Opodatkowanie usług nieodpłatnego udostępniania pomieszczeń

UZASADNIENIE

W dniu 20 lutego 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nieodpłatnego udostępniania pomieszczeń.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Dom Kultury jest instytucją kultury, jest wpisany do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez organizatora będącego podmiotem tworzącym instytucje kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (samorząd województwa). Posiada osobowość prawną od chwili wpisu do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez organizatora.

Podstawowym celem DK, zawartym w statucie, jest tworzenie, upowszechnianie i ochrona kultury. Podstawy programowe DK obejmują działania na rzecz rozwoju kultury w województwie. DK świadczy usługi związane z działalnością na rzecz rozwoju i upowszechniania kultury, w szczególności prowadzi promocje i ochronę wielokulturowego dziedzictwa województwa, tworzy warunki do odkrywania, poznawania i kształtowania własnej tożsamości mieszkańców województwa, wspiera i aktywizuje samorządowe instytucje kultur.

Dom Kultury świadczy usługi związane z kulturą i rekreacją, prowadzi działalność filmową, wystawienniczą, wydawniczą, wynajmuje własne pomieszczenia i sale.

DK jest czynnym podatnikiem podatku VAT. Dom Kultury uzyskuje przychody m.in. z najmu lokali, pomieszczeń i pokoi gościnnych, podestów scenicznych, sal wraz z nagłośnieniem. Dyrektor Domu Kultury Zarządzeniem nr ?. z dnia 26 marca 2012 r., wprowadził obowiązujące stawki czynszu z tytułu najmu lokali stanowiących własność Domu Kultury. Stosownie do treści § 9 statutu, DK może prowadzić działalność gospodarczą a w szczególności wynajmować sale i pomieszczenia. Dochody uzyskane z działalności gospodarczej przeznaczane są na działalność statutową.

Dom Kultury zawarł umowy użyczenia pomieszczeń ze stowarzyszeniami kombatanckimi (?). Przedmiotem działalności tych stowarzyszeń jest m.in. kultywowanie i upowszechnianie dziedzictwa historycznego i kulturowego, kultywowanie pamięci i bohaterstwa żołnierzy walczących za niepodległość Polski. Na mocy zawartych umów użyczenia ww. Stowarzyszenia nieodpłatnie korzystają dwa razy w tygodniu przez dwie godziny z pomieszczeń stanowiących własność Domu Kultury.

Dom Kultury zamierza również zawrzeć umowy użyczenia sal (koncertowych, teatralnych, plastycznych) z innymi instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi na cele związane z działalnością kulturalną. Na mocy tych umów DK będzie oddawał na czas określony (w umowach określony będzie termin użyczenia, najczęściej kilka godzin zegarowych) do nieodpłatnego używania sale w celu m.in. zorganizowania wystawy, wystawienia spektaklu, zorganizowania koncertu.

Stowarzyszenia oraz inne instytucje korzystające z użyczonych lokali (pomieszczeń, sal koncertowych, teatralnych, itd.) nie ponoszą opłat za media. Przewiduje się zawieranie również takich umów użyczenia, na mocy których biorący do używania będzie ponosił ryczałtowo ustalone opłaty za media za zużytą energię elektryczna, cieplną, wodę).

Dom Kultury prowadzi działalność w zakresie najmu lokali użytkowych (najem pokoi gościnnych, sal teatralnych, koncertowych, kinowych, plastycznych). Zawieranie umów użyczenia jest ściśle związane z zadaniami realizowanymi przez Dom Kultury i jest świadczone w związku z prowadzoną działalnością statutową.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy nieodpłatne użyczenie lokalu użytkowego (pomieszczenia, sale koncertowe, teatralne, plastyczne, kinowe) podlega opodatkowaniu podatkiem VAT ?

Zdaniem Wnioskodawcy, najem lokalu użytkowego (pomieszczenia, sale koncertowe, teatralne, plastyczne, kinowe) nie rodzi obowiązku zapłaty podatku VAT. Oddanie lokalu do używania na podstawie umowy użyczenia nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego umowa użyczenia jest bezpłatną formą używania rzeczy. Natomiast stosownie do treści przepisu at. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Generalnie zatem, z uwagi na brzmienie art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług.

Od tej zasadny ustawodawca przewidział pewne wyjątki. Stosownie do treści art. 8 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, umowę użyczenia na gruncie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług należy zakwalifikować jako nieodpłatne świadczenie usług. Zatem będzie ona podlegać opodatkowaniu podatnikiem od towarów i usług, jedynie w przypadku, gdy na podstawie art. 8 ust. 2 ww. ustawy, zostanie zakwalifikowana jako czynność zrównana z odpłatnym świadczeniem usług.

Analizując treść przepisu art. 8 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy należy zwrócić uwagę, iż dla ustalenia czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie związane jest z działalnością gospodarczą podatnika, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona.

Oddanie pomieszczeń w użyczenie stowarzyszeniom kombatanckim ściśle wiąże się ze statutowymi zadaniami Domu Kultury. Bowiem zarówno stowarzyszenia, jak i Dom Kultury prowadzą działalność w zakresie kultywowania i upowszechniania dziedzictwa historycznego i kulturalnego. Również zawieranie przez Dom Kultury umów użyczenia pomieszczeń, sal koncertowych, teatralnych, plastycznych, kinowych z innymi instytucjami kultury lub organizacjami pozarządowymi w celu min. zorganizowania wystawy, wystawienia spektaklu, zorganizowania koncertu jest ściśle związane z zadaniami realizowanymi przez Dom Kultury.

Istotne jest również, to iż Dom Kultury prowadzi działalność w zakresie najmu lokali użytkowych (najem pokoi gościnnych, sal teatralnych, koncertowych, kinowych, plastycznych).

W związku z powyższym nieodpłatne przekazanie w użyczenie pomieszczeń stanowiących własność Domu Kultury nie stanowi odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlega opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte ? w przypadku dostawy towarów ? w art. 7 ust. 2 oraz ? w przypadku świadczenia usług ? w art. 8 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 31 marca 2013r., za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów;
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
   
   

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Pojęcie usługi według ustawy o podatku od towarów i usług jest szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca świadczy usługi związane z kulturą i rekreacją, prowadzi działalność filmową, wystawienniczą, wydawniczą, wynajmuje własne pomieszczenia i sale. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku VAT, uzyskuje przychody m.in. z najmu lokali, pomieszczeń i pokoi gościnnych, podestów scenicznych, sal wraz z nagłośnieniem. Dyrektor Domu Kultury zarządzeniem nr ?. z dnia 26 marca 2012 r., wprowadził obowiązujące stawki czynszu z tytułu najmu lokali stanowiących własność Domu Kultury. Stosownie do treści § 9 statutu, DK może prowadzić działalność gospodarczą a w szczególności wynajmować sale i pomieszczenia. Dochody uzyskane z działalności gospodarczej przeznaczane są na działalność statutową. Wnioskodawca zawarł umowy użyczenia pomieszczeń ze stowarzyszeniami kombatanckimi (?). Przedmiotem działalności tych stowarzyszeń jest m.in. kultywowanie i upowszechnianie dziedzictwa historycznego i kulturowego, kultywowanie pamięci i bohaterstwa żołnierzy walczących za niepodległość Polski. Na mocy zawartych umów użyczenia ww. Stowarzyszenia nieodpłatnie korzystają dwa razy w tygodniu przez dwie godziny z pomieszczeń stanowiących własność Domu Kultury. Stowarzyszenia oraz inne instytucje korzystające z użyczonych lokali (pomieszczeń, sal koncertowych, teatralnych, itd.) nie ponoszą opłat za media. Zawieranie umów użyczenia jest ściśle związane z zadaniami realizowanymi przez Dom Kultury i jest świadczone w związku z prowadzoną działalnością statutową.

Należy wskazać, że umowa użyczenia jest jedną z umów nazwanych, obok najmu i dzierżawy regulujących zasady używania rzeczy. Przez umowę użyczenia w świetle regulacji art. 710-719 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Umowa użyczenia nie przenosi własności rzeczy.

Istotnymi cechami tej umowy są zatem dwa elementy: oddanie rzeczy do używania na pewien czas oraz nieodpłatność. Powyższe oznacza, że oddanie do bezpłatnego używania na podstawie umowy użyczenia jest nieodpłatnym świadczeniem usług.

Jednakże jeśli pojawia się jakakolwiek płatność związana z użytkowaniem rzeczy oddanej w używanie, to na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług umowa ta przestaje być umową nieodpłatną i staje się czynnością odpłatną, a więc jako taka podlega opodatkowaniu.

Z ww. art. 8 ust. 2 ustawy wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi mieć miejsce brak związku świadczonych usług z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.

Za usługi niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej.

Niedopełnienie warunków określonych w art. 8 ust. 2 ustawy, jest podstawą do traktowania nieodpłatnej usługi jako niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze przedstawiony stan prawny i zaistniały stan faktyczny należy zauważyć, że każda czynność wykonana przez podatnika, której efektem jest świadczenie na rzecz drugiego podmiotu, jest w podatku od towarów i usług traktowana jako świadczenie usługi, bowiem usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatników w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów. Czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna.

Biorąc pod uwagę przepisy ustawy oraz ww. okoliczności przedstawione przez Wnioskodawcę stwierdzić należy, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz stowarzyszeń kombatanckich, spełniają warunek, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, ponieważ ? jak wskazał Wnioskodawca - użyczanie pomieszczeń jest ściśle związane z zadaniami realizowanymi przez Wnioskodawcę i jest świadczone w związku z prowadzoną działalnością statutową.

Zatem czynności nieodpłatnego użyczania pomieszczeń na rzecz stowarzyszeń kombatanckich, które nie ponoszą opłat za media, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 2 ustawy.

Reasumując, nieodpłatne użyczanie lokalu użytkowego stowarzyszeniom kombatanckim nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 2 ustawy, o ile ? jak wskazał Wnioskodawca ? ww. usługi są świadczone w związku z prowadzoną działalnością Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejszą interpretacją załatwiono wniosek w zakresie opodatkowania nieodpłatnego udostępniania pomieszczeń w zaistniałym stanie faktycznym.

Wniosek w powyższym zakresie w zdarzeniu przyszłym został załatwiony interpretacją Nr IPTPP1/443-136/13-3/MW.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.