Czy należy zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych od:- odszkodowania zasądzonego przez Sąd, (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 10 października 2007 r. (data wpływu 15 października 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania tym podatkiem kwot otrzymanych z tytułu bezumownego zajmowania lokalu użytkowego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 października 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania tym podatkiem kwot otrzymanych z tytułu bezumownego zajmowania lokalu użytkowego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Z dniem 31 lipca 2005 roku wnioskodawca, będący właścicielem lokalu użytkowego wypowiedział umowę najmu tego lokalu, jednakże najemca nie chciał opuścić lokalu i płacić czynszu. Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2006 r. Sąd uznał powództwo Wnioskodawcy za zasadne i nakazał wydanie mu lokalu oraz zapłatę odszkodowania za bezumowne zajmowanie nieruchomości wraz z odsetkami oraz zwrot kosztów sądowych. W kwietniu 2006 r. po uprawomocnieniu się wyroku najemca wpłacił na rzecz Podatnika kwotę odszkodowania orzeczoną przez Sąd, ale lokal zajmował nadal. W okresie od maja do września 2007 r. najemca wpłacił kwoty z tytułu ?dobrowolnego odszkodowania? za bezumowne zajmowanie lokalu, przy czym lokal nie został opuszczony. Na początku października 2007 r. Podatnik doszedł do porozumienia z najemcą i w dniu 6 października 2007 r. podpisał umowę na wynajem przedmiotowego lokalu. Najemca zobowiązał się, w terminie do dnia 15 listopada 2007 r., dokonać dopłaty do ?dobrowolnego odszkodowania? wpłaconego za okres od maja do września 2007 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy należy zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych od:

• odszkodowania zasądzonego przez Sąd,
• odszkodowania wpłaconego dobrowolnie za okres od wyroku sądu do dnia podpisania umowy,
• kwoty zobowiązania, która ma być uregulowana do dnia 15 listopada z tytułu bezumownego zajmowania lokalu,
• odsetek z tytułu nieterminowej wpłaty zasądzonej kwoty...

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota odszkodowania wraz z odsetkami zasądzona przez Sąd, kwota wpłacona dobrowolnie za okres bezumownego zajmowania lokalu, jak również kwota wynikająca z zawartej umowy najmu z dnia 6 października 2007 roku, która będzie wpłacona do 15 listopada 2007 r. jest zwolniona na podstawie art. 21 pkt 1 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż jak stwierdził Sąd za bezumowne korzystanie z nieruchomości najemca zobowiązany jest płacić właścicielowi odszkodowanie.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.), przychodami z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 9 ust. 1 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z literalnego brzmienia powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne są wolne od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w kwietniu 2006 r., tj. po uprawomocnieniu się wyroku sądu, Podatnik otrzymał od najemcy orzeczone przez sąd odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu, a w okresie od maja do września 2007 r. odszkodowanie na podstawie porozumienia zawartego między Wnioskodawcą a Najemcą z tytułu bezumownego zajmowania lokalu. W dniu 6 października 2007 r. Podatnik podpisał umowę na wynajem przedmiotowego lokalu. Najemca zobowiązał się, w terminie do dnia 15 listopada 2007 r., dokonać dopłaty do ?dobrowolnego odszkodowania? wpłaconego za okres od maja do września 2007 r.

Bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków. Naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy służą roszczenia uregulowane w art. 224-225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm.) Treścią tych roszczeń jest żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu), które rzecz przynosi.

Z powyższego wynika jednoznacznie, iż zarówno odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę od posiadacza (?najemcy?) na podstawie wyroku sądowego jak i odszkodowanie otrzymane w okresie od maja do września 2007 r. na podstawie zawartego porozumienia, za bezumowne korzystanie z lokalu mają na celu wyrównanie właścicielowi utraconych przez niego korzyści. Obejmują to wszystko, co uzyskałby właściciel lokalu, gdyby go wynajął. Cytowany uprzednio przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wyłącza możliwość zwolnienia z opodatkowania odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie ma więc podstaw, aby uznać wypłacone Wnioskodawcy kwoty odszkodowań za odszkodowania, które na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy korzystają ze zwolnienia od opodatkowania tym podatkiem.

Jednocześnie należy wskazać, iż katalog zwolnień zawarty w art. 21 ust. 1 ww. ustawy nie obejmuje odsetek od przedmiotowych odszkodowań z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Dochody z tytułu odsetek od przedmiotowych odszkodowań nie zostały wymienione również w art. 52, 52a i 52c ww. ustawy i nie należą do dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Wobec tego, z uwagi na treść cytowanego art. 9 ww. ustawy odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast, jeśli chodzi o kwotę dokonanej do dnia 15 listopada 2007 r., dopłaty do ?dobrowolnego odszkodowania? wskazać należy, iż interpretacją tutejszego Organu Nr ITPP1/443-532/07/JJ przesądzono, iż kwota ta nie może zostać potraktowana jako odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego.

W przedmiotowej sprawie, umowa najmu podpisana w dniu 6 października 2007 r. uwarunkowana była zobowiązaniem najemcy do dokonania dopłaty do ?dobrowolnego odszkodowania? za zajmowanie przedmiotowego lokalu w terminie do dnia 15 listopada 2007 r.

Podstawą generowania przychodów z tytuły najmu jest zawarcie pomiędzy stronami stosownej umowy. Umowa najmu jest cywilnoprawną umową nazwaną, której istotne elementy uregulowane są w art. 659-679 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm.). Strony w myśl zasady swobody umów mogą kształtować stosunek najmu w sposób dowolny, o ile nie narusza on obowiązujących przepisów oraz zasad współżycia społecznego, poza zastrzeżeniami kodeksowymi. W przedmiotowej sprawie dopłata do ?dobrowolnego odszkodowania? która dokonana w terminie do dnia 15 listopada 2007 r. jest elementem umowy najmu, a zatem stanowi przychód podatkowy z tytułu najmu przedmiotowego lokalu. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy źródłem przychodów jest najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą. W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodem z tytułu najmu są między innymi otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne.

Zatem, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota odszkodowania wraz z odsetkami zasądzona przez Sąd, kwota wpłacona dobrowolnie za bezumowne zajmowanie lokalu w okresie od maja do września 2007 r., jak również kwota związana z zawartą umową najmu z dnia 6 października 2007 roku podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako kwoty nie objęte katalogiem zwolnień przedmiotowych od tego podatku.

Należy pokreślić, iż ? zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa ? zwolnienia podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej powoduje, że niniejsza interpretacja nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Referencje

ITPP1/443-532/07/JJ, interpretacja indywidualna