Uznanie transakcji sprzedaży Portfela wierzytelności własnych za świadczenie usług lub dostawę (...)

Uznanie transakcji sprzedaży Portfela wierzytelności własnych za świadczenie usług lub dostawę towarów oraz uznanie Wnioskodawcy za podatnika z tytułu ww. transakcji.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 23 listopada 2011 r. (data wpływu 25 listopada 2011 r.) uzupełnionym pismem z dnia 22 lutego 2012 r. (data wpływu 27 lutego 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania transakcji sprzedaży Portfela wierzytelności własnych za świadczenie usług lub dostawę towarów oraz uznania Wnioskodawcy za podatnika z tytułu ww. transakcji ? jest prawidłowe.

Porady prawne

UZASADNIENIE

W dniu 25 listopada 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania transakcji sprzedaży Portfela wierzytelności własnych za świadczenie usług lub dostawę towarów oraz uznania Wnioskodawcy za podatnika z tytułu ww. transakcji.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 22 lutego 2012 r. poprzez doprecyzowanie zdarzenia przyszłego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Bank w ramach prowadzonej działalności gospodarczej udziela kredytów i pożyczek m.in. klientom indywidualnym nieprowadzącym działalności gospodarczej, jak i podmiotom gospodarczym. Z tytułu udzielonych kredytów Bank posiada znaczną liczbę wierzytelności, w tym wierzytelności o niskiej jakości (w szczególności wierzytelności niespłacone terminowo, w stosunku do których Bank podejmował lub podejmuje czynności windykacyjne). Wierzytelności z poszczególnych umów kredytowych zawartych z Bankiem przez danego klienta (wierzytelności kredytowe) składają się, co do zasady z wierzytelności głównej oraz praw ubocznych, tj. w szczególności odsetek oraz kosztów windykacji.

Wnioskodawca rozważa obecnie sprzedaż wybranych wymagalnych wierzytelności kredytowych z tytułu wypowiedzianych umów kredytowych, przede wszystkim wierzytelności niespłaconych terminowo po cenie niższej od ich wartości nominalnej. Wierzytelności stanowiące przedmiot sprzedaży są wierzytelnościami własnymi Banku, tj. wierzytelnościami powstałymi w ramach prowadzonej przez niego działalności kredytowej, zgodnie Z przepisami Prawa bankowego.

Wnioskodawca wskazał, że z prawnego punktu widzenia zbycie będzie miało formę cesji wierzytelności, w której nabywca występuje jako cesjonariusz, zaś Bank jako cedent.

Zainteresowany zaznaczył, iż nabywca wierzytelności nie jest jeszcze znany i zostanie wybrany w toku trybu publicznego zaproszenia do rokowań w drodze wyboru najkorzystniejszej oferty zakupu na podstawie art. 38 ustawy z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1993 r., nr 18, poz. 82 z późniejszymi zmianami).

Wnioskodawca nie wyklucza sprzedaży wierzytelności podmiotom, których przedmiotem działalności będzie m.in. obrót wierzytelnościami, czy też ściąganie długów. Bank i potencjalni nabywcy nie będą podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 32 ustawy o VAT.

Co do zasady, przedmiotem sprzedaży będzie cała wierzytelność kredytowa od danego klienta, tj. oprócz wierzytelności z tytułu kwoty nominalnej udzielonych kredytów, przedmiotem sprzedaży będą również wierzytelności akcesoryjne z nią związane, w szczególności wierzytelności odsetkowe (stanowiące odrębne prawa majątkowe).

Wśród wierzytelności objętych sprzedażą mogą się w nim znaleźć również wierzytelności zabezpieczone. W takiej sytuacji, ustanowione na wierzytelności zabezpieczenie również, co do zasady, przejdzie na nabywcę.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, iż jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, składającym co miesiąc deklarację VAT 7 oraz odprowadzającym podatek VAT należny. Wnioskodawca świadczy przede wszystkim usługi finansowe zwolnione od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38, 39 i 40 Ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 54 poz. 535 z późniejszymi zmianami) oraz usługi opodatkowane.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy sprzedaż przez Bank Portfela wierzytelności własnych nie stanowi świadczenia usług przez Bank w rozumieniu art. 8 ust. l ustawy o VAT ani dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, a co za tym idzie Bank nie będzie podatnikiem podatku od towarów i usług w tej transakcji...

Zdaniem Wnioskodawcy, sprzedaż wierzytelności własnych Banku nie będzie stanowić świadczenia usług przez Bank w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, ani dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie zaś do treści art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej.

Ustawa o VAT definiuje towary jako: ?rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty?.

W ocenie Banku zbycie wierzytelności nie stanowi dostawy towarów. Wierzytelność jest bowiem prawem podmiotowym - roszczeniem, czyli uprawnieniem danego podmiotu do domagania się od dłużnika spełnienia określonego zobowiązania. Wierzytelność zatem nie mieści się w pojęciu towaru. Ponieważ wierzytelność jest prawem majątkowym to tym samym nie jest towarem i jej sprzedaż nie można traktować jako dostawy towarów opodatkowanej podatkiem VAT.

W ocenie Banku sprzedaż wierzytelności własnych nie stanowi również świadczenia usługi przez zbywcę, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (tutaj: z tytułu udzielenia kredytu). Nie można zatem uznać sprzedaży wierzytelności za dokonywanie usługi na rzecz nabywcy, ponieważ w przypadku opisywanej transakcji nie sposób wskazać świadczenia, które miałoby być wykonywane na rzecz nabywcy wierzytelności. Tym samym nabycie wierzytelności w drodze cesji, któremu nie towarzyszą żadne dodatkowe świadczenia na rzecz cedenta, nie jest również usługą ściągania długów, więc korzysta ze zwolnienia z VAT.

Jednocześnie, podmiot który na własne ryzyko nabywa wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi na rzecz zbywcy wierzytelności i nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej, o ile różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży. W przypadku zbycia tej wierzytelności ryzyko jej nieopłacalności przechodzi na nabywcę, a ściąganie wierzytelności nabywca dokonuje wyłącznie na własną rzecz.

Podobny pogląd wskazał Wnioskodawca w orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który wyrokiem dnia 10 maja 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 351/11 orzekł, że cesja wierzytelności, z którą nie wiążą się żadne dodatkowe świadczenia na rzecz cedenta, nie ma charakteru usługi windykacji długu i korzystać winna ze zwolnienia z VAT. Jednocześnie 27 października 2011 r. zapadł istotny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-93/10 dotyczący ujęcia dla celów podatku VAT transakcji w zakresie nabycia wierzytelności.

TSUE stwierdził, że nabycie ?trudnych? wierzytelności, dokonane po cenie niższej od wartości nominalnej, nie podlega opodatkowaniu VAT.

Bank uważa, że transakcja sprzedaży wierzytelności własnych nie będzie objęta podatkiem VAT, ponieważ czynność zbycia wierzytelności własnych jest usługą opodatkowaną VAT tylko wtedy, kiedy łączy się z dodatkowymi działaniami, np. nabywca zobowiązuje się wobec zbywcy do świadczenia usługi w zakresie odzyskania długu. Wnioskodawca wskazał, iż podobnie wypowiedział się Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 15 października 2007 r. (III SA/Wa 1201/2007). Wnioskodawca uważa, że czynność sprzedaży wierzytelności własnej podmiotowi, który nie będzie świadczył dalszych usług na rzecz Banku związanych z wierzytelnością nie będzie podlegała obowiązkowi podatku VAT przez zbywcę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Przez dostawę towarów, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).

W świetle postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Podstawą dla dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

W przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności w formie cesji wierzytelności (przelewu wierzytelności) na osobę trzecią najczęściej może mieć miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel ma kłopoty z uzyskaniem od dłużnika zapłaty za sprzedane towary lub usługi.

Cesja taka, z punktu widzenia pierwszego wierzyciela, nie jest sprzedażą towarów ani usług, lecz jednym ze sposobów otrzymania zapłaty za dokonaną wcześniej sprzedaż.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej (przez pierwszego wierzyciela) nie można zakładać, iż czynność ta może być wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, iż czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza w myśl ust. 2 ww. artykułu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jeżeli natomiast dana czynność została wykonana poza zakresem działań producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika, czy wykonującego wolny zawód to w świetle cytowanego powyżej art. 15 ust. 2 nie można go uznać za podatnika VAT z tytułu takiej czynności i to bez względu na to czy czynność tę wykonał jednorazowo ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania ich w sposób częstotliwy.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej udziela kredytów i pożyczek m.in. klientom indywidualnym nieprowadzącym działalności gospodarczej, jak i podmiotom gospodarczym. Z tytułu udzielonych kredytów Zainteresowany posiada znaczną liczbę wierzytelności, w tym wierzytelności o niskiej jakości (w szczególności wierzytelności niespłacone terminowo, w stosunku do których Bank podejmował lub podejmuje czynności windykacyjne). Wierzytelności z poszczególnych umów kredytowych zawartych z Bankiem przez danego klienta (wierzytelności kredytowe) składają się, co do zasady z wierzytelności głównej oraz praw ubocznych, tj. w szczególności odsetek oraz kosztów windykacji. Wnioskodawca rozważa obecnie sprzedaż wybranych wymagalnych wierzytelności kredytowych z tytułu wypowiedzianych umów kredytowych, przede wszystkim wierzytelności niespłaconych terminowo po cenie niższej od ich wartości nominalnej. Wierzytelności stanowiące przedmiot sprzedaży są wierzytelnościami własnymi Banku, tj. wierzytelnościami powstałymi w ramach prowadzonej przez niego działalności kredytowej, zgodnie Z przepisami Prawa bankowego. Jak wskazał Wnioskodawca, zbycie będzie miało formę cesji wierzytelności, w której nabywca występuje jako cesjonariusz, zaś Wnioskodawca jako cedent. Zainteresowany zaznaczył, iż nabywca wierzytelności nie jest jeszcze znany i zostanie wybrany w toku trybu publicznego zaproszenia do rokowań w drodze wyboru najkorzystniejszej oferty zakupu. Wnioskodawca nie wyklucza sprzedaży wierzytelności podmiotom, których przedmiotem działalności będzie m.in. obrót wierzytelnościami, czy też ściąganie długów. Bank i potencjalni nabywcy nie będą podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 32 ustawy o VAT. Wnioskodawca wskazał, iż przedmiotem sprzedaży będzie cała wierzytelność kredytowa od danego klienta, tj. oprócz wierzytelności z tytułu kwoty nominalnej udzielonych kredytów, przedmiotem sprzedaży będą również wierzytelności akcesoryjne z nią związane, w szczególności wierzytelności odsetkowe (stanowiące odrębne prawa majątkowe). Ponadto Zainteresowany wskazał, iż wśród wierzytelności objętych sprzedażą mogą się znaleźć również wierzytelności zabezpieczone. W takiej sytuacji, ustanowione na wierzytelności zabezpieczenie również, co do zasady, przejdzie na nabywcę.

W świetle powołanych wyżej regulacji prawnych oraz opisu zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że transakcja, której przedmiotem jest sprzedaż przez Bank Portfela wierzytelności własnych nie będzie stanowić dla Wnioskodawcy dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Pozostaje ona zatem poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT. W związku z powyższym Wnioskodawca z tytułu transakcji sprzedaży Portfela wierzytelności własnych nie będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Informuje się, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie uznania transakcji sprzedaży Portfela wierzytelności własnych za świadczenie usług lub dostawę towarów oraz uznania Wnioskodawcy za podatnika z tytułu ww. transakcji. Natomiast kwestia dotycząca zdarzenia przyszłego w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych została załatwiona odrębnym rozstrzygnięciem.

Ponadto należy dodać, że niniejsza interpretacja jest rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie Wnioskodawcy i nie rozstrzyga w zakresie sytuacji prawno-podatkowej kontrahentów Wnioskodawcy, będących nabywcami przedmiotowych wierzytelności.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika