Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług tytułu dokonania czynności sprzedaży udziałów (...)

UZASADNIENIE

W dniu 12 marca 2012r. do Izby Skarbowej w Warszawie, Biura Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży udziałów w nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca w drodze dziedziczenia roszczeń na podstawie tzw. Dekretu z 1945 roku nabył udziały w położonych w W. nieruchomościach. Na nieruchomościach tych ustanowiono, m.in. na rzecz Wnioskodawcy, użytkowanie wieczyste, które następnie przekształcono w prawo własności. Działki wchodzące w skład tych nieruchomości są niezabudowane i nie ma obecnie dla tego terenu ustanowionego planu zagospodarowania przestrzennego.

Wnioskodawca dokonał już sprzedaży części nieruchomości w roku 2000, a także zbył na rzecz W. swój udział w części nieruchomości z przeznaczeniem pod drogę publiczną. Również w roku 2006 Wnioskodawca sprzedał część posiadanych nieruchomości na rzecz osoby trzeciej. Przy tej ostatniej transakcji Wnioskodawca nie działał w charakterze podatnika VAT, zgodnie z uzyskaną uprzednio interpretacją podatkową.

Dodatkowo 1/12 przedmiotowych gruntów była w przeszłości w posiadaniu osoby nieznanej z miejsca pobytu, która działała za zezwoleniem Sądu poprzez kuratora. Wnioskodawca miał świadomość, że potencjalny nabywca będzie zainteresowany nabyciem całości udziałów w gruncie. W międzyczasie, Sąd wydał zgodę na dokonanie zbycia udziałów posiadanych przez osobę nieznaną z miejsca pobytu, lecz zgoda ta była udzielona na czas określony. Potencjalni nabywcy są zazwyczaj cudzoziemcami (w znaczeniu art. 1 par. 2 pkt 4) ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (tj. Dz. U. 2004, nr 196, poz. 1758)) i dla celów nabycia muszą uzyskać zezwolenie MSWiA. Istniała obawa, że zezwolenie to zostanie udzielone po upływie zakreślonego przez Sąd terminu na zbycie udziału osoby nieznanej z miejsca pobytu, dlatego też Wnioskodawca zdecydował się wraz z H. D. oraz I. L. kupić w częściach równych udział osoby nieznanej z miejsca pobytu w prawie użytkowania wieczystego ww. nieruchomości celem sprzedaży całości udziałów w gruncie. Wnioskodawca obawiał się bowiem, że uzyskanie kolejnej zgody na zbycie będzie utrudnione, a wręcz niemożliwe, a tym samym uniemożliwi sprzedaż całej nieruchomości. Tym samym odkupienie udziału osoby nieznanej z miejsca pobytu miało za cel jedynie umożliwienie sprzedaży majątku prywatnego Wnioskodawcy.

W dniu 28 stycznia 2010 r. przed notariuszem, zawarta została umowa przedwstępna sprzedaży powyższych nieruchomości. Stroną kupującą z tytułu powyższej umowy była osoba prawna będąca cudzoziemcem w znaczeniu art. 1 par. 2 pkt 4 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (tj. Dz. U. 2004, nr 196, poz. 1758).

Działka będąca przedmiotem sprzedaży nie była w przeszłości wykorzystywana do wykonywania działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę, w szczególności Wnioskodawca nie wynajmował jej, nie dzierżawił ani nie zawarł innej umowy o podobnym charakterze. Działka nie była w przeszłości udostępniana odpłatnie lub nieodpłatnie innym osobom, jak również nie była wykorzystywana do działalności rolniczej.

Wnioskodawca wskazuje nadto, iż jest zarejestrowany jako podatnik VAT. Rejestracji dokonał jednak jedynie dlatego, że w 2010 roku otrzymał interpretację indywidualną zgodnie z którą urząd skarbowy uznał, iż z tytułu sprzedaży 1/12 udziału wnioskowanej wówczas nieruchomości (nabytego przed sprzedażą od osoby nieznanej z miejsca pobytu) powstał w tej części obowiązek zapłacenia podatku od towarów i usług. Co do sprzedaży reszty nieruchomości, zdaniem Organu podatkowego obowiązek w VAT nie powstał. Wnioskodawca nie zgodził się jednak z taką interpretacją w zakresie udziału nabytego od osoby nieznanej z miejsca pobytu i wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem wydanym w kwietniu 2011 r. uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. Następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego została złożona skarga kasacyjna Ministra Finansów. Postępowanie kasacyjne prowadzone pod sygn. akt I FSK 1632/11 zakończyło się wydaniem dnia 1 grudnia 2011 roku wyroku oddalającego skargę kasacyjną.

Jednocześnie Wnioskodawca informuje, że w roku 2011 została zawarta ostateczna umowa przenosząca własność, dlatego też Wnioskodawca zarejestrował się jako podatnik VAT i odprowadził podatek VAT od sprzedaży udziału nabytego od osoby nieznanej z miejsca pobytu. Transakcja ta miała bowiem miejsce przed datą rozprawy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy z tytułu dokonania czynności sprzedaży opisanej powyżej i w świetle wyroku NSA załączonego do niniejszego wniosku powstał dla Wnioskodawcy obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, z tytułu dokonania czynności sprzedaży opisanej powyżej, Wnioskodawca nie stanie się podatnikiem podatku od towarów i usług.

Wnioskodawca nie planował tej czynności w związku z zamiarem prowadzenia działalności gospodarczej, lecz z uwagi na fakt sprzedaży swojego prywatnego majątku. Wnioskodawca przy dokonaniu ww. transakcji nie występował więc w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Nie można również uznać, że przedmiotowa czynność była podjęta w zamiarze realizacji jej w sposób częstotliwy, ponieważ podatnik nie miał zamiaru nabywać żadnych nieruchomości w celu ich odsprzedaży a jedynie odkupił część udziałów w gruncie osoby nieznanej z miejsca pobytu celem sprzedaży całości udziałów w odziedziczonej wcześniej nieruchomości.

Art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 2004 r. o podatku od towarów i usług stanowi wyraźnie, że warunkiem niezbędnym do uznania danego podmiotu za podatnika VAT jest ustalenie, że działa on niezależnie jako producent, handlowiec, usługodawca, pozyskujący zasoby naturalne, rolnik lub osoba wykonująca wolny zawód. Innymi słowy, aby czynność podlegała opodatkowaniu, musi być realizowana przez podmiot działający zawodowo.

Również, rozpatrując skargę kasacyjną, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 1 grudnia 2011 roku sygn. akt I FSK 1625/11 stwierdził, iż ?nabycie z zamiarem odsprzedania, samo w sobie, nie czyni zbywcy podatnikiem VAT, gdyż (...) przepisy art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT powinny być rozumiane w ten sposób, iż warunkiem sine qua non uznania, że dana osoba występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług jest ustalenie, iż działa on jako jeden z podmiotów wskazanych w powołanym przepisie. (...) Sprzedaż majątku osobistego osoby fizycznej nie jest traktowana jako działalność handlowa w rozumieniu analizowanych przepisów. W konsekwencji, pewne czynności, które osoba fizyczna podejmuje, by taka sprzedaż doszła do skutku, czy też w celu odniesienia z takiej sprzedaży jak największej korzyści, nie wpisują się w zakres działań profesjonalnego handlowca. Innymi słowy pozostają one nadal w sferze działań osoby fizycznej dokonującej zbycia majątku osobistego. (...). Nie można osobie fizycznej odbierać prawa do prowadzenia działań mających na celu ułatwienie, lub wręcz umożliwienie zbycia elementów majątku osobistego.?

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).

Przez towary, w myśl art. 2 pkt 6 cyt. ustawy rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak stanowi art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) rzeczami w rozumieniu niniejszego Kodeksu są tylko przedmioty materialne. Wyjaśnić jednocześnie należy, iż przedmiotami stosunków prawnych są dobra materialne i niematerialne. Wśród dóbr materialnych wyróżniamy m. in. rzeczy. Rzeczy dzieli się na nieruchomości i rzeczy ruchome. Natomiast w myśl art. 46 § 1 ww. Kodeksu, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Zgodnie zatem z ww. przepisami grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług, a jego sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Podkreślić należy, że współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 k.c.). Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

Należy wskazać, iż na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług zarówno sprzedaż udziału we współwłasności nieruchomości na podstawie art. 198 k.c., jak i sprzedaż wspólnej nieruchomości za zgodą wszystkich współwłaścicieli na podstawie art. 199 k.c. stanowi odpłatną dostawę towarów. Jednakże nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 5 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 cyt. ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza ? mocą ust. 2 powołanego artykułu ? obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, iż aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma na tyle uniwersalny charakter, że pozwala na objęcie pojęciem ?podatnika? te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

W świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług dla uznania określonych zachowań podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zatem dostawa towarów (w tym gruntów) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu statusu podatnika.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że osoba fizyczna nieprowadząca regularnej, czy zorganizowanej działalności gospodarczej w zakresie handlu nieruchomościami, dokonująca jednorazowej lub okazjonalnych transakcji, nie występuje w charakterze podatnika od towarów i usług. Zatem jeśli osoba fizyczna dokonuje sprzedaży swojego majątku prywatnego (np. gruntu), a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego charakteru, to czynność taka nie oznacza prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, iż Wnioskodawca w drodze dziedziczenia roszczeń na podstawie tzw. Dekretu z 1945 roku nabył udziały w położonych w W. nieruchomościach. Działki wchodzące w skład tych nieruchomości są niezabudowane i nie ma obecnie dla tego terenu ustanowionego planu zagospodarowania przestrzennego. Wnioskodawca dokonał sprzedaży części nieruchomości w roku 2000, a także zbył na rzecz W. swój udział w części nieruchomości z przeznaczeniem pod drogę publiczną. Również w roku 2006 Wnioskodawca sprzedał część posiadanych nieruchomości na rzecz osoby trzeciej. Ponadto Wnioskodawca wskazuje, że 1/12 przedmiotowych gruntów była w przeszłości w posiadaniu osoby nieznanej z miejsca pobytu, która działała za zezwoleniem sądu poprzez kuratora. Wnioskodawca zdecydował się wraz z H. D. oraz I. L. kupić w częściach równych udział osoby nieznanej z miejsca pobytu w prawie użytkowania wieczystego ww. nieruchomości celem sprzedaży całości udziałów w gruncie. Odkupienie udziału osoby nieznanej z miejsca pobytu miało za cel jedynie umożliwienie sprzedaży majątku prywatnego Wnioskodawcy. W dniu 28 stycznia 2010 r. przed notariuszem, zawarta została umowa przedwstępna sprzedaży powyższych nieruchomości.

Działka będąca przedmiotem sprzedaży nie była w przeszłości wykorzystywana do wykonywania działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę, w szczególności Wnioskodawca nie wynajmował jej, nie dzierżawił ani nie zawarł innej umowy o podobnym charakterze. Działka nie była w przeszłości udostępniana odpłatnie lub nieodpłatnie innym osobom, jak również nie była wykorzystywana do działalności rolniczej.

Wnioskodawca wskazuje nadto, iż jest zarejestrowany jako podatnik VAT. Rejestracji dokonał jednak jedynie dlatego, że w 2010 roku otrzymał interpretację indywidualną zgodnie z którą urząd skarbowy uznał, iż z tytułu sprzedaży 1/12 udziału wnioskowanej wówczas nieruchomości (nabytego przed sprzedażą od osoby nieznanej z miejsca pobytu) powstał w tej części obowiązek zapłacenia podatku od towarów i usług. Jednocześnie Wnioskodawca informuje, że w roku 2011 została zawarta ostateczna umowa przenosząca własność, dlatego też Wnioskodawca zarejestrował się jako podatnik VAT i odprowadził podatek VAT od sprzedaży udziału nabytego od osoby nieznanej z miejsca pobytu. Transakcja ta miała bowiem miejsce przed datą rozprawy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym.

Wątpliwości z jakimi zwraca się Wnioskodawca w przedmiotowym wniosku dotyczą obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży udziałów w przedmiotowej nieruchomości.

Aby uznać określoną sprzedaż za opodatkowaną podatkiem VAT podmiot dokonujący dostawy w związku z przedmiotową sprzedażą musi wystąpić jako podatnik podatku od towarów i usług. W niniejszej sprawie takie przesłanki nie zostały spełnione. Wnioskodawca nabył przedmiotową nieruchomość w wyniku dziedziczenia roszczeń. Ponadto jak wskazuje Wnioskodawca przedmiotowa nieruchomość nie była w przeszłości wykorzystywana do wykonywania działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę, w szczególności Wnioskodawca nie wynajmował jej, nie dzierżawił ani nie zawarł innej umowy o podobnym charakterze. Działka nie była w przeszłości udostępniana odpłatnie lub nieodpłatnie innym osobom, jak również nie była wykorzystywana do działalności rolniczej. Zatem sprzedaż przedmiotowej nieruchomości gruntowej stanowi zwykłe wykonywanie prawa własności. Skutkiem powyższego, z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca z tytułu transakcji zbycia przedmiotowej nieruchomości nie będzie podatnikiem podatku od towarów i usług w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży przedmiotowej działki nie wystąpi obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze przywołane uregulowania prawne oraz przedstawioną treść wniosku stwierdzić należy, że pomimo, iż grunt spełnia definicję towarów wynikającą z art. 2 pkt 6 ww. ustawy, z okoliczności niniejszej sprawy nie wynika, aby dokonując sprzedaży udziału w nieruchomości, Wnioskujący działał w charakterze handlowca. Z przedstawionej treści wniosku nie wynika, aby grunty wykorzystywane były w jakikolwiek sposób do działalności gospodarczej. Udział w nieruchomości został nabyty w drodze dziedziczenia roszczeń oraz 1/12 przedmiotowej nieruchomości została zakupiona celem sprzedaży całości udziałów w gruncie. Zatem czynność sprzedaży oznacza działanie w sferze prywatnej, do której unormowania ustawy o podatku od towarów i usług nie mają zastosowania.

Reasumując należy uznać, iż Wnioskodawca w wyniku dokonania czynności sprzedaży należącej do Wnioskodawcy części nieruchomości nie będzie działał w charakterze podatnika podatku VAT, prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji powyższego, dla Wnioskodawcy z tytułu dokonania przedmiotowej sprzedaży nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Końcowo należy nadmienić, iż niniejsza interpretacja ogranicza się jedynie do kwestii będących przedmiotem zapytania. Inne kwestie poruszone we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku nie mogą być, zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, rozpatrzone.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.