1. Czy otrzymane przez Wnioskodawcę świadczenia wraz z ustawowymi odsetkami ? będące wyrównaniem (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 8 stycznia 2010 r. (data wpływu ? 11 stycznia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych:

• w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia, odszkodowań i rent przyznanych wyrokami Sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego ? jest prawidłowe,

• w zakresie zwolnienia z opodatkowania odsetek ustawowych od ww. świadczeń - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania renty, odszkodowania oraz odsetek ustawowych przyznanych wyrokiem Sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 11 kwietnia 1996 roku uległ Pan wypadkowi w pracy, na skutek którego jest sparaliżowany i porusza się na wózku inwalidzkim. W lutym 2006 r. złożył Pan w sądzie pozew, w którym domagał się od zakładu pracy, (w którym uległ wypadkowi), naprawienia nowej krzywdy i szkody doznanej na osobie, będącej następstwem wypadku przy pracy. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 30 czerwca 2008 r., zasądził od pozwanego zakładu na Pana rzecz następujące świadczenia:

1. na podstawie art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego odszkodowanie tytułem przyszłych kosztów wykonania platformy pionowej;
2. art. 445 § 1 K.c. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 29 października 2008 r. utrzymał to orzeczenie w mocy.

Ten sam Sąd Okręgowy. wyrokiem z dnia 11 września 2009 r. zasądził na Pana rzecz:

1. na podstawie art. 444 § 1 K.c. odszkodowanie tytułem przyszłych kosztów dostosowania domu do potrzeb osoby niepełnosprawnej poruszającej się na wózku inwalidzkim przez dobudowanie dodatkowego pokoju z łazienką, kosztów modernizacji kotłowni w ramach programu PFRON - likwidacja barier architektonicznych, kosztów zakupu łóżka rehabilitacyjnego;
2. na podstawie art. 444 § 2 K.c. - kwotę tytułem skapitalizowanej renty za utracone zarobki;
3. na podstawie art. 907 § 2 K.c. - podwyższył rentę z tytułu zwiększonych potrzeb (m.in. koszt zakupu pieluchomajtek, cewników, lekarstw, koszty rehabilitacji i opieki) otrzymywaną na podstawie wyroku sądowego z dnia 20 listopada 1997 r. oraz na podst. art. 444 § 2 K.c. ? rentę z tytułu utraconych zarobków.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 21 grudnia 2009 r. utrzymał to orzeczenie w mocy i tym samym zakończył postępowanie sądowe wszczęte w 2006 r.

Wszystkie kwoty na zaspokojenie Pana roszczeń były zasądzone w wysokości netto wraz z ustawowymi odsetkami.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy otrzymane przez Pana świadczenia wraz z ustawowymi odsetkami ? będące wyrównaniem poniesionej krzywdy i szkody ? podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych...
2. Czy jest Pan zobowiązany płacić podatek dochodowy od otrzymywanej co miesiąc renty...

Zdaniem Wnioskodawcy, wszystkie świadczenia otrzymał, a niektóre nadal otrzymuje na mocy wyroków sądowych. Podstawą ich przyznania były przepisy prawa cywilnego. Zasądzone kwoty są naprawieniem szkód na osobie.

Zatem w oparciu o art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w Pana opinii, otrzymane kwoty zadośćuczynienia, odszkodowania, skapitalizowanej renty, ustawowych odsetek oraz otrzymywana co miesiąc renta z tytułu zwiększonych potrzeb i utraconych zarobków są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia, odszkodowań i rent przyznanych wyrokami Sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego uznaje się za prawidłowe, natomiast w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania odsetek od ww. świadczeń uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r., wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r.), wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Należy dodać, iż z dniem 1 stycznia 2009 r. na mocy art. 1 pkt 11 lit. a) tiret pierwsze i trzecie ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316 ze zm.) zmieniono brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych poprzez dodanie wyrażenia ?lub zadośćuczynienie?. Niemniej jednak na gruncie przepisów powołanej ustawy przed datą wejścia w życie ww. nowelizacji pojęcie zadośćuczynienia traktowano tożsamo z pojęciem odszkodowania.

Z kolei od dnia 1 stycznia 2004 r. na mocy art. 1 pkt 10 lit. a) ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 202, poz. 1956), został dodany do art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ? punkt 3c, na podstawie którego wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Wskazać przy tym należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonywały przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r.

Na gruncie przepisów powołanej ustawy ? jak już wskazano ? pojęcie odszkodowania jest tożsame z pojęciem zadośćuczynienia. Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

W przedstawionym stanie faktycznym podstawę prawną do dochodzenia odszkodowań, zadośćuczynienia i rent (w tym podwyższenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb) stanowiły przepisy art. 444 § 1 i 2, art. 445 § 1 oraz art. 907 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Stosownie do postanowień art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Natomiast w myśl § 2 art. 444 jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Zgodnie z brzmieniem art. 445 § 1 Kodeksu w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Jednakowoż, jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy każda ze stron może ? stosownie do treści art. 907 § 2 K.c. ? w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Mając powyższe na uwadze, renty (w tym podwyższona renta) oraz kwoty pieniężne z tytułu odszkodowań oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przyznane wyrokiem sądu na podstawie art. 444 § 1 i 2, art. 445 § 1 oraz art. 907 § 2 Kodeksu cywilnego mają charakter odszkodowawczy, a zatem korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym w przypadku rent na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast w przypadku odszkodowań i zadośćuczynienia ? na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy.

Natomiast instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne ? co miało miejsce w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego ? są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń ? zwalnia od opodatkowania jedynie odszkodowania, tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego.

Na zasadzie wyjątku w art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy zostały zwolnione z podatku jedynie odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Ponieważ wypłacane renty, odszkodowania i zadośćuczynienie, nie stanowią przychodu z tego źródła, odsetki będące należnością odrębną od ww. świadczeń nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania.

Przychodami, zgodnie z zapisem art. 11 ust. 1 ww. ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 ? 14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania ?w szczególności?, wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Mając na uwadze powyższe wypłacone odsetki zgodnie z dyspozycją art. 9 ust. 1 w związku z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowią przychód podlegający opodatkowaniu, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 cytowanej ustawy należy wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata odsetek.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. E. Plater 1, 10-562 Olsztyn po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.