Czy w przypadku zawierania transakcji terminowych CIRS (instrumentów pochodnych) zabezpieczających (...)

UZASADNIENIE

W dniu 14 lipca 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie występowania w charakterze podatnika VAT w przypadku zawierania transakcji terminowych CIRS (instrumentów pochodnych) zabezpieczających własne ryzyko kursowe lub ryzyko stopy procentowej i nie uznania przychodów lub kosztów związanych z tymi transakcjami za kwoty należne z tytułu sprzedaży, o których mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest spółką bankową, która w swojej ofercie posiada szereg różnych produktów bankowych świadczonych klientom detalicznym, przedsiębiorcom oraz jednostkom sektora publicznego.

Bank (dalej zwany ?Bankiem?) zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 655 z późn. zm. zwanej dalej - ?Prawem Bankowym?) świadczył za wynagrodzeniem na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych szereg usług finansowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 Prawa Bankowego (zwanych dalej - ?czynnościami bankowymi?).

Dostosowując swoją ofertę do potrzeb rynku i wymagań klientów, Bank w ramach ww. czynności bankowych proponował kredyty hipoteczne w różnych walutach (szczególnie w franku szwajcarskim). Dzięki takiemu podejściu klienci mogli uzyskać kredyty hipoteczne na lepszych warunkach, niż gdyby starali się o ten sam kredyt w walucie krajowej. Dokonywanie transakcji kredytowych w walutach obcych spowodowało potrzebę wypełnienia zaleceń Komisji Nadzoru Finansowego zawartych w dokumentach Rekomendacji A - dotyczących zarządzania ryzykiem towarzyszącym zawieraniu przez banki transakcji na rynku instrumentów pochodnych oraz Rekomendacji I - dotyczącej zarządzania ryzykiem walutowym w bankach oraz zasad dokonywania przez banki operacji obciążonych ryzykiem walutowym.

Podkreślenia wymaga fakt, że Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych. Jej celem jest nadzór nad rynkiem finansowym, zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwo oraz przejrzystość, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Powyższe zalecenia zaprezentowane przez KNF wymagały od Banku wprowadzenia formalnych wymogów w zakresie rachunkowości zabezpieczeń i znalazły odzwierciedlenie w dokumentach Banku dotyczących Zasad i reguł zarządzania ryzykiem rynkowym dla Księgi Bankowej w Banku.

Dodatkowo Bank sporządza sprawozdania finansowe na podstawie MSR/MSSF. Zobowiązany jest zatem, zgodnie z § 88 MSR 39, do posiadania powyższej dokumentacji zabezpieczeń jako warunku koniecznego do stosowania hedgingu.

Par. 88 MSR mówi: Rachunkowość zabezpieczeń stosuje się zgodnie z paragrafami 89-102 do powiązania zabezpieczającego wtedy i tylko wtedy, gdy spełnione są wszystkie następujące warunki:

1. w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem przez jednostkę oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia. Dokumentacja zawiera identyfikację instrumentu zabezpieczającego, zabezpieczanej pozycji lub transakcji, charakter zabezpieczanego ryzyka, a także sposób, w jaki jednostka będzie oceniała efektywność Instrumentu zabezpieczającego w kompensowaniu zagrożenia zmianami wartości godziwej pozycji zabezpieczanej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczanym ryzykiem;
   
2. oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne (zob. załącznik A paragrafy OS105-OS113) w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych wynikających z zabezpieczanego ryzyka, zgodnie z udokumentowaną pierwotnie strategią zarządzania ryzykiem, dotyczącą tego konkretnego powiązania zabezpieczającego;
   
3. w przypadku zabezpieczeń przepływów pieniężnych planowana transakcja będąca przedmiotem zabezpieczenia musi być wysoce prawdopodobna oraz musi podlegać zagrożeniu zmianami przepływów pieniężnych, które w rezultacie mogą wpływać na rachunek zysków i strat;
   
4. efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ocenić, tj. wartość godziwa lub przepływy pieniężne związane z pozycją zabezpieczaną wynikające z zabezpieczanego ryzyka oraz wartość godziwa instrumentu zabezpieczającego, mogą być wiarygodnie wycenione (paragrafy 46 i 47 oraz załącznik A paragrafy OS80 i OS81 zawierają wskazówki dotyczące ustalania wartości godziwej);
   
5. zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenie zostafo ustanowione.
   
   

W związku z realizowanymi czynnościami bankowymi Bank niejednokrotnie narażony jest na ryzyko kursowe i / lub ryzyko stopy procentowej. W celu ograniczenia tych ryzyk, Bank zawierał kontrakty terminowe CIRS (instrumenty pochodne typu SWAP). Kontrakt SWAP jest umową zawieraną między dwoma lub więcej stronami, dotyczącą wymiany przyszłych płatności według wcześniej określonych zasad. Płatności te, związane są zwykle z instrumentami dłużnymi lub walutami obcymi.

W myśl definicji transakcji CIRS - dwie strony udzielają sobie nawzajem dwóch kredytów w różnych walutach. Kredyty te są równe co do wartości według wzajemnego kursu tych walut w dniu zawarcia transakcji. Odsetki od kredytów naliczane są w takich samych okresach i płatne są w tych samych dniach. W dniu ostatniej płatności oprócz odsetek zwracane są również kwoty główne kredytów w takich kwotach, w jakich były udzielone. Natomiast wartość odsetek ustalana jest na podstawie rynkowych stóp procentowych dla kredytów w danych walutach.

Kontrakty te stanowią istotny instrument usprawniający zarządzanie aktywami i pasywami określonych uczestników obrotu gospodarczego. Wykorzystanie rzeczonego kontraktu umożliwia dokonywanie inwestycji lub zaciąganie pożyczek na rynkach, które w wielu wypadkach, ze względu na ich charakter, specyfikę byłyby niedostępne dla określonego przedsiębiorcy.

Istota ?hedgingu? polega na tym, że obok transakcji podstawowej podmiot gospodarczy przeprowadza transakcje terminowe. Zmiana wartości transakcji podstawowej powinna być wyrównana zmianą wartości transakcji terminowej. Kontrakty CIRS są wykorzystywane do ograniczenia ryzyka stóp procentowych lub wymiany walutowej. Również Bank w ramach prowadzonej działalności, zawierał te kontrakty w celu zniwelowania stóp procentowych i wymiany walutowej, jednak ich zawarcie wynikało w głównej mierze z udzielonych przez KNF rekomendacji jak również wymogów stawianych przez MSR/MSSF, które są niezbędne do tworzenia przejrzystych sprawozdań finansowych na rzecz udziałowców będących spółkami zagranicznymi.

W obrocie gospodarczym kontrakty CIRS umożliwiają dokonywanie inwestycji lub zaciąganie pożyczek na rynkach, które w wielu wypadkach ze względu na ich charakter i specyfikę byłyby niedostępne dla określonego przedsiębiorcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku zawierania transakcji terminowych CIRS (instrumentów pochodnych) zabezpieczających własne ryzyko kursowe lub ryzyko stopy procentowej, Bank występował w charakterze podatnika VAT i tym samym ewentualne przychody lub koszty związane z tymi transakcjami nie powinny być uznane za kwoty należne z tytułu sprzedaży, o których mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku zawierania przez Bank transakcji hedgingowych typu CIRS zabezpieczających własne ryzyko kursowe Bank nie występuje w charakterze podatnika VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 rozumie się przeniesienie prawa do dysponowania towarami jak właściciel. Świadczenie usług zgodnie z art. 8 ust.1 zdefiniowane jest z kolei, jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

1. przeniesienie prawdo wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Tak określone czynności podlegają opodatkowaniu VAT, jeżeli wykonywane są przez podmiot mający status podatnika pod warunkiem, że przy ich wykonywaniu podmiot ten występuje w takim charakterze.

W art. 15 ust. 1 ww. ustawy podatnik został zdefiniowany jako osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast następny ust. tego art. definiuje pojęcie działalności gospodarczej - Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z artykułem 73 Dyrektywy 2006/112/WE, w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną, lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

W przedstawionym stanie prawnym nie dochodzi zatem do dostawy towarów jak również do świadczenia usługi, gdyż usługa na gruncie ustawy o VAT może być świadczona pod warunkiem, że dojdzie do realizacji świadczenia oraz świadczenie to będzie, co do zasady, miało charakter odpłatny.

Transakcje na instrumentach pochodnych mogą stanowić usługę na gruncie ustawy o VAT pod warunkiem, ze spełnione zostaną następujące warunki: dojdzie do realizacji świadczenia oraz świadczenie to będzie co do zasady odpłatne.

W sytuacji Banku nie dochodzi do momentu świadczenia usługi zgodnie z art. 8 ust. 1 ze względu na to, że zbiór pojęciowy ?czynności opodatkowanych? i odpłatnych ?świadczeń? na rzecz osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej jest zbiorem tożsamym. Nie ulega wątpliwości, że w przedstawionej sytuacji nie dochodzi do samego świadczenia ze względu na to, że działanie Banku spowodowane jest nie tyle chęcią uzyskania przychodów, jak wypełnieniem regulacji wydanych przez podmiot nadzorujący działalność Banku.

Transakcje na instrumentach pochodnych mogą stanowić usługę na gruncie ustawy o VAT pod warunkiem, że spełnione zostaną następujące warunki: dojdzie do realizacji świadczenia oraz świadczenie to będzie co do zasady odpłatne. W przypadku transakcji na instrumentach pochodnych dochodzi do działania profesjonalnego podmiotu, polegającego na zabezpieczeniu danej jednostki gospodarczej przed ryzykiem niekorzystnych zmian cen określonego instrumentu bazowego. Przedmiotem świadczenia jest więc zabezpieczenie danego podmiotu przed wspomnianym ryzykiem gospodarczym, aczkolwiek wypełnienie tego świadczenia obarczone jest poniekąd swoistym nakazem wynikającym z funkcji jaką sprawuje KNF nad Bankiem a także wypełnia wymagania związane ze stosowaniem rachunkowości zabezpieczeń.

W innej sytuacji można byłoby uznać, że istotą w przedmiotowej sprawie jest fakt, że transakcje zawierane na instrumentach pochodnych (CIRS) powodują wzajemne zobowiązania stron do określonych czynności wynikających z zawartej umowy. W przypadku tych transakcji każda ze stron transakcji jest zobowiązana do dokonania określonego świadczenia na rzecz drugiej strony w ustalonych terminach i według z góry określonych warunków. W związku z tym, na skutek zawarcia transakcji pochodnej dochodzi do świadczenia wzajemnego usług.

W przedstawionej jednak sytuacji wymagania stawiane przed Bankiem a związane potrzebą rekomendacji organu nadzorczego, wypełnieniem zobowiązań wynikających z rachunkowości zabezpieczeń oraz wewnętrznymi regulacjami powoduje, że transakcje są poniekąd wymuszone tymi regulacjami, a rzeczywiste świadczenie ma charakter pozorny. W tej sytuacji nie budzi wątpliwości zasadność uznania ich jako usługi dokonane przez podmiot nie będący w tej sytuacji podatnikiem podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług jest m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, przy czym w myśl art. 2 ust. 6 ustawy o VAT przez towary rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, rozumie się w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy.

Czynności są opodatkowane podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy wykonywane są przez podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, działającego w takim charakterze w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, w myśl ust. 2 tego artykułu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z powyższej analizy jednoznacznie wynika, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez ?podatników? w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Ponadto, aby czynność uznać za czynność podlegającą opodatkowaniu, to musi być ona wykonana odpłatnie.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2013 r.) podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększał się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Od dnia 1 stycznia 2014 r. obowiązuje art. 29a ust. 1 ustawy o VAT w brzmieniu:

Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2?5, art. 30a?30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Przepis ten nie wpływa jednak na powyższą interpretację w zakresie określenia obrotu z tytułu transakcji przeprowadzanych na instrumentach pochodnych wskazanych przez Wnioskodawcę.

W przypadku transakcji na instrumentach pochodnych dochodzi do działania profesjonalnego podmiotu, polegającego na zabezpieczeniu danej jednostki gospodarczej przed ryzykiem niekorzystnych zmian cen określonego instrumentu bazowego. Przedmiotem świadczenia jest więc zabezpieczenie danego podmiotu przed wspomnianym ryzykiem gospodarczym.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest spółką bankową, która w swojej ofercie posiada szereg różnych produktów bankowych świadczonych klientom detalicznym, przedsiębiorcom oraz jednostkom sektora publicznego.

Wnioskodawca świadczył za wynagrodzeniem na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych szereg usług finansowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 Prawa Bankowego.

Dostosowując swoją ofertę do potrzeb rynku i wymagań klientów, Bank w ramach ww. czynności bankowych proponował kredyty hipoteczne w różnych walutach (szczególnie w franku szwajcarskim). Dzięki takiemu podejściu klienci mogli uzyskać kredyty hipoteczne na lepszych warunkach, niż gdyby starali się o ten sam kredyt w walucie krajowej. Dokonywanie transakcji kredytowych w walutach obcych spowodowało potrzebę wypełnienia zaleceń Komisji Nadzoru Finansowego zawartych w dokumentach Rekomendacji A - dotyczących zarządzania ryzykiem towarzyszącym zawieraniu przez banki transakcji na rynku instrumentów pochodnych oraz Rekomendacji I - dotyczącej zarządzania ryzykiem walutowym w bankach oraz zasad dokonywania przez banki operacji obciążonych ryzykiem walutowym.

Podkreślenia wymaga fakt, że Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych. Jej celem jest nadzór nad rynkiem finansowym, zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwo oraz przejrzystość, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Powyższe zalecenia zaprezentowane przez KNF wymagały od Banku wprowadzenia formalnych wymogów w zakresie rachunkowości zabezpieczeń i znalazły odzwierciedlenie w dokumentach Banku dotyczących Zasad i reguł zarządzania ryzykiem rynkowym dla Księgi Bankowej w Banku.

Dodatkowo Bank sporządza sprawozdania finansowe na podstawie MSR/MSSF. Zobowiązany jest zatem, zgodnie z § 88 MSR 39, do posiadania powyższej dokumentacji zabezpieczeń jako warunku koniecznego do stosowania hedgingu.

W myśl definicji transakcji CIRS - dwie strony udzielają sobie nawzajem dwóch kredytów w różnych walutach. Kredyty te są równe co do wartości według wzajemnego kursu tych walut w dniu zawarcia transakcji. Odsetki od kredytów naliczane są w takich samych okresach i płatne są w tych samych dniach. W dniu ostatniej płatności oprócz odsetek zwracane są również kwoty główne kredytów w takich kwotach, w jakich były udzielone. Natomiast wartość odsetek ustalana jest na podstawie rynkowych stóp procentowych dla kredytów w danych walutach.

Kontrakty te stanowią istotny instrument usprawniający zarządzanie aktywami i pasywami określonych uczestników obrotu gospodarczego. Wykorzystanie rzeczonego kontraktu umożliwia dokonywanie inwestycji lub zaciąganie pożyczek na rynkach, które w wielu wypadkach, ze względu na ich charakter, specyfikę byłyby niedostępne dla określonego przedsiębiorcy.

Istota ?hedgingu? polega na tym, że obok transakcji podstawowej podmiot gospodarczy przeprowadza transakcje terminowe. Zmiana wartości transakcji podstawowej powinna być wyrównana zmianą wartości transakcji terminowej. Kontrakty CIRS są wykorzystywane do ograniczenia ryzyka stóp procentowych lub wymiany walutowej. Również Bank w ramach prowadzonej działalności, zawierał te kontrakty w celu zniwelowania stóp procentowych i wymiany walutowej, jednak ich zawarcie wynikało w głównej mierze z udzielonych przez KNF rekomendacji jak również wymogów stawianych przez MSR/MSSF, które są niezbędne do tworzenia przejrzystych sprawozdań finansowych na rzecz udziałowców będących spółkami zagranicznymi.

W obrocie gospodarczym kontrakty CIRS umożliwiają dokonywanie inwestycji lub zaciąganie pożyczek na rynkach, które w wielu wypadkach ze względu na ich charakter i specyfikę byłyby niedostępne dla określonego przedsiębiorcy.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą tego czy w przypadku zawierania transakcji terminowych CIRS (instrumentów pochodnych) zabezpieczających własne ryzyko kursowe lub ryzyko stopy procentowej, Bank występował w charakterze podatnika VAT i tym samym ewentualne przychody lub koszty związane z tymi transakcjami nie powinny być uznane za kwoty należne z tytułu sprzedaży.

Biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy, stwierdzić należy, że istotą w przedmiotowej sprawie jest, że transakcje zawierane na instrumentach pochodnych wymienionych we wniosku, powodują wzajemne zobowiązania stron do określonych czynności wynikających z zawartej umowy.

W przypadku zawierania transakcji terminowych CIRS (instrumentów pochodnych), w ramach których obydwie strony transakcji będą dokonywały wzajemnych świadczeń za usługodawców mogą być uznane obydwie strony takiej transakcji. W przypadku transakcji CIRS każda ze stron takiej transakcji jest zobowiązana do dokonania określonego świadczenia na rzecz drugiej strony w ustalonych terminach i według z góry określonych warunków. W związku z tym, na skutek zawarcia transakcji pochodnej dochodzi do świadczenia wzajemnego usług, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT u obu stron transakcji.

W sytuacji gdy Wnioskodawca zawiera transakcję CIRS, w ramach której będzie dochodziło do wzajemnych świadczeń pomiędzy drugą Stroną a Wnioskodawcą można uznać, że ta druga Strona z jednej strony jest zainteresowana wykonaniem świadczenia na rzecz Wnioskodawcy a jednocześnie jest ona zainteresowana uzyskaniem od Wnioskodawcy świadczenia wzajemnego. Zawierając transakcję CIRS z drugą Stroną i realizując ustalone świadczenia na rzecz tej Strony, Wnioskodawca może zatem zaspokajać określoną potrzebę tej Strony. W związku z tym Wnioskodawca zawierając transakcje CIRS świadczy na rzecz tej Strony usługę i występuje w charakterze podatnika w związku z tą transakcją.

W związku z powyższym w przypadku transakcji CIRS, w ramach których obydwie strony dokonują na rzecz siebie wzajemnych świadczeń, obydwie strony mogą zostać uznane za usługodawców i podatników VAT z tytułu świadczeń dokonywanych na rzecz drugiej strony tej transakcji. W przypadku zawarcia przez Wnioskodawcę transakcji CIRS z innym podmiotem, podatnikiem podatku VAT w odniesieniu do świadczeń dokonywanych w ramach tej transakcji będzie zatem zarówno Wnioskodawca jak i inny podmiot.

Stwierdzić należy, że zarówno Wnioskodawca jak i kontrahent świadczą wobec siebie te same usługi pośrednictwa finansowego, które jednocześnie stanowią dla stron umowy zapłatę. Wskazać przy tym należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega (między innymi) świadczenie w przedmiotowej sytuacji usługi pośrednictwa finansowego. Tym samym podstawa opodatkowania w podatku od towarów i usług winna być określana odrębnie dla każdej transakcji podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem.

Wnioskodawca zawierając transakcje będzie zatem działał w charakterze podatnika VAT, jeżeli będzie działał jako usługodawca świadczący usługę na rzecz drugiej strony transakcji. W przypadku ww. transakcji wątpliwości może jednak budzić, która ze stron takiej transakcji jest podmiotem występującym w charakterze usługodawcy.

W przypadku transakcji na instrumentach pochodnych takim podmiotem będzie zasadniczo instytucja (np. bank) dla której zawieranie transakcji na instrumentach pochodnych jest jednym z rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej. Instytucje finansowe są aktywnym uczestnikiem rynku instrumentów pochodnych i biorąc udział w stałym oferowaniu zainteresowanym podmiotom zawarcia transakcji na instrumentach pochodnych są twórcą kreatorem rynku instrumentów pochodnych.

W sytuacji gdy Wnioskodawca zawiera z innym podmiotem transakcję CIRS w ramach której będzie dochodziło do wzajemnych świadczeń pomiędzy tym innym podmiotem a Wnioskodawcą można uznać, że ten inny podmiot z jednej strony jest zainteresowany wykonaniem świadczenia na rzecz Wnioskodawcy a z drugiej strony jest on zainteresowany uzyskaniem od Wnioskodawcy świadczenia wzajemnego. Zawierając transakcję CIRS z instytucją finansową i realizując ustalone świadczenia na rzecz tej instytucji Wnioskodawca może zatem zaspokajać określoną potrzebę instytucji finansowej. Wnioskodawca zawierając transakcje CIRS z instytucją finansową może świadczyć na rzecz tej instytucji usługę i występować w charakterze podatnika w związku z tą transakcją.

W związku z powyższym w przypadku transakcji CIRS w ramach których obydwie strony dokonują na rzecz siebie wzajemnych świadczeń obydwie strony mogą zostać uznane za usługodawców i podatników VAT z tytułu świadczeń dokonywanych na rzecz drugiej strony tej transakcji. W przypadku zawarcia przez Spółkę transakcji CIRS z instytucją finansową podatnikiem podatku VAT w odniesieniu do świadczeń dokonywanych w ramach tej transakcji będzie zatem zarówno Spółka jak i instytucja finansowa.

Jednakże należy zwrócić uwagę na fakt, że aby nastąpiło świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ustawy muszą wystąpić zasadniczo 2 elementy: świadczenie jednej strony na rzecz drugiej oraz odpłatność ? czyli wynagrodzenie za to świadczenie.

W przypadku transakcji na instrumentach pochodnych takich jak CIRS (kiedy zasadniczo oba podmioty świadczą na rzecz drugiej określoną usługę w określonym czasie ? wynagrodzenie (odpłatność) wystąpi tylko u tej strony, która odrębnie dla każdej transakcji tego rodzaju faktycznie otrzyma wynagrodzenie ? po porównaniu wzajemnych świadczeń. I tylko ta strona w przypadku danej transakcji będzie podatnikiem VAT, gdyż tylko u niej wystąpi w rzeczywistości wypłata wynagrodzenia związanego z świadczeniem wzajemnym.

W związku z tym w zależności od okoliczności faktycznych danej transakcji i ostatecznego jej wyniku, obie strony transakcji mogą być uznane za usługodawców bądź usługobiorców.

W związku z tym w przypadku świadczenia na rzecz drugiej strony transakcji terminowych (instrumentów pochodnych) takich jak CIRS Wnioskodawca występował jako podatnik VAT i zobowiązany był do określenia podstawy opodatkowania zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy a od 1 stycznia 2014 r. zgodnie z obecnie obowiązującym art. 29a ust. 1 ustawy.

Nie można zgodzić się z sugestią Wnioskodawcy że z uwagi na to, że transakcje CIRS zostały zawarte tylko z uwagi na wymagania stawiane przed Bankiem i związane były z potrzebą rekomendacji organu nadzorczego oraz wypełnieniem zobowiązań wynikających z rachunkowości zabezpieczeń oraz wewnętrznymi regulacjami powoduje, że transakcje są poniekąd wymuszone tymi regulacjami, a rzeczywiste świadczenie ma charakter pozorny.

Opisane transakcje terminowe CIRS nie mają charakteru pozornego, gdyż zostały faktycznie zawarte w określonej rzeczywistości a powody które spowodowały konieczność zawierania takich transakcji, z podatkowego punktu widzenia, nie mają znaczenia.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy, że w przypadku zawierania transakcji terminowych (instrumentów pochodnych), takich jak CIRS, zabezpieczających własne ryzyko kursowe lub ryzyko stopy procentowej, Bank nie występuje w charakterze podatnika VAT i ewentualne przychody lub koszty związane z tymi transakcjami nie powinny być uznane za kwoty należne z tytułu sprzedaży - jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.