na podstawie zawartej Umowy między Stronami występują trzy więzi, konstytuujące trzy powiązane ze sobą i nierozerwalne stosunki prawne. Pierwsza więź - łącząca Bank z Wnioskodawcą, druga łącząca Agenta z Wnioskodawcą, a także trzecia więź łącząca Bank z Agentem. W ramach każdej z tych więzi świadczone są usługi pośrednictwa finansowego mające za zadanie doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy Bankiem a Klientem.

Wnioskodawca uważa, że wszystkie stosunki prawne wykreowane przez Umowę (a więc stosunek prawny między Bankiem a Wnioskodawcą, Wnioskodawcą a Agentem oraz Bankiem a Agentem) korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT. Wszystkie bowiem stosunki prawne polegają na świadczeniu szeroko rozumianych usług pośrednictwa finansowego i zostały wykreowane na podstawie zawartej przez Strony Umowy o współpracy, na podstawie której Spółdzielnia i Agenci uzyskali prawo do oferowania i pośredniczenia w zawieraniu przez Bank umów z Klientami.


Świadczone usługi korzystają ze zwolnienia w zakresie, w jakim stanowią:

  • usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, na podstawie przepisu art. 43 ust.1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług t. jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 (dalej Ustawa o VAT);
  • oraz w zakresie w jakim są one usługą stanowiącą element usługi wymienionej w powyższym punkcie, jeżeli same stają się odrębną całością i są właściwe oraz niezbędne do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z przepisem art. 43 ust. 13 Ustawy o VAT.


Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.


W art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT postanowiono, iż stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.


Jednakże, zgodnie z art. 1 46a pkt 1 Ustawy o VAT w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013r., z zastrzeżeniem art. 1 46f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%. Podkreślić także należy, iż zarówno w treści Ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Według art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element tej usługi, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z art. 43 ust. 13 Ustawy. Natomiast w myśl art. 43 ust. 14 ustawy, przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.


Zgodnie z art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

  1. czynności ściągania długów w tym factoringu;
  2. usług doradztwa
  3. usług w zakresie leasingu.


Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy winny być interpretowane w sposób ścisły gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT. Konsekwentnie więc w kolejnych częściach niniejszego uzasadnienia Wnioskodawca wykaże, że:

  1. świadczone przez Spółdzielnię i Agentów usługi należy zaklasyfikować do kategorii usług pośrednictwa w świadczeniu przez Bank usługi udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych;
  2. usługi świadczone przez Spółdzielnię i Agentów nie są usługami doradczymi o których mowa w art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT;
  3. są to usługi o charakterze kompleksowym ale zawsze nakierowane na cel jakim jest zawarcie umowy przez klienta z Bankiem,
  4. usługi te są kompletną całością niezbędną do wyświadczenia przez Bank usługi głównej czyli udzielenia kredytu oraz nie są to czynności administracyjno-techniczne

  1. Definicja usług pośrednictwa.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że wskazany w opisie staniu faktycznego rodzaj i charakter świadczeń wykonywanych przez Bank odpowiada zakresowi zwolnień zawierającemu się w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT. Zatem usługi świadczone w ramach Umowy przez Spółdzielnię i Agentów, jako że stanowią usługi pośrednictwa w zawieraniu przez Bank umowy udzielenia kredytu lub pożyczki muszą być zwolnione w całości z opodatkowania podatkiem VAT na tych samych zasadach na jakich jest zwolniona z VAT usługa świadczona przez Bank.

Świadczone przez Wnioskodawcę i Agentów usługi polegające, jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego, m. in. na informowaniu Klientów o dostępnej ofercie Banku czy przekazywaniu dokumentów wypełnionych przez Klienta do Banku, można z całą stanowczością uznać za czynności pośrednictwa finansowego, a w szczególności pośrednictwa w udzieleniu kredytu czy pożyczki. Wniosek taki wynika przede wszystkim z analizy wykładni językowej powołanych przepisów. Zgodnie z nimi zwalnia się od podatku czynności enumeratywnie w nich wymienione (takie jak np. udzielanie kredytów lub pożyczek pieniężnych), a także usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. A zatem jeżeli podmiot świadczy usługi, które są usługami pośrednictwa finansowego w zakresie udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych to usługi te będą w świetle przepisów ustawy o VAT zwolnione z opodatkowania.


Analizując od strony językowej definicję pojęcia ?pośrednictwo? można wskazać za Internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN (dalej Słownik PWN) (http://sjp.pwn.pl/szukaj/po%C5%9Brednictwo), że ?pośrednictwo? to:

  1. ?działalność osoby trzeciej mająca na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron?;
  2. ?kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy?.


Z powyższych definicji jasno wynika, że w ramach zawartej przez Strony Umowy podejmowane czynności mają na celu doprowadzenie do porozumienia się między Bankiem a Klientem i załatwienie spraw dotyczących obu tych podmiotów (w przedmiotowym przypadku będzie to po stronie Banku wola udzielenia kredytu Klientowi, po stronie Klienta natomiast zainteresowanie by taki kredyt uzyskać). Także analizując, drugą z zawartych w Słowniku PWN, definicję ?pośrednictwa? można wskazać, że działania podejmowane przez Strony mają na celu kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych (w przedmiotowym przypadku Klientów z Bankiem). Konsekwentnie świadczone przez Spółdzielnię i Agenta usługi stanowią usługi pośrednictwa w zawieraniu umowy kredytowej czy umowy pożyczki, podlegające zwolnieniu na podstawie Ustawy o VAT.

Nie tylko samo literalne brzmienie przepisów uzupełnione o wykładnię językową prowadzi do wniosku, zgodnie z którym usługi świadczone przez Wnioskodawcę i Agentów są usługami pośrednictwa finansowego, ale także treść wydawanych indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego. W jednej z indywidualnych interpretacji z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. IPPP1/443-1304/11-2/PR Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, że,, (...) Zainteresowana wykonuje czynności pośrednictwa w świadczeniu usług finansowych, bowiem wykonywanie różnego rodzaju czynności faktycznych zmierzające do zawarcia umowy między bankiem a klientem banku, w tym dotarcie do klienta zainteresowanego oferowanym przez bank produktem bankowym, weryfikację, czy klient ten spełnia określane przez bank wymagania, przedstawienie klientowi procedur) warunków finansowych obowiązujących w banku dotyczących oferowanego produktu, przekazanie danych klienta bankowi itp.

szczegółowo wymienione w opisie stanu faktycznego, stanowią usługę, która w sposób nierozerwalny wiąże się z usługą główną świadczoną przez bank. Czynności te mają na celu kwalifikację klienta pod kątem zawarcia przez niego konkretnej umowy z bankiem na określony produkt przez ten bank oferowany. Zawarcie umowy przez klienta z bankiem poprzedzane jest wyborem odpowiedniej oferty?. Jak widać, w świetle zacytowanej interpretacji można uznać, że czynności, które wykonują Spółdzielnia i Agenci należą do tych, o których władze podatkowe przesądziły, że można je uznać za czynności pośrednictwa finansowego.

Także w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej TSUE) znajdziemy takie definicje pojęcia ?pośrednictwa?, które będą potwierdzały, że świadczone przez Wnioskodawcę i Agentów usługi będą zwolnione z opodatkowania VAT jako, że należą do usług ?pośrednictwa?. W sprawie dotyczącej CSC Financial Services, C-235/00 z dnia 13 grudnia 2001 r., TSUE uznał, że pojęcie ?pośrednictwo? obejmuje działalność polegającą m.in. na wskazywaniu stronie umowy okazji do zawarcia umowy, kontakt i negocjowanie z drugą stroną, gdzie pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy - przy czym celem takiej działalności ma być doprowadzenie do zawarcia umowy. Podobnie w sprawie Volker Ludwig, C-453/05 z dnia 21 czerwca 2007 r., TSUE stwierdził że ?pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy?. Definicje ?pośrednictwa? stworzone przez TSUE pozwalają na kwalifikację opisanych w stanie faktycznym czynności jako usługi pośrednictwa finansowego i zwolnienie ich z opodatkowania podatkiem VAT. W szczególności Spółdzielnia i Agenci oferują produkty bankowe Klientom i doprowadzają do zawarcia stosownych umów między Bankiem a Klientem, jednak ani Spółdzielnia ani Agent nie mają żadnego interesu w treści zawieranej przez Klienta umowy i nie mają wpływu na jej postanowienia (umowa zawierana jest zgodnie ze standardowym drukiem Banku, a ewentualne zmiany postanowień proponowane przez Klienta są zawsze akceptowane przez Bank).

Należy wskazać, że w przedmiotowej sprawie dokonując analizy powołanych przepisów zwalniających usługi pośrednictwa z opodatkowania należy mieć na względzie wyłącznie aspekt przedmiotowy świadczonych usług. Oznacza to, że analizie podlega to ?jakie? usługi są świadczone w ramach zawartej Umowy i czy te usługi zawierają się w katalogu usług podlegających zwolnieniu, a nie to ?kto? je świadczy. Zatem dla możliwości zwolnienia z podatku VAT danej usługi, nie jest istotne jaki podmiot świadczy te usługi (np. Spółdzielnia, czy Agent), lecz fakt czy są to usługi, które można zakwalifikować na podstawie obowiązujących przepisów jako zwolnione z opodatkowania usługi pośrednictwa finansowego. Aspekt podmiotowy ulega zupełnemu pominięciu. Innymi słowy, jeżeli dana usługa zawiera się w katalogu wprowadzającym wyłączenia od opodatkowania podatkiem VAT, to niezależnie od tego jaki podmiot będzie tę usługę świadczył (czy będzie to Bank czy Agent czy Wnioskodawca) należy uznać ją za zwolnioną z opodatkowania. Co więcej dla uznania, że podejmowana czynność jest usługą zwolnioną z opodatkowania wystarczające i zupełne jest istnienie przesłanki przedmiotowej wskazującej na charakter podejmowanej usługi. To przez kogo jest ona świadczona na gruncie podatku VAT nie ma żadnego znaczenia. Potwierdzenie takiego rozumowania można znaleźć także w doktrynie. Zgodnie z komentarzami: ?Dyrektywa VAT 2006/112/WE. Komentarz 2009? pod red. J. Martini, Wrocław 2009, wydanie 1, str. 26; ?VAT 2010? J. Martini, P. Skorupa, M. Wojda, Warszawa 2010, wydanie 2, str.22 lub ?Dyrektywa VAT. Komentarz? pod red. K. Sachsa i R. Namysłowskiego. Warszawa 2008, str. 62., przyjmuje się, że mając na względzie dyrektywę wykładni polskich przepisów podatkowych w zgodzie z regulacjami Unii Europejskiej należy stwierdzić, że zakres usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów powinien być definiowany ze względu na charakter usługi pośrednictwa kredytowego, tj. doprowadzenia do zawarcia umowy kredytowej między bankiem a kredytobiorcą, a nie ze względu na osobę ją świadczącą lub jej odbiorcę. Ponieważ w art. 43 ust.1 pkt 38 Ustawy o VAT w odniesieniu do usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów nie wskazuje się na ich odbiorcę, tym samym, przy identyfikowaniu tego rodzaju pośrednictwa - istotne jest, że usługa pośrednictwa dotyczy sytuacji zawarcia umowy kredytowej.


Podsumowując w tym zakresie należy powtórzyć, że świadczone w ramach zawartej Umowy usługi są usługami pośrednictwa w zawieraniu przez Bank umowy kredytu lub pożyczki, a jako takie podlegają zwolnieniu w świetle przepisów Ustawy o VAT. Jedyną okolicznością istotną dla uznania, że dana usługa jest usługą pośrednictwa, jest zbadanie jej strony przedmiotowej (tj. charakteru usługi). Można tego dokonać poprzez analizę czy świadczona usługa zawiera się w katalogu usług, które mogą zostać zwolnione z opodatkowania. Jeżeli świadczona usługa została wymieniona w katalogu zwolnień, który znajduje się w Ustawie o VAT, to jest ona zwolniona z opodatkowania jako usługa pośrednictwa finansowego. Strona podmiotowa (czyli okoliczność ?kto? daną usługę świadczy) jest prawnie irrelewantna nie może stanowić okoliczności w jakikolwiek sposób wpływającej na ocenę tego, czy dana usługa będzie podlegała opodatkowaniu czy też będzie z niego zwolniona na podstawie Ustawy o VAT.


  1. Brak świadczenia usługi doradczej po stronie Spółdzielni i Agentów.

Usługi świadczone w ramach zawartej Umowy powinny zostać uznane za usługi pośrednictwa finansowego, a nie za odrębne usługi doradztwa majątkowego/finansowego przede wszystkim ze względu na swój charakter (o czym Wnioskodawca pisał powyżej), ale również z uwagi na określony w Umowie sposób wynagradzania. Zgodnie z nim jedyną formą wynagrodzenia za usługi świadczone przez Wnioskodawcę i Agenta jest prowizja, która uzależniona jest wyłącznie od przyznania przez Bank kredytu Klientowi. Za świadczone usługi, które nie przyczynią się do podpisania umowy przez Klienta z Bankiem nie zostanie wypłacone żadne wynagrodzenie. Spowodowane to będzie faktem, że cel Umowy nie zostanie osiągnięty. Należy również zauważyć, że ani Spółdzielnia ani Agent nie będą pobierać żadnego wynagrodzenia od Klienta bez względu na to czy dojdzie czy też nie dojdzie do zawarcia umowy kredytowej z Bankiem.

Na tę istotną okoliczność, odróżniającą ?pośrednictwo? od ?.doradztwa wskazał TSUE w sprawie Volker Ludwig, C-453/05. Orzekając, że: ?okoliczność, że DVAG i jej subagent otrzymują wynagrodzenie za wykonane przez nich świadczenia wyłącznie pod warunkiem, że wyszukani przez nich klienci, którzy otrzymali poradę doradcy majątkowego, zawrą umowę kredytową, skłania do postrzegania usługi pośrednictwa jako świadczenia głównego, a usługi doradztwa jedynie jako świadczenia pomocniczego. Z drugiej strony pośrednictwo kredytowe jawi się jako świadczenie decydujące zarówno dla kredytobiorcy, jak i instytucji kredytowych, ponieważ działalność doradztwa majątkowego ma miejsce jedynie w fazie wstępnej i ogranicza się do pomagania klientowi w wyborze tych spośród różnych produktów finansowych, które są najlepiej dostosowane do jego sytuacji i potrzeb. Skoro w Umowie przewidziano, że jedyną formą wynagrodzenia jest prowizja wypłacana przez Bank Wnioskodawcy, którą Wnioskodawca następnie dystrybuuje do swoich Agentów, to w świetle orzecznictwa TSUE fakt, braku dodatkowego czy innego wynagrodzenia ze strony podmiotu będącego ?zamawiającym usługę? pozwala na utwierdzenie się w przekonaniu, że świadczone usługi należy znać za usługi pośrednictwa finansowego, a nie za inne czynności np. doradztwa, które z opodatkowania zwolnione nie są. Wynagrodzenie dla Wnioskodawcy i Agentów nie będzie się należało także za dokonywane czynności techniczno-administracyjne (np. edytowanie dokumentów). Usługi świadczone przez Spółdzielnię i Agentów mają na celu doprowadzenie do zawarcia jak największej ilości umów pomiędzy Bankiem a Klientem i tylko za takie działanie Bank wypłaca wynagrodzenie. Taki jest cel działania Agentów oraz Wnioskodawcy. Innymi słowy świadczone usługi nie są celem samym w sobie (np. by przedstawić aktualną ofertę Banku czy wskazać Klientowi możliwości kredytowe), a jedynie są środkiem do realizacji celu w postaci doprowadzenia do zawarcia umowy między Klientem a Bankiem. Nie są usługą, która ma jakiekolwiek znaczenie w sytuacji, gdy jest oderwana od celu nadrzędnego - czyli zawarcia umowy kredytowej.


  1. Kompleksowość świadczenia Spółdzielni i Agentów.

Świadczone w ramach zawartej Umowy usługi to komplet różnego rodzaju czynności i świadczeń (jedna usługa może być wiązką dwu lub więcej świadczeń, które potraktowane całościowo składają się na jedną usługę). Należy podkreślić, że świadczone w ramach zawartej Umowy świadczenia są ze sobą tak ściśle powiązane, że nie da się ich rozdzielić. Przykładowo nie można oddzielić czynności przedstawienia Klientowi oferty Banku od czynności weryfikacji danych Klienta jakie wpisuje on w dokumenty w celu zawarcia umowy kredytu czy też od czynności zobowiązania się Spółdzielni i Agentów do zachowania tych danych w tajemnicy i nieudostępniania ich osobom trzecim. Rozdzielenie takie byłoby niemożliwe i niczym nieuzasadnione, także z punktu widzenia logiki i ekonomii. Gdyby rozdzielić świadczenia podejmowane w ramach usługi i oferować je jako samodzielne usługi to straciłby one wówczas jakiekolwiek znaczenie tak dla Klienta jak i dla Stron Umowy.

Skoro usług tych nie da się w żaden sposób od siebie rozdzielić, to wszystkie czynności podejmowane w ramach Umowy należy uznać za jedną usługę pośrednictwa w zawieraniu kredytów, która podlega zwolnieniu z opodatkowania w świetle Ustawy o VAT. Tym samym okoliczność, że świadczona w ramach Umowy usługa może być realizowana w postaci co najmniej dwóch (lub większej ilości) świadczeń, nie powoduje możliwości uznania, że jedna czynność podejmowana w ramach usługi będzie zwolniona z opodatkowania jako czynność pośrednictwa finansowego, inna zaś jako czynność np. doradcza, z takiego zwolnienia korzystała nie będzie.

Takie stanowisko potwierdzone zostało przez TSUE w wyroku C-453/05, w którym uznano, że na usługę pośrednictwa kredytowego mogą składać się dwa świadczenia, jedno wykonywane przez agenta głównego (w ramach negocjacji z instytucjami kredytowymi) oraz drugie wykonywane przez subagenta (działającego w charakterze doradcy majątkowego). Jednocześnie możliwość podziału usług świadczonych w ramach Umowy nie prowadzi do wniosku, że świadczenia te winny być opodatkowane osobno i w sposób odrębny. Przeciwnie, TSUE uznał, że fakt występowania jednej usługi pod postacią dwóch świadczeń nie wpływa w żaden sposób na charakter całej usługi i nie powoduje braku zwolnienia z opodatkowania. A zatem odnosząc realia powyższego wyroku do przedmiotowej sprawy można stwierdzić, że na usługę pośrednictwa może składać się więcej niż jedno świadczenie. Fakt, że usługa składa się z więcej niż jednego świadczenia nie wpływa na możliwość różnego opodatkowania poszczególnych świadczeń w ramach jednej usługi.


Cała usługa powinna być zakwalifikowana jako świadczenie usług pośrednictwa i konsekwentnie cała powinna być zwolniona z VAT.


  1. Usługi Spółdzielni i Agentów są kompletnym i całościowym świadczeniem niezbędnym do wykonania usługi głównej (udzielenia kredytu) przez Bank.

Niezależnie jednak od powołanej dotychczas argumentacji, gdyby uznać, że czynności podejmowane w ramach świadczonej przez Strony usługi można podzielić w ten sposób, że wyodrębni się: obligatoryjne świadczenie główne (usługa pośrednictwa sensu stricto), które z opodatkowania będzie zwolnione i fakultatywne świadczenie poboczne (usługa pomocnicza), które co do zasady w świetle Ustawy o VAT nie jest zwolnione z opodatkowania, to taki podział nie będzie automatycznie powodował różnego opodatkowania podejmowanych w ramach Umowy czynności i niemożności zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT czynności, które uznane by zostały za świadczenia pomocnicze. Zgodnie z art. 43 ust. 13 Ustawy o VAT zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, pod warunkiem, że usługa ta sama stanowi odrębną całość jest właściwa oraz niezbędna do świadczenia usługi zwolnionej. Zatem by móc objąć zakresem zwolnienia także świadczenia pomocnicze do usługi pośrednictwa finansowego to świadczenie to musi stanowić odrębną całość i być właściwym oraz niezbędnym do świadczenia usługi zwolnionej. Nie ulega bowiem najmniejszej wątpliwości, iż usługi świadczone w ramach Umowy:

  1. stanowią dający się wyodrębnić element usługi finansowej - są to bowiem wszystkie czynności dokonywane z udziałem Klienta do momentu podpisania umowy z Bankiem, a z drugiej jednak strony nie są niezależnymi i samodzielnymi czynnościami, ale częścią składową usługi głównej;
  2. są właściwe do świadczenia usługi finansowej - są świadczeniem charakterystycznym, typowym dla doprowadzenia do zawarcia umowy pomiędzy Bankiem a Klientem w tym sektorze, zgodnie z przyjętą praktyką;
  3. są niezbędne do świadczenia usługi finansowej - są niewątpliwie elementem koniecznym, w praktyce warunkującym możliwość wykonania usługi finansowej, Bank nie ma możliwości techniczno - organizacyjnych pozyskania Klienta we własnym zakresie, natomiast Klienci zgłaszający się bezpośrednio do oddziałów są niewystarczający, zatem dla Banku jest to jedyna możliwość by móc zwiększyć sprzedaż swoich produktów.

Innymi słowy, zwolnienie świadczeń pomocniczych adresowane jest do takich usług, które jak słusznie zauważył np. WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 27 września 2011 r., sygn. akt I SA/Gd 693/11 ?same w znacznym stopniu stają się usługą finansową?.


Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji nr ILPP1/443-595/11-4/MK z dnia 18 lipca 2011 r. wyjaśnił, że: ?aby scharakteryzować opisane usługi jako transakcje zwolnione na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy [o VAT] usługi świadczone przez wnioskodawcę muszą z całościowego punktu widzenia stanowić odróżniającą się całość, spełniającą w rezultacie specyficzne, podstawowe funkcje usługi finansowej?. W konsekwencji zdaniem tego organu: ?usługa świadczona przez wnioskodawcę na rzecz banku wykonującego usługi zwolnione od podatku będzie sama objęta zwolnieniem wyłącznie wtedy, gdy podejmuje on istotne czynności, które zmieniają prawne lub finansowe relacje pomiędzy stronami?.

Podsumowując w tym zakresie należy wskazać, że nawet gdyby uznać, że wykonywanych w ramach Umowy świadczeń nie da się w sposób kompleksowy uznać za usługi pośrednictwa finansowego (z czym wnioskodawca się nie zgadza) i koniecznym stanie się podzielenie podejmowanych czynności na czynności będące usługami pośrednictwa finansowego i na takie, które są czynnościami pomocniczymi, to ten podział nie będzie jednoznaczny z koniecznością opodatkowania czynności pomocniczych podatkiem VAT przy jednoczesnym zwolnieniu z opodatkowania usług pośrednictwa finansowego w świetle Ustawy o VAT.


Oznacza to, że czynności pomocnicze dla usług pośrednictwa finansowego mogą być również zwolnione z opodatkowania pod warunkiem, że stanowią odrębną całość, a także są właściwe oraz niezbędne do świadczenia usługi zwolnionej


  1. Działania podejmowane przez Spółdzielnię i Agentów nie są czynnościami techniczno-administracyjnymi.

Nie jest dopuszczalne by uznać opisane w stanie faktycznym czynności podejmowane przez Strony w ramach zawartej Umowy za czynności techniczno - administracyjne, a nie za usługi pośrednictwa finansowego. Jeżeli świadczenia te nie mogą zostać uznane za czynności techniczno-administracyjne, to należy je zatem uznać za czynności pośrednictwa finansowego i zwolnić z opodatkowania zgodnie z przepisami Ustawy o VAT. Taki wniosek uzasadniony jest następującymi okolicznościami.

Po pierwsze, głównym, najważniejszym i zasadniczym skutkiem świadczonej w ramach Umowy usługi jest zmiana sytuacji finansowej i prawnej Stron Umowy (generowane są przez nie dochody w związku z tym, że nowi Klienci zawierają umowy z Bankiem) jak i Klientów Banku - uzyskują oni przykładowo kredyt czy pożyczkę gotówkową. Występuje ponadto adekwatny ciąg przyczynowo-skutkowy między działaniami Stron Umowy i rezultatami tej działalności.


Po drugie, żadna z czynności świadczonych w ramach usługi przez Spółdzielnię czy Agenta nie zawiera się w obszernym katalogu przykładowych czynności techniczno-administracyjnych stworzonych przez orzecznictwo sądów administracyjnych oraz doktrynę. Za usługi techniczno-administracyjne - uznano przykładowo usługi (katalog opracowany na podstawie orzecznictwa sądów administracyjnych):

  • akwizycji, usługi techniczne i informacyjne;
  • ustalania, wdrażania i monitorowania procesu sprzedaży, pozycjonowania oferty Banku w portfelu Agenta ogólnego, dbałości o dostarczenie pośrednikowi aktualnej oferty produktowej Banku (bieżąca aktualizacja oferty), analizy efektywności pracy Agentów ogólnych, analizy i negocjowania warunków współpracy z Agentami w imieniu Banku, nadzoru nad jakością wniosków o produkt składanych przez Agentów ogólnych, pośredniczenia w przekazywaniu pośrednikom informacji o statusie wniosków o produkt;
  • koordynowania procesu uruchamiania agencji zamawiania konwojów dostarczających i oprowadzających środki pieniężne z agencji, zamawiania materiałów reklamowych, wizualizacyjnych, stempli i pieczęci oraz dostarczania ich agentom, rozpatrywanie reklamacji;
  • monitoringu i rejestracji dokumentacji dotyczącej udzielanych przez bank kredytów i pożyczek


W Komentarzu do art. 43 ustawy o VAT, wyd. Lex, autorstwa M. Chudzika jako przykłady usług materialno - technicznych wskazano również: usługi ochrony i konwojowania wartości pieniężnych, serwisowania bankomatów, usługi obrotu gotówkowego, w ramach których dokonywane jest m.in. sortowanie, liczenie, pakowanie banknotów i monet oraz sprawdzanie ich autentyczności.

Analizując szczegółowo powyższe przykłady czynności techniczno-administracyjnych można jednoznacznie wskazać, że czynności podejmowane w ramach Umowy nie są czynnościami techniczno-administracyjnymi i w konsekwencji należy uznać je za usługi pośrednictwa finansowego i zwolnić z opodatkowania.


  1. Podsumowanie

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi pośrednictwa świadczone zarówno przez Wnioskodawcę jak i przez Agentów na podstawie Umowy podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT jako usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za:

  • prawidłowe w zakresie zastosowania zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa finansowego w zakresie oferowanych produktów bankowych, tj. kredytów i pożyczek pieniężnych
  • nieprawidłowe w zakresie zastosowania zwolnienia dla świadczonych usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w związku z oferowanymi produktami bankowymi, tj.

    ubezpieczeń.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.


W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).


Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się, w świetle art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (?).


Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.


Jak stanowi art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.


Podkreślić należy, iż zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.


Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

W oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Z treści art. 43 ust. 13 ustawy wynika, iż zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.


Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).


Ponadto, w świetle art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

  1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
  2. usług doradztwa;
  3. usług w zakresie leasingu.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, poz. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą. W myśl art. 135 ust. 1 Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych (lit. a), transakcje udzielania kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę ( lit. b).

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zawarł trójstronną umowę o współpracy. Stronami Umowy są: Bank, będący zleceniodawcą, członkowie spółdzielni (dalej Agenci) oraz Wnioskodawca, który jest zleceniobiorcą w stosunku do Banku oraz zleceniodawcą w stosunku do członków spółdzielni - Agentów. Bank zatrudnia tak Wnioskodawcę jak i Agentów (oba te podmioty wykonują pracę na rzecz Banku, za którą otrzymują ustalone w Umowie wynagrodzenie). Przedmiotem zawartej Umowy jest świadczenie przez Wnioskodawcę i Agentów usług pośrednictwa finansowego - mających na celu doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy Bankiem a jak największą liczbą potencjalnych klientów (dalej Klienci). W szczególności, na podstawie Umowy Spółdzielnia oraz Agenci zobowiązują się do wykonania - w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej czynności zmierzających do zawarcia umów pomiędzy Bankiem a klientami detalicznymi, klientami instytucjonalnymi kredytów oraz pożyczek pieniężnych znajdujących się w ofercie Banku. Dodatkowo dla klientów detalicznych proponowane są ubezpieczenia na życie ? pakiet ubezpieczeń obejmujący: ubezpieczenie na życie, ubezpieczenie trwałej i całkowitej niezdolności do pracy, ubezpieczenie utraty pracy, ubezpieczenie śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku w środkach komunikacji lądowej, oferowany klientom detalicznym, którzy zawarli z Bankiem umowę o jeden z produktów bankowych. Produkty bankowe Spółdzielnia i Agenci oferują Klientom na warunkach określonych przez Bank w dostarczonych Spółdzielni regulaminach, wzorach umów oraz w innych przepisach wewnętrznych Banku, dotyczących produktów bankowych. W ramach zawartej umowy Bank zleca Wnioskodawcy, a Wnioskodawca działając samodzielnie bądź poprzez swoich Agentów świadczy usługi pośrednictwa finansowego objęte zakresem Umowy. Wnioskodawca nie może powierzyć innemu (aniżeli Agentowi, który jest stroną Umowy) podmiotowi podejmowania czynności związanych z wykonywaniem Umowy. Wnioskodawca jest zobowiązany do wypełnienia i załączenia do Umowy listy Agentów, z którymi jest zawierana Umowa i którzy są wyłącznie uprawnieni do świadczenia usług pośrednictwa finansowego w ramach zawartej Umowy.


Spółdzielnia oraz Agenci zobowiązują się do dokonywania na rzecz Banku, między innymi następujących czynności:

  1. oferowania Klientom produktów bankowych, na zasadach określonych w Umowie;
  2. udzielania Klientom rzetelnych informacji o ofercie Banku w zakresie produktów bankowych, z uwzględnieniem: zasad ich funkcjonowania, warunków ich zawierania, wysokości oprocentowania, wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania w przypadku produktów bankowych dla klientów detalicznych, stawek opłat i prowizji oraz wymaganych dokumentów składanych przez Klienta wraz z wnioskiem o udzielenie produktu bankowego;
  3. używania stosowanych w Banku druków oraz udostępniania ich zainteresowanym Klientom, a także udzielania pomocy przy ich wypełnianiu;
  4. przyjmowania od Klienta i przekazywania do Banku:
    1. wypełnionych druków;
    2. dokumentów niezbędnych do zawarcia umowy w systemie przyznawania określonego produktu bankowego;
    3. oświadczenia Klienta detalicznego/instytucjonalnego o upoważnieniu do przekazania informacji stanowiących tajemnicę bankową;
  5. sprawdzania prawidłowości wypełnienia druków;
  6. weryfikowania i potwierdzania zgodności danych Klientów;
  7. potwierdzania, że wniosek o udzielenie produktu bankowego został złożony za pośrednictwem Spółdzielni/Agenta, poprzez złożenie na ostatniej stronie wniosku podpisu pracownika Spółdzielni/Agenta i odciśnięcie stempla firmowego oraz postawienie daty;
  8. informowania Klienta, iż:
    1. warunkiem udzielenia produktu bankowego jest pozytywna weryfikacja przez Bank złożonych dokumentów i podjęcie decyzji w sprawie udzielenia produktu bankowego;
    2. podpisanie umowy o produkt bankowy nastąpi w oddziale Banku, który będzie prowadził dalszą obsługę Klienta;
  9. kierowania Klienta do właściwego oddziału Banku, w celu zawarcia umowy.


Wnioskodawca oraz Agenci odpowiadają wobec Banku za wszelkie szkody wyrządzone Klientom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania Umowy. Wnioskodawca ani Agent nie pozostają stroną umowy zawieranej między Bankiem a Klientem, a także nie mają żadnego interesu w zakresie treści tej umowy. Świadczenia Wnioskodawcy oraz Agenta wykonywane w ramach Umowy nie stanowią usług doradczych. W szczególności ani Spółdzielnia ani Agenci nie są doradcami Klienta i nie pobierają z tego tytułu żadnego wynagrodzenia ani od Banku ani od Klienta. Wnioskodawca oraz Agent wykonując usługi pośrednictwa zgodnie z Umową nie gwarantują Klientowi osiągnięcia rezultatu w postaci udzielenia przez Bank kredytu dla Klienta. Z tytułu doprowadzenia do zawarcia umowy między Bankiem a Klientem (któremu Bank udzielił kredytu lub pożyczki) Bank wypłaca Spółdzielni wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia może być ustalona: kwotowo (jako 100% kwoty prowizji za udzielony kredyt lub pożyczkę pobranej przez Bank od klienta detalicznego), jako prowizja wynosząca określony procent kwoty udzielonego kredytu (przykładowo 0,5% lub 1,8% kwoty udzielonego produktu bankowego) lub też jako prowizja wynosząca procent kwoty pobranej do Klienta prowizji przygotowawczej (np. w wysokości 50%). Ani Wnioskodawcy ani Agentowi nie przysługuje żadne inne (dodatkowe) wynagrodzenie, czy zwrot opłat z tytułu wykonania usług aniżeli to, które zostało określone w Umowie.


Wątpliwości Wnioskodawcy budzi kwestia prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku świadczonych przez niego usług.


Biorąc powyższe pod uwagę, zaznaczyć należy, iż w przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia z usługami pośrednictwa finansowego oraz z usługami pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, gdyż Wnioskodawca wykonuje czynności zmierzające do podpisania zarówno umów kredytów i pożyczek pieniężnych jak również wymienionych we wniosku ubezpieczeń.

Na wstępie wskazać należy, iż ?czynność ubezpieczeniowa?, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. Czynność ubezpieczeniowa, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-8/01 orzekł jednak, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skandia C-240/99, paragraf 37). Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie ?transakcje ubezpieczeniowe? nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia TSUE podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B(a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Biorąc pod uwagę opis sprawy stwierdzić należy, iż Wnioskodawca nie będzie wykonywał czynności ubezpieczeniowych. Czynność ubezpieczeniowa, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. W przedmiotowej sprawie Zainteresowany nie będzie występował w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta. Zauważyć należy, iż ?czynność ubezpieczeniowa?, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między ubezpieczycielem, który na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług może korzystać ze zwolnienia od tego podatku, a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Natomiast z opisu sprawy wynika, iż między Wnioskodawcą a klientami nie zaistnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia.


Wnioskodawca nie będzie świadczył również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy wynika, iż prawodawca zwolnił od podatku również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych. Czynności wykonywane przez pośrednika ubezpieczeniowego dotyczą czynności wykonywanych w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń (agencyjne) oraz czynności wykonywanych w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej (brokerskie). Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego. Usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego to usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma zatem na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności, które umożliwiłyby zawarcie przez obie strony umowy, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu.

Natomiast zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy dana osoba jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez nią czynności wewnętrznych. W sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności.


Mając zatem na uwadze treść zwolnień przewidzianych w art. 43 ust. 1 pkt 38 oraz art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT oraz art. 135 ust. 1 lit. a) i b) Dyrektywy 112, konieczne jest w przedmiotowej sprawie zdefiniowanie pojęcia ?usług pośrednictwa?.


Zgodnie z definicją słownikową, przez pośrednictwo rozumie się ?działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron; kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy?. W kontekście tej definicji, pośrednictwo w świadczeniu usług finansowych obejmowałoby działalność pośrednika mającą na celu porozumienie się pomiędzy Klientami a Bankie

Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika