Opodatkowanie opłat od czystych nośników pobieranych od producentów i importerów urządzeń i nośników (...)

UZASADNIENIE

W dniu 24.05.2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat od czystych nośników pobieranych od producentów i importerów urządzeń i nośników za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

S. lub Stowarzyszenie jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r., Nr 24, poz. 83 z późn. zm., dalej również upa). Celem statutowym Stowarzyszenia jest m. in. ochrona oraz zbiorowe zarządzanie prawami do artystycznych wykonań, a także wykonywanie uprawnień organizacji zbiorowego zarządzania wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, występowanie z inicjatywami legislacyjnymi i współdziałanie z organami administracji państwowej i samorządowej w celu podniesienia standardów ochrony praw własności intelektualnej, podejmowanie inicjatyw mających na celu ochronę interesów artystów wykonawców wobec podmiotów zajmujących się korzystaniem i rozpowszechnianiem artystycznych wykonań.

W konsekwencji tak ujętego celu statutowego oraz spełnienia innych warunków dających rękojmię należytego wykonywania obowiązków z zakresu zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi, Stowarzyszenie uzyskało zezwolenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (dalej również MKiDN), wydawane w formie konstytutywnej decyzji administracyjnej i nabyło status organizacji zbiorowego zarządzania. Tym samym Stowarzyszenie nabyło ex lege uprawnienia z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przyjęło na siebie obowiązki wynikające z tejże ustawy.

Stowarzyszenie uprawnione jest do zbiorowego zarządzania i ochrony praw pokrewnych do artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno muzycznych na określonych decyzją MKiDN polach eksploatacji. W tym zakresie przedmiotowym uprawnione jest m. in. do zawierania umów z nadawcami radiowymi i telewizyjnymi, operatorami kablowymi, podmiotami dokonującymi publicznych odtworzeń z egzemplarzy wprowadzonych do obrotu. W zakresie objętym zezwoleniem Stowarzyszenie zobowiązane / uprawnione jest podejmować wszelkie działania związane z ochroną praw, w tym w szczególności śledzić naruszenia prawa autorskiego, współdziałać z organami ścigania, wpływać opiniodawczo na treść proponowanych rozwiązań prawnych odnośnie prawa autorskiego, śledzić fakty eksploatacji artystycznych wykonań i wiele innych.

Jednym z podstawowych zadań realizowanych przez S. jest pobór opłat od producentów oraz importerów urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego. Obowiązek wnoszenia opłat wynika tutaj z art. 20 ust. 1 pkt 3 upa, zgodnie z którym producenci i importerzy czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych przy użyciu urządzeń wymienionych w pkt 1 i 2, są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników. Stowarzyszenie S. zostało wskazane jako organizacja uprawniona do pobierania tychże opłat na podstawie przepisu 3 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określania kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. z 2003 r., Nr 105 poz. 991 dalej również Rozporządzenie MK).

Jak wyjaśnia doktryna, decyzja o nałożeniu opłat podyktowana została utrzymaniem w obowiązującej ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych szeroko ujętej instytucji tzw. dozwolonego użytku osobistego (vide art. 23-35 upa). Ustawodawca miał świadomość, iż w dobie gwałtownego rozwoju techniki (w tym zwłaszcza coraz większych możliwości związanych z posługiwaniem się techniką cyfrową) interesy środowisk twórczych mogą być w istotny sposób zagrożone. Z jednej więc strony, kierując się społeczno-kulturalnym znaczeniem możliwości prywatnego korzystania z utworów (artystycznych wykonań) wyznaczył szerokie ramy instytucji dozwolonego użytku, z drugiej zaś wprowadził szczególną podstawę do kompensowania negatywnych gospodarczo skutków ograniczeń autorskich praw majątkowych w zakresie własnego użytku osobistego, którą stanowi właśnie art. 20 upa, nakładający na producentów i importerów czystych nośników obowiązek przekazywania opłat określonej organizacji zbiorowego zarządzania. W doktrynie podkreśla się, że opłaty stanowią kompensatę skutków gospodarczych utrzymania w ustawie instytucji dozwolonego użytku, ze względu na fakt, iż dzięki ogromnemu postępowi techniki, umożliwiającej swobodne kopiowanie, przesyłanie, utrwalanie i przechowywanie utworów w ramach użytku osobistego godzi w interesy twórców, artystów wykonawców oraz producentów.

Podstawę poboru opłat stanowi kwota należna uzyskana w danym okresie rozliczeniowym przez producenta lub importera tytułem sprzedaży urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów (Rozporządzenie MK przewiduje kwartalne okresy rozliczeniowe vide § 6 ust. 1). Opłata nie jest więc pobierana od urządzeń i nośników wyprodukowanych (zaimportowanych), ale wyłącznie od urządzeń i nośników, które zostały wprowadzone do obrotu. Obowiązek jej wniesienia powstaje zatem w momencie sprzedaży urządzenia lub nośnika. Warto przy tym podkreślić, że kwota opłaty stanowi jeden z elementów ceny urządzenia / nośnika, zaś VAT należny z tytułu sprzedaży towarów, jest rozliczany przez producentów i importerów.

Zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia MK, po dokonaniu poboru, S. dokonuje podziału części pobranych opłat na poszczególne organizacje zbiorowego zarządzania, które chronią prawa artystów wykonawców ? Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Związek Artystów Wykonawców STOART, Związek Artystów Scen Polskich ZASP, Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych. Stowarzyszenie S. nie ma informacji jak są wykorzystywane kwoty z opłat przez inne organizacje (t.j. czy opłaty są wykorzystywane na cele danej organizacji, czy też uczestniczą w repartycji bezpośredniej (a więc czy będą wypłacone konkretnym artystom wykonawcom). Kwoty z opłat przypadające Stowarzyszeniu S. są w części przeznaczone na fundusz zbiorowego spożycia, a w części są wypłacane bezpośrednio artystom wykonawcom (kryteria podziału nie wynikają z przepisów prawa bezwzględnie obowiązującego). Podziału opłat pobranych przez S. za sprzęt video (z załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra) dokonuje Związek Artystów Scen Polskich ZASP.

W doktrynie podkreśla się, różnicę pomiędzy terminem ?opłata? a ?wynagrodzenie? jako pojęciem używanym w prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wynagrodzenie (art. 17 Pr.AuO jest ekonomicznym ekwiwalentem określonego rozpowszechniania utworu korzystającego z ochrony prawa autorskiego, a więc pożytkiem cywilnym z tego prawa, ukształtowanego jako prawo podmiotowe bezwzględnie służące twórcy. Natomiast opłaty pobierane od producentów / importerów nie stanowią wynagrodzenia za konkretny akt rozpowszechniania utworu (artystycznego wykonania) i prawo do nich nie zostało ukształtowane jako prawo podmiotowe twórcy (artysty wykonawcy). Obowiązek ich wnoszenia i pobierania ma co prawda charakter cywilnoprawny, jednak roszczenie o ich wypłatę służy OZZ wskazanej przez MKiDN. Prawo do opłat nie stanowi w konsekwencji składnika autorskich praw majątkowych, aczkolwiek zostało pomyślane jako element mający na celu kompensowanie negatywnych gospodarczo skutków ograniczeń autorskich praw majątkowych w zakresie własnego użytku osobistego (użytku prywatnego) i w tym sensie wykazuje funkcjonalny związek z autorskimi prawami majątkowymi (tak. J. Bleszyński, M. Bleszyński, Obowiązani do uiszczania opłat na podstawie art. 20 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, PUG nr 12/2011, str. 20). Opłaty nie stanowią więc kompensaty bezprawnego rozpowszechniania utworów, w szczególności nie zastępują i nie ograniczają uregulowań za naruszenie autorskich praw majątkowych. Gdyby miały one postać takiej kompensaty musiałyby stanowić przedmiot roszczenia konkretnego uprawnionego z tytułu konkretnego aktu eksploatacji jego utworu, uwzględniającego skalę tej eksploatacji i jej zindywidualizowane skutki. Natomiast nie oparcie opłat na konstrukcji prawa podmiotowego danego twórcy (artysty wykonawcy) powoduje, że nie ma on roszczenia ani do korzystającego z jego utworu w ramach własnego użytku osobistego, ani roszczenia względem OZZ z tytułu tego korzystania i zainkasowania opłat (tak. J. Błeszyński, M. Błeszyński, op. cit., str. 21).

Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych. Tytułem przykładu można tutaj wskazać wyrok z dnia 19 czerwca 2008 r. V CSK 22/08, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że ?(..) spowodowana rozwojem techniki szeroka dostępność środków reprograficznych stała się czynnikiem poważnie zagrażającym interesom majątkowym twórców i wydawców Ustanawiając art. 20 ust.

2 pkt 2 ustawodawca uznał zgodnie ze współczesnymi tendencjami za konieczne nałożenie na przedsiębiorców, którzy zapewniają dostęp do urządzeń ułatwiających kopiowanie i tym samym przyczyniają się do wykorzystywania na szeroką skalę utworów w ramach dozwolonego użytku osobistego, obowiązku cywilno-prawnego przekazywania części swych przychodów za pośrednictwem określonych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórcom i wydawcom. Sąd Najwyższy dodatkowo uznał, że cechą charakterystyczną opłat od czystych nośników jest nieodnoszenie ich do sfery prawnej konkretnych podmiotów, których utwory albo przedmioty praw pokrewnych są wykorzystywane w ramach dozwolonego użytku osobistego, jak również brak bezpośredniego udziału podmiotów obowiązanych do uiszczenia tych opłat w procesie kopiowania. Sąd Najwyższy wskazał również, że artykuł 20 ust. 1 pkt 2 upa przyznaje przeciwko producentom i importerom urządzeń reprograficznych umożliwiających kopiowanie całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu roszczenie o opłaty z tytułu sprzedaży tych urządzeń nie bezpośrednio twórcom i wydawcom, lecz organizacjom zbiorowego zarządzania działającym na rzecz twórców lub wydawców.

Na podobnym stanowisku Sąd Najwyższy stanął również w uchwale z dnia 17 września 2009 r. III CZP 57/09, gdzie w uzasadnieniu stwierdził, że roszczenie o opłaty z tytułu sprzedaży urządzeń reprograficznych umożliwiających kopiowanie całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu przysługuje organizacjom zbiorowego zarządzania działającym na rzecz twórców lub wydawców, a nie twórcom lub wydawcom. Twórcy, których utwory są kopiowane w ramach własnego użytku osobistego, nie mają roszczenia o wynagrodzenie w stosunku do kopiujących. Jak również nie mają roszczenia o wypłatę wynagrodzenia do organizacji zbiorowego zarządzania. Opłaty przewidziane w art. 20 ust. 1 pkt 2 PrAut stanowią w relacjach pomiędzy organizacją zbiorowego zarządzania a producentami i importerami urządzeń szczególny rodzaj obowiązkowego świadczenia, które dopiero w dalszej kolejności przypada twórcom i wydawcom według kryteriów przewidzianych w art. 20 ust. 4 PrAut.

W sprawie opłat jako szczególnego rodzaju obowiązkowego świadczenia wypowiedział się również Trybunał Konstytucyjny, który w uzasadnieniu do wyroku P 18/09 z dnia 11 października 2011 r., w zakresie dotyczącym opłat, podzielił poglądy prezentowane w doktrynie, że opłaty na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania jest zobowiązaniem cywilnoprawnym szczególnego rodzaju. Wynika wprost z ustawy i powstaje wskutek zrealizowania określonego w ustawie stanu faktycznego: przeniesienia własności (sprzedaży) jednego z urządzeń wymienionych w przepisach prawnych przez producenta lub importera. Szczególność stosunku prawnego między zobowiązanym a wierzycielem (organizacja z.z.) polega między innymi na tym, że ?stosunek prawny między zobowiązanym wierzycielem nie został wcześniej nawiązany, a dług powstaje całkowicie niezależnie od woli stron?. Obowiązek zapłaty przez producenta lub importera organizacjom z. z. powstaje z chwilą przeniesienia własności urządzenia lub nośnika przez producenta lub importera na rzecz użytkownika.

W powyższym uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził również, że w sytuacji, w której korzystanie z rozpowszechnionych utworów w ramach użytku osobistego jest dozwolone bez zezwolenia twórcy. (?autor nie dysponuje żadnym uprawnieniem zakazowym w tym zakresie, a umieszczenie na egzemplarzach dzieła jakichkolwiek zastrzeżeń nie wyłącza licencji ustawowej na korzystanie z dzieła na użytek prywatny?), konstrukcja określonej w art. 20 ustawy opłaty, (...) jest rozwiązaniem, mającym skutecznie chronić interesy twórców, ale także wydawców stanowiąc dla nich rekompensatę. (...). Wielkość tej rekompensaty jest funkcją korzyści wynikających ze skali sprzedaży wspomnianych urządzeń i nośników, będącej pochodną skali zapotrzebowania na to kopiowanie. Przychody ze sprzedaży tych urządzeń i nośników odzwierciedlają więc skalę korzystania z nich w ramach własnego użytku osobistego. Należy też zwrócić uwagę, że obciążenie, na zasadzie dodatku do cen urządzeń i nośników, dodatkową opłatą powoduje, że opłaty te faktycznie ponoszone są przez ich nabywców. Efektywnie obciążają więc one nie producentów lub importerów, lecz podmioty, które odnoszą korzyści z kopiowania dla własnego użytku osobistego. Ponieważ wspomniana rekompensata jest realizowana instrumentami wykraczającymi poza prawa podmiotowe twórców lub prawa podmiotowe uprawnionych z tytułu praw pokrewnych, gdy nie chodzi tutaj o ochronę praw podmiotowych, to cel opłat określonych w przepisach art. 20 ustawy o prawie autorskim można nazwać celem ogólno społecznym. Nie chodzi tutaj bowiem o ochronę praw twórców do utworów, co zdaje się uzasadniać sąd pytający, lecz o doprowadzenie do pewnego stanu równowagi gospodarczej w sytuacji dopuszczenia do zwielokrotniania rozpowszechnionych utworów na własny użytek osobisty.

Podsumowując swoje rozważania Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że opłaty stanowią nie tylko rekompensatę twórców artystów wykonawców czy wydawców, ale są również rezultatem tworzenia przez władzę państwową pewnego mechanizmu równowagi w sferze interesów gospodarczych i społecznych różnych grup społecznych, których działalność zawodowa jest związana z nowymi technikami zwielokrotniającymi lub reprograficznymi, a także tych grup, których twórcza działalność zawodowa (w szerokim sensie) jest dotknięta bezpośrednio przez rozwój różnych technologii dotyczących reprografii, zwielokrotniania lub utrwalania utworów.

O tym, że opłaty są zobowiązaniem cywilnoprawnym szczególnego rodzaju świadczy również fakt, iż pobór i podział opłat inkasowanych na podstawie art. 20, nie wynika i nie jest objęty zezwoleniem na zbiorowe zarządzanie wydanym przez MKiDN Stowarzyszeniu S.. Stowarzyszenie S. zwróciło się do MKiDN o rozszerzenie zakresu zezwolenia na pole ?eksploatacji? inkasowanie i podział opłat inkasowanych na podstawie art. 20 Pr.Aut. Minister w uzasadnieniu do decyzji DP.WPA.024/153/01/ik z dnia 15.10.2001 r. (zezwolenie S. na zbiorowe zarządzanie) odmówił rozszerzenia zakresu zezwolenia udzielonego S.-owi na pole ?eksploatacji? inkasowanie i podział opłat inkasowanych na podstawie art. 20, ustawy, z uwagi na fakt, iż zezwolenia wydane organizacjom zbiorowego zarządzania nie dotyczą pobierania i podziału opłat określonych w art. 20 ustawy. Powyższe działanie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego potwierdza, że opłaty nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek formę eksploatacji praw pokrewnych,

Co do charakteru opłat Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wypowiedział się również w piśmie z dnia 22 czerwca 2009 r. przesłanym do Trybunału Konstytucyjnego, cytowanym w uzasadnieniu wyroku TK z dnia 11 października 2011 r. P 18/09. Minister określił opłaty jako ?mechanizm rekompensujący skutki regulacji dozwolonego użytku? i stwierdził, że opłata o której mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, jest konsekwencją ustawowego uregulowania możliwości nieodpłatnego korzystania z rozpowszechnionych utworów w zakresie własnego użytku osobistego, które powoduje uszczuplenie praw majątkowych podmiotów uprawnionych z tego tytułu. Minister zwrócił także uwagę, że uprawnienie twórców oraz wydawców wynikające z art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, w związku z korzystaniem z utworów w sferze reprograficznej, w zakresie dozwolonego użytku, nie wynika z ogólnych zasad prawa autorskiego, lecz stanowi szczególne, dodatkowe uprawnienie. Minister wyjaśnił, że podmioty uprawnione do partycypowania w kwotach będących rekompensatą za dozwolony użytek nie muszą się legitymować prawami wynikającymi z ogólnych zasad prawa autorskiego. I choć system ten oparty jest na pewnego rodzaju uogólnieniu, to jednak, zdaniem Ministra, jest jedynym racjonalnym i możliwym do wykonania sposobem zmniejszenia dolegliwości dla podmiotów uprawnionych.

Co również istotne sama opłata istnieje w z góry ustalonej wysokości niezależnie od tego, czy nabywca czystego nośnika lub jakakolwiek inna osoba rzeczywiście skorzysta z uprawnienia do eksploatacji praw autorskich (pokrewnych) w ramach dozwolonego użytku osobistego.

Warto jeszcze podkreślić, iż pomiędzy artystami wykonawcami a podmiotami zobowiązanymi do wnoszenia opłat, jak również ostatecznymi nabywcami urządzeń i nośników określonych w ustawie, nie występuje żaden stosunek prawny (zobowiązaniowy lub deliktowy) w tym zakresie.

Podsumowując najistotniejsze cechy opłat pobieranych przez Wnioskodawcę od producentów / importerów urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego należy wskazać, że:

1. Opłaty nie stanowią wynagrodzenia za konkretny akt eksploatacji prawa do artystycznego wykonania, artyści wykonawcy nie przenoszą na producentów/importerów czystych nośników oraz na ostatecznych nabywców urządzeń i nośników, praw pokrewnych ani nie udzielają im licencji na korzystanie z tychże praw na określonych polach eksploatacji, ani nie świadczą innych usług związanych z przedmiotowymi opłatami. Również Stowarzyszenie S. nie udziela żadnych licencji oraz nie przenosi w inny sposób praw pokrewnych na importerów/producentów oraz ostatecznych nabywców urządzeń i nośników, związanych z opłatami za urządzenia i nośniki.
   
2. Opłaty stanowią należność o charakterze ogólnospołecznym, których celem jest nie ochrona praw artystów wykonawców, ale doprowadzenie do pewnego stanu równowagi gospodarczej w sytuacji dopuszczenia do możliwości zwielokrotniania rozpowszechnionych artystycznych wykonań na własny użytek osobisty.
   
3. Opłaty faktycznie obciążają nabywców czystych nośników, natomiast producenci / importerzy są zobowiązani do uiszczenia opłaty na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania. Opłaty są elementem składowym ceny urządzeń i nośników, a konsekwencji są opodatkowane podatkiem od towarów i usług w momencie ich sprzedaży czy importu. VAT należny rozlicza producent i importer z tytułu dokonania odpłatnej dostawy towarów obciążonej obowiązkową opłatą od urządzeń i nośników.
   
4. Opłaty są związane z potencjalną zdolnością urządzenia lub nośnika określonych w załącznikach do Rozporządzenia MK. Wysokość opłat nie jest natomiast w żaden sposób uzależniona od skali eksploatacji artystycznych wykonań, w ramach dozwolonego użytku osobistego, podejmowanej przez konkretne podmioty,
   
5. Artysty wykonawcy nie łączy z producentem / importerem oraz z ostatecznym nabywcą nośników i urządzeń żaden stosunek prawny o charakterze zobowiązaniowym lub deliktowym związanym z przedmiotowymi opłatami,
   
6. Prawo do opłat nie zostało ukształtowane jako prawo podmiotowe artysty wykonawcy, a w konsekwencji nie stanowi składnika autorskich praw majątkowych,
   
7. Artyście wykonawcy nie przysługuje roszczenie ani wobec właściwej organizacji zbiorowego zarządzania ani wobec producenta / importera, ani wobec ostatecznego nabywcy nośników i urządzeń, o zapłatę opłat.

   
   

8. Roszczenie o opłaty z tytułu sprzedaży nośników i urządzeń reprograficznych w stosunku do importerów/producentów przysługuje organizacji zbiorowego zarządzania wskazanej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Stowarzyszenie S. jest jedną z organizacji wskazanych).
   
9. Stosunek prawny między zobowiązanym (importerzy/producenci) a wierzycielem (w tym przypadku - Stowarzyszeniem S.) powstaje niezależnie od woli stron, z chwilą przeniesienia przez producenta lub importera własności urządzenia lub nośnika mogącego posłużyć do prywatnego kopiowania na rzecz użytkownika (ostatecznego nabywcy). Brak jest jakiejkolwiek umowy pomiędzy S. a podmiotami obowiązanymi do uiszczania opłat zgodnie z art. 20 ustawy.
   
10. Odpowiedzialność Stowarzyszenia S. z tytułu pobrania opłat została ukształtowana jako odpowiedzialność za należyte wykonanie poboru, dystrybucji i repartycji środków z tytułu opłat. To organizacja zbiorowego zarządzania decyduje według jakiego klucza ma nastąpić podział opłat.
    
    
    

W tak przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca powziął wątpliwości w zakresie konsekwencji prawno-podatkowych dokonywanego poboru i podziału opłat.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opłaty od urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego, uiszczane przez producentów i importerów na podstawie art. 20 PrAut. są opodatkowane podatkiem od towarów i usług ?

Zdaniem Wnioskodawcy, opłaty pobierane od producentów / importerów urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Powyższe wynika z faktu, iż u podstaw tychże opłat nie leżą czynności opodatkowane w rozumieniu przepisów ustawy VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm. - zwana dalej ustawą VAT), opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
   
2. eksport towarów;
   
3. import towarów;
   
4. wewnątrzwspóinotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
   
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Art. 7 ust. 1 ustawy VAT stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania prawem jak właściciel (...). W świetle art. 8 ust. 1 ustawy VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również

1. Przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. Zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności tub sytuacji,
   
3. Świadczenie usług z godnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy VAT w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Powyższy przepis, stanowiący implementację art. 28 Dyrektywy 112/2006, wprowadza fikcję prawną, której celem jest uwzględnienie pośrednika w usługach w tzw. łańcuchu usług opodatkowanych podatkiem VAT. Niemniej, chociaż hipoteza art. 8 ust. 2a ustawy VAT mogłaby teoretycznie odnosić się do działalności S., które działa w imieniu własnym i na rzecz artystów wykonawców, to oczywistym, jest, że dla zastosowania fikcji prawnej przewidzianej w tym przepisie musi najpierw zaistnieć usługa opodatkowana, która mogłaby podlegać nabyciu i wyświadczeniu przez pośrednika.

W odniesieniu do powyższych przepisów należy zauważyć, iż pod pojęciem usługi (świadczenia) rozumie się każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa VAT zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 cyt. Ustawy. Jednakże istotne jest, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, gdzie jedna ze stron transakcji uznawana jest za świadczącego usługę, a druga strona transakcji może zostać uznana za beneficjenta tej czynności. Przy czym związek między otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na względzie, w ocenie S. decydujące znaczenie dla udzielenia odpowiedzi na zadane pytania będzie miało ustalenie, czy w zaistniałym stanie faktycznym istnieje świadczenie, które mogłoby stanowić przedmiot usługi opodatkowanej. Pojawia się pytanie czy S. albo, stosując fikcję z art. 8 ust. 2a, artyści wykonawcy świadczą na rzecz producentów i importerów czystych nośników, bądź też finalnych nabywców urządzeń i czystych nośników usługi. Tylko bowiem stwierdzenie, że takie usługi rzeczywiście mają miejsce może prowadzić do wniosku, iż opłaty pobierane przez Wnioskodawcę, jako wynagrodzenie za te usługi, będą opodatkowane.

Stowarzyszenie uważa, że w niniejszej sprawie nie dochodzi do świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ustawy VAT. Nie wolno bowiem zapominać, iż aby doszło do świadczenia usług za wynagrodzeniem, najpierw musi w ogóle istnieć jakieś świadczenie (czynność, zachowanie), które usługodawca wykonuje na rzecz usługobiorcy i z którego usługobiorca odnosi korzyść (rzeczywistą lub potencjalną). Jak bowiem wskazal Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku C-384/95 Landboden-Agrardineste GmbH Co. KG v. Finanzamt Calau ETS, aby dana czynność była uznana za usługę, musi ona przynosić korzyść konkretnemu podmiotowi, tak aby mógł on być uważany za konsumenta usługi. Podobne warunki zostały sformułowane w wyroku C-215/94 Jurgen Mohr v. Finanzamt Bad Segeberg, z którego wynika, że w sytuacji, gdy podjęte przez podatnika VAT czynności nie wiążą się z jakąkolwiek korzyścią dla określonych podmiotów, która uzasadniałaby traktowanie tych podmiotów jako konsumentów usługi to takie czynności nie stanowią świadczenia usług w rozumieniu przepisów VAT. Ponadto w obu tych orzeczeniach ETS wskazał, że otrzymanie płatności przez dany podmiot samo w sobie nie jest wystarczające do uznania, że podmiot ten świadczy usługę na rzecz określonego kontrahenta.

Odnosząc powyższe uwagi do przedstawionego stanu faktycznego należy stwierdzić, iż S. ani też artysta wykonawca nie wykonują żadnych świadczeń na rzecz producentów i importerów czystych nośników, jak i też w stosunku do finalnych nabywców urządzeń i czystych nośników. Przede wszystkim opłaty stanowią rekompensatę za umożliwienie przez ustawodawcę nabywcom urządzeń i nośników kopiowania utworów na własny użytek, nie stanowią one natomiast wynagrodzenia za konkretny akt rozpowszechniania artystycznego wykonania, ani też nie stanowią wynagrodzenia dla całego środowiska artystów wykonawców za możliwość kopiowania ich artystycznych wykonań. Jak wskazuje Trybunał Konstytucyjny jest to należność o charakterze ogólnospołecznym, której celem jest nie ochrona praw artystów wykonawców, ale doprowadzenie do pewnego stanu równowagi gospodarczej w sytuacji dopuszczenia do możliwości zwielokrotniania rozpowszechnionych artystycznych wykonań na własny użytek osobisty.

W zamian za opłaty nie dochodzi do przeniesienia na producenta / importera czystych nośników prawa do artystycznego wykonania ani do udzielenia licencji na korzystanie z tego prawa na określonych polach eksploatacji. Co więcej brak uiszczenia opłaty nie stanowi żadnej przeszkody przy dokonywaniu produkcji (importu) oraz sprzedaży czystych nośników, nie może więc być tutaj mowy o quasi zezwoleniu na prowadzenie działalności gospodarczej. Producent / importer nie będzie zatem występował jako konsument (beneficjent) usługi opodatkowanej, gdyż nie można wskazać po jego stronie żadnej korzyści (rzeczywistej ani nawet potencjalnej), która wiązałaby się z uiszczeniem opłaty (nie występuje ekwiwalent).

Należy w tym miejscu podkreślić, że opłaty z art. 20 upa są związane z potencjalną zdolnością danego urządzenia czy nośnika do kopiowania. Powszechnie wiadomo, że urządzenia są wykorzystywane nie tylko do kopiowania w celach prywatnych. Jak przedstawia doktryna uzależnienie opłat od faktycznego wykorzystania w ramach użytku prywatnego wymagałoby, praktycznie niemożliwego do realizacji, kontrolowania bieżącego wykorzystywania poszczególnych urządzeń. W praktyce urządzenia wykorzystywane są również do działalności gospodarczej i nie wszystko to co jest kopiowane jest utworem (artystycznym wykonaniem) chronionym prawem autorskim (tak J. Błeszyński, M. Błeszyński, Obowiązani do uiszczania opłat na podstawie art. 20 ustawy oprawie autorskim i prawach pokrewnych, PUG nr 12/2011, str. 22).

Podsumowując w zaistniałym stanie faktycznym, nie można przyjąć, że S. bądź artyści wykonawcy świadczą na rzecz producentów/importerów czy też nabywców czystych nośników usługi, które w drodze fikcji prawnej z art. 8 ust. 2a ustawy VAT miałyby podlegać nabyciu i wyświadczeniu. Artysta wykonawca nie powierza bowiem praw do swoich artystycznych wykonań w zakresie dozwolonego użytku osobistego oraz w żadnym momencie nie udziela zgody na ich kopiowanie.

Instytucja opłat od czystych nośników została stworzona w celu zapewnienia równowagi, gospodarczej, a obowiązek ich wnoszenia został nałożony na producentów i importerów, ponieważ ich produkty stwarzają możliwość kopiowania przedmiotów prawa autorskiego, którego skądinąd nie dokonuje sprzedawca sprzętu. W żadnym momencie artysta wykonawca nie nabywa prawa do roszczenia w zakresie kopiowania artystycznych wykonań, ani w stosunku do organizacji zbiorowego zarządzania, ani producenta i importera ani też nabywcy urządzenia.

Argumentację przedstawioną przez Wnioskodawcę dodatkowo wzmacnia fakt, iż przy założeniu, że opłaty przekazywane przez producentów / importerów stanowią wynagrodzenie za usługę w rozumieniu art. 8 ustawy VAT, którą S. wykonuje na rzecz tych podmiotów, mielibyśmy do czynienia z naruszeniem fundamentalnej z perspektywy zasad konstrukcji podatku od towarów i usług zasady neutralności VAT oraz z niedopuszczalnym podwójnym opodatkowaniem tej samej należności. Nie wolno zapominać, iż w przedstawionym stanie faktycznym producenci / importerzy obowiązani są przekazywać S. opłaty w wysokości do 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego. Natomiast zgodnie z załącznikami nr 1, 2 i 3 do Rozporządzenia MK wysokość opłat liczona jest w % od ceny sprzedaży urządzenia, Rozporządzenie nie stanowi przy tym wprost, czy poprzez cenę sprzedaży urządzenia trzeba rozumieć cenę netto, czy też cenę brutto, jednak posiłkując się przepisami ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. z 2001 r. Nr 97 poz. 1050 z późn. zm.) należy przyjąć, iż mamy tu do czynienia z ceną brutto. Zgodnie bowiem z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (?usługi?) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podarkiem akcyzowym.

Mając powyższe na uwadze, za w pełni uzasadnione należy uznać twierdzenie, iż poprzez opłatę w wysokości do 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego, o której mowa w art. 20 ust. 1 upa, należy rozumieć opłatę w wysokości do 3 % ceny brutto ze sprzedaży urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego. Co za tym idzie kwoty przekazywane tytułem opłat do organizacji zbiorowego zarządzania będą kwotami powiększonymi o podatek VAT, którego faktyczny ciężar ponieśli nabywcy czystych nośników i który został już uregulowany przez danego producenta / importera w związku z dokonaniem opodatkowanej dostawy towarów. Opodatkowanie tych kwot w relacji producent / importer - organizacja zbiorowego zarządzania wiązałoby się więc, bądź to z pokrzywdzeniem organizacji zbiorowego zarządzania) bądź to z pokrzywdzeniem producenta / importera ? w zależności od stosowanej metody wyliczenia podatku. Gdyby bowiem zastosować metodę w stu (tj. że kwota podatku zawiera się w kwocie opłaty) mielibyśmy do czynienia z przerzuceniem ciężaru opodatkowania na organizację zbiorowego zarządzania, która otrzyma należność nie odpowiadającą % kwoty należnej z tytułu sprzedaży urządzeń i czystych nośników. Gdyby natomiast zastosować metodę od sta mielibyśmy do czynienia z dwukrotnym opodatkowaniem tej samej kwoty, w tym także opodatkowaniem kwoty podatku, która stanowi 23 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży urządzeń i czystych nośników. Jak łatwo stwierdzić żadnej z opisanych sytuacji nie da się pogodzić z podstawowymi zasadami konstrukcji podatku od towarów i usług, w tym zwłaszcza z zasadą neutralności VAT oraz zakazem podwójnego opodatkowania VAT.

Podsumowując wszystkie dotychczasowe rozważania, za w pełni uzasadnione należy uznać stanowisko, że S. nie świadczy na rzecz producentów / importerów czystych nośników usług w rozumieniu przepisów VAT. W konsekwencji opłaty pobierane od producentów i importerów czystych nośników na podstawie art. 20 upa, nie będą stanowiły czynności opodatkowanych w rozumieniu przepisów VAT. Co za tym idzie owe opłaty nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 cyt. ustawy. Art. 7 ust. 1 cyt. ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

W myśl art. 8 ust. 2a ustawy, obowiązującego od dnia 1 kwietnia 2011 r., w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. zakresie. Przedmiotowa regulacja wskazuje wprost, iż w katalogu usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług mieszczą się również przypadki, gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług.

Stosownie do art. 30 ust. 3 ustawy o podatku do towarów i usług (obowiązującego od dnia od dnia 1 grudnia 2008 r.), w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu świadczenia usług, pomniejszona o kwotę podatku.

Podatnikami, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy, są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, zgodnie z art. 15 ust. 2 ww. ustawy, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z zaprezentowanego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Stowarzyszenie jako organizacja zbiorowego zarządzania, której celem statutowym jest m. in. ochrona oraz zbiorowe zarządzanie prawami do artystycznych wykonań, podejmowanie inicjatyw mających na celu ochronę interesów artystów wykonawców wobec podmiotów zajmujących się korzystaniem i rozpowszechnianiem artystycznych wykonań. Jednym z podstawowych zadań realizowanych przez Stowarzyszenie jest pobór opłat od producentów oraz importerów urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego. Podstawę poboru opłat stanowi kwota należna uzyskana w danym okresie rozliczeniowym przez producenta lub importera tytułem sprzedaży urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów. Obowiązek jej wniesienia powstaje w momencie sprzedaży urządzenia lub nośnika. Po dokonaniu poboru, Stowarzyszenie dokonuje podziału części pobranych opłat na poszczególne organizacje zbiorowego zarządzania, które chronią prawa artystów wykonawców. Kwoty z opłat przypadające Stowarzyszeniu są w części przeznaczone na fundusz zbiorowego spożycia, a w części są wypłacane bezpośrednio artystom wykonawcom. Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą m.in. tego, czy opłaty od czystych nośników pobierane przez niego (organizację zbiorowego zarządzania) od producentów i importerów urządzeń i nośników stanowią, dla celów VAT, wynagrodzenie za usługi, oraz czy ciąży na nim w związku z tym obowiązek podatkowy w zakresie VAT.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 ze zm.) producenci i importerzy:

1. magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń,
   
2. kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu,
   
3. czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu urządzeń wymienionych w pkt 1 i 2

- są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Art. 20 ust. 2-4 ww. ustawy określa sposób podziału pobranych opłat. Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetofonów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

1. 50 % - twórcom;
   
2. 25 % - artystom wykonawcom;
   
3. 25 % - producentom fonogramów.
   
   

Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

1. 35 % - twórcom;
   
2. 25 % - artystom wykonawcom;
   
3. 40 % - producentom wideogramów.
   
   

Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:

1. 50 % - twórcom;
   
2. 50 % - wydawcom.
   
   

Stosownie zaś do ust. 5 ww. przepisu minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców, artystów wykonawców, organizacji producentów fonogramów, producentów wideogramów oraz wydawców, jak również organizacji producentów lub importerów urządzeń i czystych nośników wymienionych w ust. 1, określa, w drodze rozporządzenia: kategorie urządzeń i nośników oraz wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, kierując się zdolnością urządzenia i nośnika do zwielokrotniania utworów, jak również ich przeznaczeniem do wykonywania innych funkcji niż zwielokrotnianie utworów, sposób pobierania i podziału opłat oraz organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

Na mocy powyższej delegacji, Minister Kultury wydał rozporządzenie z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991 ze zm.). W ww. rozporządzeniu ustalono kategorie urządzeń i czystych nośników oraz wysokość opłat

1. magnetofonów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników, których wykaz jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
   
2. magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników, których wykaz jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia;
   
3. kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników, których wykaz jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.
   
   

Zgodnie natomiast z § 3 ust. 1 rozporządzenia organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania opłat od urządzeń i nośników, o których mowa w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia, są:

1. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS - na rzecz twórców;
   
2. Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych S. - na rzecz artystów wykonawców;
   
3. Związek Producentów Audio-Video ZPAV - na rzecz producentów fonogramów i wideogramów.
   
   

Na samym wstępie należy nadmienić, iż kwestią stanowiącą trzon przedmiotowej interpretacji jest rozstrzygnięcie czy opłaty pobierane na mocy w/w przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, na rzecz podmiotów autorsko uprawnionych, przy czym wymagane jest przy tym pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, stanowią wynagrodzenie za świadczone usługi. Drugorzędną sprawą w tym przypadku pozostaje zagadnienie fikcji prawnej, o której mowa w art. 8 ust. 2a ustawy VAT, której celem jest uwzględnienie pośrednika w usługach w tzw. łańcuchu usług opodatkowanych podatkiem VAT. Sam Wnioskodawca zaznaczył, iż norma ta mogłaby odnosić się do jego działalności, które działa w imieniu własnym i na rzecz artystów wykonawców, lecz, z czym zgadza się tut. Organ, dla zastosowania fikcji prawnej przewidzianej w tym przepisie musi najpierw zaistnieć usługa opodatkowana, która mogłaby podlegać nabyciu i wyświadczeniu przez pośrednika.

W pierwszej kolejności szczególny akcent należy położyć na rozległość czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, co wynika z bardzo szerokiej definicji usług, która została sformułowana na gruncie ustawy o VAT. Otóż, konstrukcja definicji usług, dopełnia w zasadzie katalog czynności, które objęte są podatkiem od towarów i usług, a które nie stanowią dostawy towarów, tj. w odniesieniu do których nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Takie sformułowanie pojęcia ?usług? przez ustawodawcę podatkowego, opartego na przyjęciu negatywnej definicji (co do zasady wszystko jest usługą podlegającą opodatkowaniu, co nie jest dostawą towarów), sprawia, że zakres czynności objętych VAT jest bardzo szeroki. Art. 8 ust. 1 w punktach od 1 do 3, wyszczególnia tylko niektóre spośród szerokiej gamy czynności wchodzących w zakres usług, podając przykłady takich usług, dając niejako przy tym wskazówki jakimi należy się kierować przy ocenie, określonych zachowań podatnika, i zdarzeń gospodarczych, jakie zachodzą pomiędzy uczestnikami obrotu. Bez wątpienia, w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z prawami do wartości niematerialnych i prawnych, jakie przysługują podmiotom wymienionym w odrębnej ustawie, tj. ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Co istotne z punktu widzenia przedmiotowej sprawy, ustawodawca zastrzegł, że dla tego rodzaju usług, których przedmiotem są wartości niematerialne i prawne, nie jest ważna forma, w jakiej dokonano danej czynności prawnej. Innymi słowy, w przedmiotowej sprawie, stosunek zobowiązaniowy, jaki powstaje pomiędzy autorsko uprawnionymi, a producentami czystych nośników, ma swoje źródło bezpośrednio w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stąd też skoro ustawa o VAT nie wskazuje na konkretną formę czynności prawnej jaka musi zaistnieć dla spełnienia definicji usługi, nic nie stoi na przeszkodzie aby w omawianej sprawie, więzy zobowiązaniowe zostały stworzone nie wprost przez zawarcie stosowanej umowy pomiędzy stronami, lecz wynikały z mocy ustawy. Relacja zobowiązaniowa powstała na gruncie w/w ustawy, pomiędzy producentami i importerami czystych nośników, a podmiotami uprawnionymi do otrzymania od nich stosownych opłat, sprawia że ci pierwsi stają się dłużnikami wobec drugich, którzy z mocy ustawy pełnią rolę wierzycieli, co do wspomnianych należności. W tym miejscu warto także zwrócić uwagę na brzmienie punktu 3 artykułu formułującego definicję usług na gruncie ustawy o VAT, gdzie ustawodawca wyraźnie włącza w krąg czynności uznanych za usługi polegające opodatkowaniu, także takie, gdzie zapłata należności, w zamian na daną usługę ? dzieje się niekiedy bez wyraźnej woli co najmniej jednej ze stron tj. przykładowo w sytuacjach gdy usługa następuje z nakazu organu władzy publicznej (np. mimo sprzeciwu którejś ze stron), gdzie jej wyświadczenie, podyktowane często interesem publicznym, powoduje, że na świadczeniodawcę niejako zostaje narzucony obowiązek wyświadczenia tej usługi. W świetle przedmiotowej sprawy, obowiązek dokonania opłaty ciążącej na w/w podmiotach, na rzecz m.in. producentów filmowych, za pośrednictwem właściwej OZZ wynika bezpośrednio z mocy prawa. Autorsko uprawnionym, bez względu na ich wolę, lub podejmowanie jakiejkolwiek aktywności ukierunkowanej na inkasowanie omawianych należności, przysługuje prawo do udziału w opłatach uiszczanych przez producentów i importerów magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników na podstawie art. 20 ust. 1 i 3 ustawy o prawie autorskim ustawy o prawie autorskim.

W zamian za uiszczenie w/w kwot za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania producent i importer wraz ze sprzętem - sprzedaje niejako prawa pokrewne, przynależne z mocy ustawy twórcom. W takich okolicznościach opłata zapłacona przez producenta lub importera za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, jest wynagrodzeniem za świadczenie usług przez posiadacza prawa do reprodukcji na rzecz producenta lub importera. Beneficjentami opłaty są autorzy, edytorzy, producenci utworów oraz artyści wykonawcy. Tak ukształtowane relacje łączące m.in. podmioty autorko uprawnione, organizację zarządzającą oraz producentów, importerów, o których mowa we wniosku, od których należne są ww. opłaty pozwala stwierdzić, że mamy do czynienia ze świadczeniem usług, w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT.

W opinii organu podatkowego to z mocy ustawy, stworzona pomiędzy dwiema stronami, więź zobowiązaniowa, sprawia, że inkasowane za pośrednictwem Wnioskodawcy opłaty przybierają formę wynagrodzenia należnego podmiotom autorsko uprawnionym w zamian za posiadane przez niego prawa do wartości niematerialnych i prawnych, do eksploatacji których niewątpliwie dochodzi w sytuacji rozpowszechniania utworów twórców na różnych nośnikach wymienionych w ustawie, poprzez ich zwielokrotnianie. Nie można zapominać, że prawa autorskie przysługujące twórcom, jak również szeroka wiązka praw pokrewnych przysługujących podmiotom współtworzącym dane dzieło audiowizualne, stanowią rodzaj praw do wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, objętych ochroną, której realizacją zajmują się umocowane w ustawie, wyspecjalizowane w tym zakresie podmioty ? organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi.

Producenci i importerzy czystych nośników, o których mowa we wniosku, uczestniczą w złożonej i skomplikowanej rzeczywistości gospodarczej, bazującej na wykorzystywaniu praw autorskich i pokrewnych. Eksploatacja tych praw dokonywana jest na wielu polach, przy czym, w sposób pośredni biorą udział także, owe podmioty, których działalność jest związana z powszechną eksploatacją tych praw. Stąd też ustawodawca dostrzegając potrzebę regulacji tego obszaru działalności, stworzył omawiane we wniosku normy prawne, nakładające obowiązek uiszczania stosownych opłat za czerpanie pośrednich korzyści z tytułu wykonywania działalności produkcyjnej (produkcja tzw. czystych nośników, służących do utrwalania m.in. wartości intelektualnych w postaci różnego rodzaju utworów). Pomimo, iż nie jest to korelacja bezpośrednia, w/w przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nakładają obowiązek na wyszczególnione podmioty, zapłaty należności, w zamian, za choć wynikające z mocy ustawy, przyzwolenie na uczestniczenie w eksploatacji praw, przynależnych podmiotom autorsko uprawnionym, którym przysługują te prawa. Wynika to bezpośrednio o zapisów w ustawie, gdzie ustawodawca całkiem nieprzypadkowo przyznał omawiane wynagrodzenia, pobierane przez OZZ, podmiotom takim jak twórcy, artyści wykonawcy, producenci fonogramów, czy też wydawcy, które są podmiotami wnoszącymi swój wkład w wartość powstającego utworu, który następnie podlega eksploatacji na różnych polach, przy udziale wielu podmiotów. Nie można także zapominać, iż obok wartości niematerialnych i prawnych, istnieje pewna wiązka praw pokrewnych, przysługująca podmiotom innym niż sam twórca, uprawniające je do pobierania z tego tytułu korzyści, nie tylko na drodze udzielanych licencji, ale także na mocy regulacji ustawowych.

Co więcej, fakt braku bezpośredniego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy beneficjentem opłat, a dłużnikami ? podmiotami zobowiązanymi do uiszczania omawianych opłat, wynika z natury samych praw do wartości niematerialnych i prawnych oraz specyfiki działalności OZZ, jako organizacji powołanej z myślą o ochronie zbiorowych interesów twórców i innych podmiotów uprawnionych z mocy ustawy do czerpania korzyści od wskazanych podmiotów. Zdaniem tut. Organu bierność, i brak podejmowania jakikolwiek aktywności i angażowania środków wynika tylko i wyłącznie z ustawowego przeniesienia obowiązków w zakresie inkasowania przynależnych opłat, na wyspecjalizowany do tego podmiot ? Wnioskodawcę ? organizację zbiorowego zarządzania, która w zamyśle ma za główny cel reprezentowanie i ochronę zbiorowych interesów swoich członków, w tym także pobieranie omawianych opłat, które następnie redystrybuuje na uprawnione podmioty. Co więcej, opłaty od czystych nośników pobierane od producentów i importerów urządzeń i nośników obligatoryjnie, z mocy ustawy inkasowane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi. Ustawa o prawie autorskim nie dopuszcza możliwości samodzielnego pobierania należności z tego tytułu, i ustanawia obowiązkowe pośrednictwo OZZ, co przesądza o braku aktywnych działań ze strony podmiotów autorsko uprawnionych. Nie kształtuje tego wola stron, lecz regulacje ustawowe nakładające ten obowiązek na OZZ, których istotą funkcjonowania jest umacnianie pozycji reprezentowanych przez siebie podmiotów uprawnionych, na określonych polach eksploatacji. Bierna postawa podmiotów autorsko uprawnionych, nie przesądza w żaden sposób o braku zaistnienia usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, bowiem należy uwzględnić specyfikę w obrocie prawami autorskimi i pokrewnymi.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż okoliczności wymienione w stanie faktycznym wypełniają wskazane przesłanki, warunkujące uznanie czynności za świadczenie usług, gdyż istnieje związek pomiędzy inkasowanymi kwotami przez S., a przedmiotowymi usługami polegającymi na udzielaniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych ? praw pokrewnych przysługujących podmiotom autorsko uprawnionym na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych do dokonywania na prywatny użytek reprodukcji danego utworu z wykorzystaniem nabywanych nośników. W przedmiotowym stanie faktycznym, nie można mówić o braku ekwiwalentności, gdyż w istocie kwota inkasowana przez S. od określonych wyżej podmiotów stanowi wynagrodzenie podmiotów reprezentowanych przez daną organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w zamian za wykorzystanie ich majątkowych praw pokrewnych, przysługujących im z mocy prawa.

Wnioskodawca pobiera w/w opłaty na rzecz reprezentowanych przez siebie podmiotów autorsko uprawnionych, które świadczą usługi polegające na czerpaniu korzyści majątkowych z tytułu posiadania przynależnych im określonych ustawowo praw pokrewnych, o których mowa we wniosku. Tym samym, należności pieniężne wypłacane przez właściwą organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, zobowiązaną z mocy ustawy do pobierania opłat od określonych grup podmiotów tj. producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz czystych nośników służących do utrwalania przy pomocy tych urządzeń fonogramów i wideogramów w zakresie własnego użytku osobistego, stanowią ekwiwalentne wynagrodzenie, w zamian za możliwości skorzystania z praw do wartości niematerialnych i prawnych, która to czynność mieści się w szerokiej definicji usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Reasumując, otrzymywane przez Wnioskodawcę kwoty pobierane od producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz czystych nośników służących do utrwalania przy pomocy tych urządzeń fonogramów i wideogramów w zakresie własnego użytku osobistego, stanowią w istocie zapłatę za wykorzystanie praw pokrewnych związanych ze sprzedawanym sprzętem do powielania i utrwalania utworów oraz praw pokrewnych, którą w konsekwencji należy uznać za wynagrodzenie należne w drodze repartycji także podmiotom autorsko uprawnionym za wyświadczoną usługę, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Kwoty należne z tytułu należnych opłat, jakie Wnioskodawca inkasuje od producentów i importerów, stanowią na tle powyższego wynagrodzenie za świadczenie usług przez podmioty autorsko uprawnione, co sprawia, że działając we własnym imieniu, lecz na rzecz osób trzecich, znajduje zastosowanie dyspozycja art. 8 ust. 2a ustawy, zakładająca że Wnioskodawca sam nabył, a następnie wyświadczył omawiane usługi, w związku z czym podstawę opodatkowania na mocy art. 30 ust. 3 stanowi całość inkasowanych opłat pomniejszona o należny podatek.

Odnosząc się końcowo, do przytoczonych przez Wnioskodawcę wyroków Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego dotyczących opłat pobieranych w oparciu o art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, należy zaznaczyć, iż w żadnym z nich płaszczyzną dokonywanych rozstrzygnięć nie była dziedzina prawa podatkowego, w szczególności ustawa o podatku od towarów i usług, natomiast w przedmiotowej sprawie charakter pobieranych opłat był poddawany ocenie z punktu widzenia terminów i pojęć jakimi posługuje się prawo podatkowe, formułując zakres czynności podlegających opodatkowaniu ty