Czy w opisanej sytuacji powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług?

UZASADNIENIE

W dniu 18 września 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku powstania obowiązku zapłaty podatku VAT od świadczonej na podstawie umowy cywilnoprawnej pomocy prawnej.

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 15 grudnia 2014 r. w zakresie doprecyzowania opisu zdarzenia przyszłego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.
(ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)

Od 2013 r. Wnioskodawczyni jest radcą prawnym. Obecnie Zainteresowana pozostaje w stosunku pracy na stanowisku innym niż radca prawny. Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej (kancelarii prawnej) ani jako samodzielny przedsiębiorca ani w postaci spółki z innymi osobami. Wnioskodawczyni ma zamiar zawrzeć terminową umowę zlecenia z jednostką organizacyjną samorządu terytorialnego, której przedmiotem będzie bieżąca obsługa prawna tej jednostki tj. udzielanie ustnych porad i konsultacji, sporządzanie pisemnych opinii prawych, weryfikowanie pod względem prawnym porozumień, decyzji, regulaminów, w razie potrzeby zastępstwo procesowe.

W umowie znajdzie się klauzula, iż wszystkie czynności wykonywane będą przez Zleceniobiorcę osobiście w udostępnionym bezpłatnie pokoju w siedzibie Zleceniodawcy. Pomieszczenie to będzie wyposażone w urządzenia i materiały niezbędne do wykonywania czynności (telefon, komputer). Usługi będą wykonywane w dniach uzgodnionych ze zleceniodawcą w określonym miesięcznie wymiarze czasu pozostania w dyspozycji zleceniodawcy. Zleceniodawca będzie płatnikiem umowy zlecenia; pobierze i odprowadzi zaliczki na podatek dochodowy. W umowie znajdzie się również zapis dotyczący wynagrodzenia z jej tytułu - wynagrodzenie będzie miało charakter stały i będzie wypłacane miesięcznie po przedstawieniu przez Zleceniobiorcę rachunku. Umowa będzie zawierać również zapis regulujący zasady odpowiedzialności wobec osób trzecich - Zleceniodawca będzie ponosił pełną odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonane przez Zleceniobiorcę w ramach umowy czynności. Zleceniodawca, ponosząc odpowiedzialność za działania Zleceniobiorcy będzie mógł dochodzić od Zleceniobiorcy na zasadach kodeksu cywilnego roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Jako radca prawny Zleceniobiorca jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej.

Czynności objęte zakresem pytania stanowią czynności o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (tj. Dz. U z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.): są to czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 8a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych a z tytułu wykonania tych czynności Wnioskodawczyni jako Zleceniobiorca jest związana ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w opisanej sytuacji powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy w opisanej sytuacji faktycznej nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług, gdyż zastosowanie będzie miał przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zgodnie z art. 13 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

W przedstawionym stanie faktycznym Zleceniobiorca będzie podporządkowany Zleceniodawcy w zakresie warunków wykonywania zleconych czynności - usługi będą wykonywane w siedzibie Zleceniodawcy, zorganizowanie pracy będzie spoczywało na Zleceniodawcy, a wynagrodzenie będzie miało charakter stały. Pełną odpowiedzialność za szkodę wobec osób trzecich z tytułu wykonywania umowy będzie ponosić tylko Zleceniodawca, któremu w takiej sytuacji będzie przysługiwało prawo zgłoszenia roszczenia regresowego wobec Zleceniobiorcy. Fakt posiadania przez Zleceniobiorcę - radcę prawnego - ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej nie przesądza o tym, że to radca prawny a nie jego zleceniodawca ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich. Posiadanie przedmiotowego ubezpieczenia jest ustawowym obowiązkiem radcy prawnego niezależnie od formy, w jakiej wykonuje zawód, również wówczas, gdy wykonuje go w ramach stosunku pracy. Ubezpieczenie to ułatwia pracodawcy, zleceniodawcy regres wobec radcy prawnego w przypadku szkody wyrządzonej przez niego przy wykonywaniu czynności zawodowych.

Jednocześnie należy zauważyć, iż ustawa o radcach prawnych (t.j. Dz. U. 2014, poz. 637) wymienia w art. 8 ust. 1 wśród form wykonywania zawodu radcy prawnego umowę cywilnoprawną wyraźnie odróżniając ją od wykonywania zawodu w ramach stosunku pracy, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce.

Zawarcie umowy cywilnoprawnej w przedstawionych warunkach spowoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy właściwe dla stosunku pracy, w ramach którego Zleceniobiorca - radca prawny związany będzie ze Zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. W takiej sytuacji świadczenie usług prawnych na podstawie umów cywilnoprawnych nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej, zatem Zleceniobiorcy nie będzie przysługiwał z tego tytułu status podatnika podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ?ustawą o VAT?, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Natomiast zgodnie z art. 13 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

W świetle przepisów powołanych wyżej należy stwierdzić, że o tym czy dana działalność ma lub też nie ma charakteru samodzielnej działalności, decydują kryteria przedmiotowe określające m.in. czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków należy stwierdzić, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia. Zauważyć natomiast trzeba, że sformułowanie w wyżej cyt. art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy w stosunku do osób trzecich za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy i tym samym nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że od 2013 r. Wnioskodawczyni jest radcą prawnym. Obecnie Zainteresowana pozostaje w stosunku pracy na stanowisku innym niż radca prawny. Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej (kancelarii prawnej) ani jako samodzielny przedsiębiorca ani w postaci spółki z innymi osobami. Wnioskodawczyni ma zamiar zawrzeć terminową umowę zlecenia z jednostką organizacyjną samorządu terytorialnego, której przedmiotem będzie bieżąca obsługa prawna tej jednostki tj. udzielanie ustnych porad i konsultacji, sporządzanie pisemnych opinii prawych, weryfikowanie pod względem prawnym porozumień, decyzji, regulaminów, w razie potrzeby zastępstwo procesowe. W umowie znajdzie się klauzula, iż wszystkie czynności wykonywane będą przez Zleceniobiorcę osobiście w udostępnionym bezpłatnie pokoju w siedzibie Zleceniodawcy. Pomieszczenie to będzie wyposażone w urządzenia i materiały niezbędne do wykonywania czynności (telefon, komputer). Usługi będą wykonywane w dniach uzgodnionych ze zleceniodawcą w określonym miesięcznie wymiarze czasu pozostania w dyspozycji zleceniodawcy. Zleceniodawca będzie płatnikiem umowy zlecenia, pobierze i odprowadzi zaliczki na podatek dochodowy. W umowie znajdzie się również zapis dotyczący wynagrodzenia z jej tytułu - wynagrodzenie będzie miało charakter stały i będzie wypłacane miesięcznie po przedstawieniu przez Zleceniobiorcę rachunku. Umowa będzie zawierać również zapis regulujący zasady odpowiedzialności wobec osób trzecich - Zleceniodawca będzie ponosił pełną odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonane przez Zleceniobiorcę w ramach umowy czynności. Zleceniodawca, ponosząc odpowiedzialność za działania Zleceniobiorcy będzie mógł dochodzić od Zleceniobiorcy na zasadach kodeksu cywilnego roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Czynności objęte zakresem pytania stanowią czynności o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, są to czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 8a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a z tytułu wykonania tych czynności Wnioskodawczyni jako Zleceniobiorca jest związana ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Z uwagi na opis zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące przepisy ustawy o VAT należy stwierdzić, że podpisanie umowy zlecenia spowodowuje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy właściwe dla stosunku pracy, w ramach którego Wnioskodawczyni (radca prawny) związany będzie ze zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich. Stosunek prawny między zleceniodawcą a wykonującym zlecenie, tj. Wnioskodawczynią wskazuje na cechy właściwe stosunkowi pracy, tj. obciąża zatrudniającego ryzykiem za wykonanie tych czynności, podporządkowuje wykonującego zlecenie co do warunków realizacji umówionych czynności oraz wynagrodzenia.

Wobec powyższego, skoro jak wskazała Wnioskodawczyni, czynności objęte zakresem pytania stanowią czynności o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, zatem zostaną spełnione kryteria wyłączające świadczenie usług z czynności podlegających ustawie o VAT. Świadczenie przez Wnioskodawczynię usług prawnych na podstawie umowy zlecenia nie będzie stanowić wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej i w efekcie Wnioskodawczyni nie będzie z tego tytułu podatnikiem podatku VAT, a wykonywane czynności nie będą podlegać opodatkowaniu tym podatkiem. Tym samym w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek podatkowy zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej na podstawie umowy cywilnoprawnej pomocy prawnej.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem - nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację ? w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.