Czy przychody uzyskane z wpłat na rzecz właścicieli jako zadośćuczynienie finansowe zarówno od (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 8 kwietnia 2011 r. (data wpływu 12 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie określenia źródła przychodów - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie określenia źródła przychodów.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Jest Pan wraz z dwoma synami współwłaścicielem mieszkania, które zajmują osoby obce. Osoby te uzyskały w latach osiemdziesiątych XX wieku prawo do zasiedlania tego mieszkania na podstawie tzw. szczególnego trybu najmu, który obowiązywał w poprzednim ustroju politycznym (aż do połowy lat dziewięćdziesiątych). Decyzje przydziału mieszkaniowego niezależnie od woli właścicieli wydawały wówczas Wydziały Spraw Lokalowych właściwych Urzędów Miejskich. Ustawa o ochronie praw lokatorów z dnia 21 czerwca 2001 r. nałożyła na właścicieli obowiązek zawarcia umowy najmu z ww. osobami, co Pan uczynił. Po pewnym czasie wskutek niewywiązywania się najemców z postanowień umowy najmu lokalu mieszkalnego (nie płacili czynszu) ? po licznych pisemnych upomnieniach skierowanych do najemców ? zdecydował się Pan (wraz z pozostałymi współwłaścicielami) wypowiedzieć umowy najmu z zachowaniem przewidzianych przepisami prawa terminów wypowiedzenia. Najemcy po upływie terminu nie wyprowadzili się, w związku z czym złożył Pan pozew o eksmisję w sądzie rejonowym. W czasie rozpatrywania sprawy przez sąd zmarła główna najemczyni, pozostała dwójka pełnoletnich dzieci zmarłej. Sąd w wyroku nakazał wstrzymać eksmisję do czasu przydzielenia im mieszkalnego lokalu socjalnego, do którego przyznał im prawo. Tak więc po dzień dzisiejszy osoby te pozostają w Pana mieszkaniu na podstawie tego wyroku. Zgodnie z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów osoby zajmujące lokal mieszkalny powinny świadczyć właścicielom comiesięczną rekompensatę (odszkodowanie) w wysokości czynszu, jaki opłacali do czasu rozwiązania umowy najmu lokalu. Uzupełnienie tych należności powinno pochodzić na rzecz właścicieli mieszkania od gminy, która jest zobowiązana przez sąd do przydzielenia osobom zajmującym Pana lokal mieszkalny mieszkania socjalnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy sytuacja opisana we wniosku kwalifikuje się do nazwania jej najmem lokalu mieszkalnego...
2. Czy przychody uzyskane z wpłat na rzecz właścicieli jako zadośćuczynienie finansowe zarówno od osób zajmujących to mieszkanie, jak i od gminy miejskiej są przychodem z najmu...
3. Jeżeli opisana sytuacja nie kwalifikuje się do nazwania jej najmem lokalu mieszkalnego, to jak ją określić (nazwać)...

Uważa Pan, że w dalszym ciągu jest to najem lokalu mieszkalnego. Mieszkanie nadal jest we władaniu obcych osób. Nie jest Pan w stanie dysponować tym mieszkaniem. Po wyroku sądu nie ma Pan prawa dysponować swoją własnością. Zatem uważa Pan, że wyrok Sądu przedłużył ważność umowy najmu (przywrócił tę ważność) i unieważnił jej wypowiedzenie. Skutki umowy najmu bowiem trwają nadal ? i to na czas nieokreślony, czyli do chwili przyznania przez gminę mieszkania socjalnego osobom tam zamieszkującym. Dlatego też wszelkie przychody (dochody) uzyskane z tego mieszkania niezależnie od tego, jaką przybiorą nazwę są w dalszym ciągu przychodami z najmu lokalu mieszkalnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że jest Pan współwłaścicielem mieszkania, które było przedmiotem najmu. Najemcy uzyskali w latach osiemdziesiątych XX wieku prawo do zasiedlania tego mieszkania na podstawie tzw. szczególnego trybu najmu. Ustawa o ochronie praw lokatorów nałożyła na właścicieli obowiązek zawarcia umowy najmu z najemcami. W związku z niewywiązywaniem się najemców z postanowień umowy najmu lokalu mieszkalnego zdecydował się Pan wypowiedzieć umowy. Najemcy po upływie terminu nie wyprowadzili się, w związku z czym złożył Pan pozew o eksmisję. Sąd w wyroku nakazał wstrzymać eksmisję do czasu przydzielenia byłym najemcom mieszkalnego lokalu socjalnego, do którego przyznał im prawo.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.), osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. W myśl art. 18 ust. 2 ww. ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 5 ustawy ww. ustawy, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Z przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 6 i 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odrębnymi źródłami przychodów są:

• najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej,
• inne źródła.

Zgodnie z art. 11 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wyliczenie w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych innych źródeł, z których przychody podlegają opodatkowaniu, nie ma charakteru wyczerpującego, o czym świadczy przede wszystkim posłużenie się przez ustawodawcę terminem ?w szczególności'. Skoro zatem katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty, to uprawnionym jest zaliczenie do niego także innych rodzajów przychodów, literalnie nie wymienionych w tym przepisie.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż przychody z tytułu otrzymywanego odszkodowania należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. do przychodów z innych źródeł.

Zauważyć bowiem należy, iż otrzymanej przez Pana rekompensaty (odszkodowania) nie sposób uznać za przychód ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na gruncie przedmiotowej sprawy nie został bowiem spełniony warunek pozostawania ww. odszkodowania w związku z przychodem z tytułu najmu lokalu mieszkalnego. Odszkodowanie to nie stanowi czynszu, do którego na mocy przepisów prawa oraz zawartej umowy zobowiązany jest najemca. W myśl bowiem art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju (art. 659 § 2 K.c.).

Jak wynika z wniosku, przedmiotowe odszkodowanie otrzymuje Pan od osób zajmujących lokal, jak również jest wypłacane przez gminę, jako zadośćuczynienie za szkodę związaną z niedostarczeniem lokalu socjalnego osobie uprawnionej nie zaś, jako czynsz (czy też jego ekwiwalent) związany z użytkowaniem (w tym bezprawnym) lokalu przez najemcę. Tym samym otrzymane odszkodowanie winno zostać zaliczone przez Pana do źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, otrzymane kwoty będą stanowiły przychody z innych źródeł, które podlegają opodatkowaniu i wykazaniu w zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, w którym zostały wypłacone, łącznie z innymi dochodami osiągniętymi w tym samym roku podatkowym, podlegającymi opodatkowaniu według skali progresywnej określonej w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. na zasadach ogólnych.

Na gruncie przedmiotowej sprawy, za bezpodstawne należy uznać twierdzenie, iż wyrok sądu przedłużył ważność umowy najmu (przywrócił tę ważność) i unieważnił jej wypowiedzenie, bowiem przedmiotowe orzeczenie dotyczyło orzeczenia eksmisji osób przebywających bez tytułu prawnego w Pana mieszkaniu, zatem już po rozwiązaniu umowy najmu. W wyroku tym ? co wynika z treści wniosku ? przyznano byłym najemcom uprawnienie do lokalu socjalnego. Tym samym nie ma podstaw do twierdzenia, że wyrokiem została przywrócona ważność umowy, bowiem w sprawie o eksmisję Sąd nie zajmował się kwestią ustalenia ważności umowy najmu, bądź jej dalszego obowiązywania.

Zastrzec równocześnie należy, iż niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie skutków podatkowych przedstawionego stanu faktycznego. Niniejsza interpretacja nie rozstrzyga kwestii określenia (nazwania) łączącego stosunku prawnego stron na tle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego. Kwestie te regulują bowiem przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. ? Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.).

Zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Definicja prawa podatkowego zawarta jest w art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym, ilekroć w ustawie jest mowa o przepisach prawa podatkowego ? rozumie się przez to przepisy ustaw podatkowych, postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych.

Stosownie do tej definicji przepisy Kodeksu cywilnego nie są przepisami prawa podatkowego. W trybie wydawania interpretacji określonym w art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa, Minister właściwy do spraw finansów publicznych nie ma więc uprawnień do ich interpretowania.

Z uwagi na to, że wniosek o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego został złożony przez jednego ze współwłaścicieli mieszkania, zaznacza się, iż interpretacja nie wywiera skutku prawnego wobec pozostałych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.