opodatkowanie kwot uzyskiwanych przez Wnioskodawcę w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o prawie (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Stowarzyszenia przedstawione we wniosku z dnia 16.11.2011 r. (data wpływu 21.11.2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

• opodatkowania kwot uzyskiwanych przez Wnioskodawcę w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ? jest prawidłowe;
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 21.11.2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kwot uzyskiwanych przez Wnioskodawcę w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Stowarzyszanie jest organizacją zbiorowego zarządzania prawami (dalej ozz) w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej upapp), która zrzesza twórców filmowych oraz inne podmioty, których działalność jest związana z twórczością filmową, powstałą w celu reprezentowania ich interesów zawodowych, twórczych i wynikających z ochrony w zakresie prawa autorskiego i praw pokrewnych. Swoją działalność prowadzi na podstawie przepisów upapp regulujących działalność ozz oraz na podstawie decyzji Ministra Kultury z dnia 29 maja 1995 r. zmienionej decyzjami z dnia 23 października 1998 r. oraz z dnia 23 lutego 2003 r. Na podstawie ww. decyzji SFP zostało upoważnione do zarządzania prawami autorskimi do utworów audiowizualnych oraz prawami pokrewnymi przysługującymi producentom utworów audiowizualnych do wideogramów. Jednym z podstawowych celów statutowych Stowarzyszenia jest zatem zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych reprezentowanych przez Stowarzyszenie podmiotów.

Zbiorowy zarząd prawami autorskimi i pokrewnymi polega na tym, że z jednej strony dochodzi do objęcia praw autorskich i praw pokrewnych w zbiorowy zarząd oraz uzyskanie uprawnienia do działania przez Stowarzyszenie na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych. Objęcie praw w zbiorowy zarząd następuje na różnych podstawach prawnych tj. na podstawie stosownego oświadczenia złożonego przez producenta/autora, na podstawie umów o wzajemnej reprezentacji zawieranych z innymi ozz (w tym również zagranicznymi) jak również wprost na podstawie przepisów upapp niezależnie od tego, czy podmiot reprezentowany jest formalnym członkiem stowarzyszenia, czy nie, oraz czy w ogóle uprawniony jest organizacji znany.

Z drugiej strony zbiorowy zarząd polega na podejmowaniu wszelkich czynności zmierzających do objęcia jak największej liczby użytkowników praw stosownymi umowami, na mocy których mogą oni korzystać za ustalonym wynagrodzeniem z całego tzw. repertuaru , na który składają się prawa autorskie i prawa pokrewne do utworów audiowizualnych. W tym zakresie działalność Stowarzyszenia polega na śledzeniu każdego aktu eksploatacji praw autorskich i praw pokrewnych objętych zbiorowym zarządem celem doprowadzenia do zawarcia umowy z podmiotem dokonującym tej eksploatacji, jak również inkasowanie wynagrodzenia związanego z tą eksploatacją na rzecz podmiotów reprezentowanych przez Stowarzyszenie oraz późniejsza repartycja tego wynagrodzenia na rzecz konkretnych producentów i współtwórców utworów audiowizualnych.

W zakresie zbiorowego zarządu Stowarzyszenie zawsze działa we własnym imieniu ale na rzecz reprezentowanych producentów i współtwórców utworów audiowizualnych, stąd przyjmuje się, iż Stowarzyszenie bierze udział w świadczeniu usług licencyjnych (de facto świadczonych przez producentów i współtwórców utworów audiowizualnych).

Pomimo całokształtu czynności podejmowanych przez Stowarzyszenie w zakresie ustalania zobowiązanych do zapłaty użytkowników oraz w zakresie zawierania z nimi umów licencyjnych na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych, istnieje pewna kategoria użytkowników korzystająca z praw autorskich i praw pokrewnych w sposób bezumowny.

Jak wynika z art. 79 ust. 1 upapp uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa m.in.:

• na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3) naprawienia wyrządzonej szkody:
  1. na zasadach ogólnych albo
  2. poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
• na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 4) wydania uzyskanych korzyści.
  
  

Jak wskazuje praktyka dochodzenie roszczeń o których mowa wyżej wymaga od Stowarzyszenia wszczęcia odpowiedniego postępowania (sądowego/mediacyjnego/ugodowego) w ramach którego dopiero ustalana jest dokładna wartość roszczeń.

Wątpliwości Stowarzyszenia budzi zatem to, czy powyższe świadczenia uzyskiwane przez Stowarzyszenie na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych, ze względu na swój odszkodowawczy charakter podlegają opodatkowaniu VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy kwoty uzyskiwane przez Stowarzyszenie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników stanowią wynagrodzenie w rozumieniu VAT z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych, a co za tym idzie czy podlegają opodatkowaniu VAT .

   ..

2. Czy kwoty uzyskiwane przez Stowarzyszenie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 4 upapp (zwrot uzyskanych przez użytkownika korzyści) na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników stanowią wynagrodzenie w rozumieniu VAT z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych, a co za tym idzie czy podlegają opodatkowaniu VAT ...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad.1.

Kwoty uzyskiwane przez Stowarzyszenie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników stanowią wynagrodzenie w rozumieniu VAT z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych, a co za tym idzie co do zasady podlegają one opodatkowaniu VAT.

Mając na uwadze, że jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego Stowarzyszenie w zakresie zbiorowego zarządu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi zawsze działa we własnym imieniu ale na rzecz reprezentowanych producentów i współtwórców utworów audiowizualnych, na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy VAT dla celów VAT Stowarzyszenie uznawane jest za biorącego udział w świadczeniu usług licencyjnych (de facto świadczonych przez producentów współtwórców utworów audiowizualnych). Na mocy przytoczonego przepisu należy zatem stwierdzić, że Stowarzyszenie sam otrzymuje (nabywa) i wyświadcza usługi licencyjne.

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jak natomiast wynika z art. 8 ust. 1 ustawy VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Immanentnym elementem konstrukcyjnym VAT jest zatem odpłatność ? tj. świadczenie usług za wynagrodzeniem.

Bez wątpienia usługa licencyjna, w której świadczeniu bierze udział Stowarzyszenie świadczona na podstawie umowy zawartej przez Stowarzyszenie z użytkownikiem podlega opodatkowaniu VAT. Powstaje jednak pytanie czy w przypadku, gdy taka umowa nie jest zawierana pomiędzy Stowarzyszeniem a użytkownikiem, a korzystanie z praw autorskich i praw pokrewnych odbywa się w sposób bezumowny spełnione jest kryterium odpłatności i czy za tą odpłatność mogą być uznane kwoty inkasowane przez Stowarzyszenie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych.

Należy stwierdzić, że ustawa VAT nie zawiera żadnych szczególnych regulacji dotyczących opodatkowania różnego rodzaju odszkodowań cywilnoprawnych. W szczególności żaden przepis VAT nie przesądza jednoznacznie o tym, czy odszkodowanie stanowi wynagrodzenie za wykonanie usługi/dostawę towarów dla potrzeb VAT czy nie. Kwestia ta pozostawiona została do rozstrzygnięcia orzecznictwu sądów i trybunałów.

ETS wielokrotnie wypowiadał się co wskazanych wyżej kwestii, wskazując np. w wyroku C -277/2005, że odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, nie podlega VAT. Z wyroku ETS C-222/81 wynika natomiast, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem mogą być postrzegane tylko takie sytuacje, w których istnieje bezpośredni związek między daną czynnością a wynagrodzeniem. Wynagrodzeniem za świadczenie usług nie może być np. ryczałtowy zwrot wydatków i pokrycie osiąganych strat. Kwestia płatności o charakterze odszkodowawczym była również przedmiotem analizy ETS, który w wyroku z 1 lipca 1972 r. C-222/81 (BAZ Bausystem AG a Finanzamt Monchen fur Korperschafte), powołując się na przepisy II dyrektywy Rady UE - stwierdził, że nie można uznać za element wynagrodzenia odszkodowania za nieterminowe wykonanie usługi. Za świadczenie usług za wynagrodzeniem mogą być postrzegane tylko takie sytuacje, w których istnieje bezpośredni związek między daną czynnością a wynagrodzeniem (por. również wyrok ETS z dnia 7 grudnia 2000 r. Sprawa C-213/99).

Również w orzecznictwie sądów krajowych istnieje dosyć jednolita linia orzecznicza, z której wynika, że odszkodowania tylko wyjątkowo podlegają opodatkowaniu tzn. wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem usługi a wynagrodzeniem/odszkodowaniem (por. wyrok z 10 stycznia 2011 r. III SA/Wa 1294/10; wyrok z 1 kwietnia 2008 r. III SA/Wa 2166/07, wyrok z 15 grudnia 2010 r. III SA/Wa 2774/10. W wyrokach z 1 kwietnia 2008 r. III SA/Wa 2166/2007 oraz z dnia 20 października 2010 r. III SA/Wa 305/2010 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził natomiast, że jedynie zwiększenie aktywów po stronie beneficjenta z tytułu konkretnego świadczenia podlega opodatkowaniu. Jednocześnie w tym samym orzeczeniu WSA podkreślił, że tylko niektóre odszkodowania mają charakter wynagrodzenia, np. w sytuacji przymusowej dostawy na rzecz np. gminy gruntu pod inwestycje infrastrukturalne -jest to wówczas wynagrodzenie za dostawę.

Z powyższych orzeczeń wynika zatem, że aby dane odszkodowanie mogło być uznane za wynagrodzenie dla potrzeb VAT

1. po pierwsze musi istnieć samo świadczenie pieniężne, które dla potrzeb VAT należy zakwalifikować jako wynagrodzenie,
2. po drugie musi istnieć świadczenie niepieniężne z którym można powiązać wymienione w pkt 1 wynagrodzenie,
3. po trzecie musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem,
4. po czwarte świadczenie musi powodować zwiększenie aktywów po stronie beneficjenta,
5. po piąte nie zachodzą żadne wyłączenia przedmiotowe i podmiotowe z zakresu zastosowania ustawy VAT.
   
   

W ocenie Stowarzyszenia istnieje duże prawdopodobieństwo co do tego, że naprawienie szkody z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych w związku z bezumownym korzystaniem z tych praw przez użytkownika wynikające z art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp stanowi wynagrodzenie w rozumieniu VAT z tytułu świadczenia usług licencyjnych.

Po pierwsze i najważniejsze należy wskazać, że art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp wskazuje, że osoba której autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

Już powyższy przepis operuje nie tylko wyłącznie pojęciem odszkodowania, ale wprost wspomina o ?stosownym wynagrodzeniu?, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Bez wątpienia ?stosowne wynagrodzenie? stanowi element pozwalający na ustalenie wysokości odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z utworu, jednak w ocenie Stowarzyszenia dla potrzeb VAT przepisowi temu należy nadać również inne funkcje. Zdaniem Stowarzyszenia ustawodawca dlatego wprowadził do ustawy taką konstrukcję odszkodowania ponieważ zdawał sobie sprawę z tego, iż korzystanie z utworu bez zgody uprawnionego w sensie ekonomicznym niczym nie różni się od korzystania z utworu za zgodą uprawnionego za wynagrodzeniem. Przysporzenie po stronie użytkownika jest takie samo. Mając to na uwadze ustawodawca słusznie uzależnił wysokość odszkodowania od wysokości wynagrodzenia (lub jego wielokrotności) jakie użytkownik musiałby zapłacić działając w sposób legalny, co na gruncie VAT upodabnia ww. odszkodowanie do formy wynagrodzenia za świadczenie usług.

Również w orzecznictwie Sądu Najwyższego sumy zasądzone na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp stanowią w istocie odpowiednik klasycznego wynagrodzenia za korzystanie z utworów. Przykładowo w wyroku z 12 maja 2005 r. III CK 588/2004 SN wskazał, że w orzecznictwie zostało wyjaśnione, w zgodzie z poglądami doktryny, że ?wynagrodzeniem stosownym? w rozumieniu tego przepisu jest takie, które mógłby uzyskać autor, gdyby osoba, naruszająca jego prawa majątkowe zawarła z nim umowę o korzystanie z utworu w zakresie dokonanego naruszenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2004 r. II CK 90/2003 (OSNC 2005/4 poz. 66). W samej treści tego pojęcia mieści się więc element pewnej hipotetyczności, który sprawia, że ustalenie wynagrodzenia w sposób ścisły nie zawsze będzie możliwe, zwłaszcza wtedy, gdy nie ma ustalonych cenników za eksploatację utworu określonego rodzaju na danym polu. W takiej sytuacji może zajść konieczność sięgnięcia do art. 322 kpc, pozwalającego na szacunkowe ustalenie wysokości dochodu, po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

W powyższym orzeczeniu Sąd Najwyższy dokonując analizy charakteru roszczeń przysługujących autorowi wobec podmiotów korzystających w sposób bezumowny z utworów objętych ochroną upapp wyraźnie rozróżnia uprawnienia przysługujące autorom na podstawie art. 79 ust.1 od innych uprawnień w tym wynikających z art. 78 czy 79 ust. 2 upapp. O ile roszczenie z art. 78 bez wątpienia należy uznać do roszczeń o charakterze stricte odszkodowawczym w tym również dla potrzeb VAT (SN podkreśla, że stanowi ono formę kompensaty krzywdy wyrządzonej autorowi za naruszenie praw do utworu), zaś roszczenie z art. 79 ust. 2 upapp ma charakter represyjno-prewencyjny, gdyż stanowi swoistą karę cywilną za zawinione naruszenie praw autorskich, stąd również nie podlega VAT, tak roszczenie wynikające z art. 79 ust. 1 pkt 3 ma charakter mieszany i w części stanowi w istocie odpłatność za spełnienie świadczenia, z którego skorzystał użytkownik utworu.

Po drugie, za tym, że kwoty uzyskiwane na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp w związku z bezumownym korzystaniem z praw przez użytkownika powinno stanowić wynagrodzenie w rozumieniu VAT przemawia fakt, że w przypadku bezumownego korzystania z autorskich praw majątkowych istnieje faktyczne świadczenie autorów. Owszem świadczenie to może odbywać się bez wiedzy a nawet zgody uprawnionego, ale nie zmienia to faktu, iż do tego świadczenia dochodzi. Istotą autorskich praw majątkowych jest bowiem to, że po stworzeniu utworu jego wykorzystywanie nie wymaga od autorsko uprawnionego żadnej aktywności uzewnętrznionej w świecie rzeczywistym (innymi słowy do świadczenia usług tego rodzaju nie jest konieczne aby autorsko uprawniony stawił się w określonym miejscu/czasie celem dokonania jakiejkolwiek czynności). Jest to powodem po części zjawiska powszechności cyfrowego zapisu (rozpowszechniania utworów za pomocą sieci Internet, jak również łatwością uzyskania dostępu do utworu i wykorzystania go w swojej działalności w inny sposób niż pierwotnie przewidziany przez uprawnionego.

W istocie podmiotem wyłącznie decydującym o zakresie, sposobie i momencie wykorzystania autorskich praw majątkowych jest sam użytkownik, co znajduje również potwierdzenie w stosunkach uregulowanych w formie umowy, gdzie Stowarzyszenie w większości przypadków jedynie dokonuje ustalenia wynagrodzenia należnego producentom/współtwórcom utworów audiowizualnych w oparciu o zestawienia aktów wykorzystywania utworów przedstawianych przez samych użytkowników. Ponadto należy wskazać, że art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp operuje pojęciem zgody uprawnionego na korzystanie z utworu. Zgoda ta ze swojej istoty może być uprzednia lub następcza. Niezależnie od tego, w którym momencie zostanie ta zgoda udzielona przez uprawnionego dla celów VAT, nie zmienia to samej istoty świadczenia ? zawsze jest nim fakt korzystania z utworu przez użytkownika.

O tym, że w powyższym zakresie mamy do czynienia z istniejącym świadczeniem (niezależnie od tego, czy wykonywanym w oparciu o umowę cywilnoprawną czy bezumownie) świadczy również sposób wykazywania zasadności roszczenia wywodzonego na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp, który sprowadza się np. do udowodnienia zakresu wykonanych prac/czynności niezbędnych do powstania utworu (w sprawie o sygn. III CK 588/2004 SN udowodnienie zasadności roszczenia zostało wykazane skutecznie przez przedstawienie kopii faktury wystawionej dla drukarni na ?przygotowanie do druku materiałów reklamowych? i wyjaśnienie, że pod tym określeniem kryje się opracowanie przez uprawnionego projektu kalendarza). Z powyższego wynika, że na gruncie przepisów upapp oraz na gruncie stosowania tych przepisów, roszczenie z art. 79 ust. 1 pkt 3 powinno być traktowane dla potrzeb VAT jako element wynagrodzenia za wykonane czynności/usługi.

Po trzecie należy wskazać, że pomiędzy świadczeniem osób których autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, a odszkodowaniem/wynagrodzeniem z tytułu bezumownego korzystania z praw istnieje bezpośredni związek. Świadczy o tym m.in. treść art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp gdzie wprost uzależnia się istnienie roszczenia od naruszenia praw majątkowych, które w istocie sprowadza się do korzystania z tych praw bez uprzedniej zgody uprawnionego. Również opisywana powyżej wynikająca z ww. przepisu procedura ustalania wysokości odszkodowania wskazuje na bezpośredniość jego związku ze świadczeniem autora, które przybiera formę korzystania z jego praw.

Po czwarte należy wskazać, że świadczenie autorów/producentów związane z bezumownym korzystaniem z przysługujących im praw bez wątpienia powoduje zwiększenie aktywów po stronie beneficjenta ? użytkownika.

Wydaje się, że jest to przesłanka ważąca, przemawiająca za koniecznością uznania otrzymanych w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp kwot za wynagrodzenie w rozumieniu VAT w związku ze świadczeniem usług opodatkowanych tym podatkiem. W odróżnieniu od klasycznego odszkodowania (np. dochodzonego np. na podstawie art. 78 upapp). gdzie trudno mówić o jakimkolwiek majątkowym przysporzeniu po stronie naruszającego prawa, w przypadku roszczenia dochodzonego na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp użytkownik staje się ewidentnie wzbogacony kosztem majątku uprawnionego już z momentem rozpoczęcia korzystania z prawa w sposób bezumowny. W praktyce wykorzystuje on bowiem utwór objęty ochroną w swojej działalności celem poprawienia swojej sytuacji majątkowej. Fakt późniejszej zapłaty odszkodowania/ wynagrodzenia w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp nie niweczy tego stanu.

Wydaje się że podatkiem VAT nie są objęte wyłącznie klasyczne odszkodowania, w których doszło jedynie do powstania strat w majątku poszkodowanego (lub utraty korzyści ? por. art. 361 § 2 kc) przy jednoczesnym braku przysporzenia w majątku zobowiązanego do odszkodowania, lub sytuacje, gdy do tego przysporzenia doszło, ale naprawienie szkody polega na przywróceniu stanu poprzedniego (por. art. 363 § 1 kc). Natomiast w sytuacji, gdy na skutek naruszenia czyichś praw dochodzi do przysporzenia w majątku zobowiązanego i jednocześnie (tak jak przypadku naruszenia autorskich praw majątkowych) nie jest możliwe pełne przywrócenie stanu poprzedniego związanego z bezumownym korzystaniem z praw, w ocenie Stowarzyszenia odszkodowanie z tego tytułu dla potrzeb VAT powinno być kwalifikowane jako wynagrodzenie za uzyskane świadczenie.

Po piąte należy podkreślić, że sam fakt korzystania bezumownego z czyichś praw, a więc działanie nielegalne nie może samoistnie świadczyć o braku VAT w tym zakresie. Owszem z punktu widzenia prawa cywilnego legalne korzystanie z utworu wymaga zawarcia stosownej umowy z uprawnionym bądź reprezentującą go ozz, jednak dla celów VAT sama legalność, czy też cywilnoprawna forma czynności nie ma żadnego wpływu na istnienie bądź nie istnienie czynności opodatkowanej (por. art. 5 ust. 2 ustawy VAT). Dla celów VAT liczy się jedynie istnienie świadczenia niezależnie od form czy ram prawnych jakie ono przybiera. Biorąc pod uwagę, iż w przypadku autorskich praw majątkowych mamy do czynienia z masowością zjawiska wykorzystywania tych praw (co zresztą było jednym z powodów powołania ozz) trudne do zaakceptowania byłoby stanowisko, iż korzystanie z autorskich praw majątkowych tylko wtedy podlega zakresowi VAT, gdy jest dokonywane w oparciu o pisemną umowę licencyjną.

W powyższym zakresie zdaniem Stowarzyszenia nie znajdzie również zastosowania art. 6 pkt 2 ustawy VAT, zgodnie z którym, przepisów ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Jak wskazuje się w orzecznictwie ETS wyłączenie to może znaleźć zastosowanie wyłącznie do takich czynności uznanych za nielegalne, których wyłączenie z VAT nie spowoduje żadnego zakłócenia konkurencji, a to może nastąpić tylko w sytuacji, gdy dane świadczenie (lub jego odpowiednik) nie jest objęte rynkiem legalnym (por. orzeczenia ETS w sprawach C-3/97, C-283/95, C-455/98).

Odnosząc powyższe stwierdzenia do sytuacji Stowarzyszenia należy stwierdzić, iż bezumowne korzystanie z praw pokrewnych lub autorskich praw majątkowych jest konkurencyjne do czynności legalnych tj. korzystania z tych samych praw ale w oparciu o umowę cywilnoprawną. Jak wskazywano w punktach poprzednich same świadczenia niczym się od siebie nie różnią, a użytkownik w obu przypadkach uzyskuje takie samo przysporzenie.

Cytując orzeczenie FTS w sprawie C-283/95 za zasadne należy uznać, iż zasada neutralności wyklucza odmienne traktowanie ww. czynności w zakresie podatku VAT. Wydaje się, iż możliwość przyjęcia diametralnie innej oceny powyższych sytuacji dla potrzeb VAT mogłaby prowadzić do nadużyć polegających na świadczeniu usług bez umowy, celem obejścia przepisów o VAT.

Reasumując, zdaniem Stowarzyszenia kwoty uzyskiwane przez Stowarzyszenie w oparciu o art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników stanowią wynagrodzenie w rozumieniu VAT z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych, a co za tym idzie co do zasady podlegają one opodatkowaniu VAT.

Tytułem uwag końcowych należy zauważyć, że opisywane powyżej kwestie są wysoce kontrowersyjne, o czym może świadczyć m.in. treść odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów na interpelację nr 22299 w sprawie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowań z dnia 23 maja 2011 r., w której wskazano, iż istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę i w takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. W tym samym piśmie Minister wskazał jednak na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sprawa C-63/92) z którego wynika, że odszkodowanie stanowiące rekompensatę za przedterminowe rozwiązanie umowy najmu przez wynajmującego stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT (w tym konkretnie rozpatrywanym przypadku zwolnioną od podatku). Z kolei w interpretacji z dnia 8 września 2011 r. IPPP1-443-907/11-3/PR (dostępna na stronach MF) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w identycznym stanie faktycznym co objęty niniejszym wnioskiem organ wskazał, iż dochodzone przez Stowarzyszenie roszczenia w trybie art. 79 ust. 1 pkt 3 i pkt 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, od podmiotów, którzy bezumownie korzystają z chronionych praw autorskich mają charakter odszkodowania, a nie wynagrodzenia za świadczenie usług, a co za tym idzie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze powyższe kontrowersje zajęcie stanowiska w przedstawionej sprawie przez organ podatkowy należy uznać za uzasadnione.

Ad.2.

W odróżnieniu od kwot uzyskiwanych w oparciu o art. 79. ust. 1 pkt 3 upapp kwoty uzyskiwane przez SFP w oparciu o art. 79 ust 1 pkt 4 upapp (zwrot uzyskanych przez użytkownika korzyści) na rzecz producentów i współtwórców utworów audiowizualnych od użytkowników, z uwagi na swój stricte odszkodowawczy charakter zdaniem Stowarzyszenia nie stanowią wynagrodzenia w rozumieniu VAT z tytułu bezumownego świadczenia usług licencyjnych, a co za tym idzie nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Jak podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego korzyść odniesiona przez sprawcę naruszenia prawa autorskiego, o której mowa w art. 79 upapp ? oznacza korzyść o charakterze majątkowym.

Jest nią część zysku, odniesiona z dokonanego naruszenia, nieobejmująca zaoszczędzonego wydatku w postaci niezapłacenia przez naruszyciela twórcy honorarium autorskiego (por. wyrok SN z dnia 12 maja 2005 r. III CK588/2004). Biorąc powyższe po uwagę należy wskazać, że uzyskana przez użytkownika korzyść wykazuje związek nie z działalnością autorsko uprawnionego, którego prawa naruszono, ale bezpośrednio wiąże się z działalnością użytkownika. Innymi słowy korzyść, o której mowa w ww. przepisie wiąże się z czynnościami opodatkowanymi świadczonymi przez użytkownika praw. Brak jest tu zatem bezpośredniego związku z świadczeniem samego autora, dlatego zdaniem Stowarzyszenia zwrot uzyskanych przez użytkownika korzyści nie może być uznany za wynagrodzenie za usługę licencyjną i objęty podatkiem VAT.

Co również istotne Sąd Najwyższy wyraźnie w przywołanym wyroku zaznaczył, że zwrot uzyskanych korzyści nie obejmuje zaoszczędzonego wydatku w postaci niezapłacenia przez naruszyciela twórcy honorarium autorskiego. Kwestia ta jest bowiem odrębnym roszczeniem uregulowanym w art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp. Mając na uwadze, że to właśnie ta część roszczeń może być uznana za wynagrodzenie dla potrzeb VAT (por. uzasadnienie do punktu 1 wniosku) zdaniem Stowarzyszenia wynagrodzeniem tym nie jest już zwrot uzyskanych korzyści uzyskiwany na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 4 upapp.

Zdaniem Stowarzyszenia wyłącznie w tym zakresie należy zgodzić się ze stanowiskiem Dyrektora Izby Skarbowej z 8 września 2011 IPPP1-443-907/11-3/PR, w której wskazano, iż w istocie realizacja przedmiotowych roszczeń ma charakter sankcyjny i ma na celu zrekompensować poniesione straty z tytułu nielegalnego używania utworu chronionego. Skoro użytkownik eksploatuje określone utwory bezprawnie, nieposiadając oparcia na jakimkolwiek tytule prawnym i z tego powodu zobowiązany jest do zapłaty wielokrotności stosownego wynagrodzenia to w zakresie dotyczącym zwrotu uzyskanych przez użytkownika korzyści kwota uiszczana przez użytkownika ma charakter quasi sankcyjny. Nałożenie sankcji za nielegalne korzystanie z utworów nie jest natomiast konsekwencją samego świadczenia usług, ale wyłącznie konsekwencją tego, że świadczenie to dokonywane było bezumownie, bez wiedzy/zgody uprawnionego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Odnosząc się do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji znak : IPPP1-443-907/11-3/PR wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) Minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zgodnie z art. 14e § 2 Ordynacji podatkowej, zawiadomienie o zmienionej interpretacji indywidualnej doręcza się podmiotowi, któremu w danej sprawie interpretacja została wydana.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.