Skutki podatkowe umorzenia pożyczki. sygn: ITPB2/415-769/11/MU

UZASADNIENIE

W dniu 16 sierpnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia pożyczki. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 13 października 2011 r. (data wpływu 20 października 2011 r.).

W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca tworzy Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Środki z funduszu przeznaczane są między innymi na pomoc osobom uprawnionym w postaci pożyczki udzielonej na cele mieszkaniowe. Pracownik zaciągnął pożyczkę na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych, a następnie nie spłaciwszy jej zmarł. Zakładowa Komisja Socjalna wnioskuje do Zarządu Spółki by niespłacona część pożyczki została umorzona. Jednocześnie komisja wskazuje, że umorzona kwota pożyczki stanowi przychód dla żony zmarłego. Zarząd Spółki zamierza przychylić się do wniosku komisji socjalnej w sprawie umorzenia niespłaconej części pożyczki lecz uważa, że spadkobiercy zmarłego nie przejęli obowiązków dłużnika. Pożyczek na cele mieszkaniowe udziela się w oparciu o przepisy ?Regulaminu Funduszu Świadczeń Socjalnych (?)? i ?umowy w sprawie pożyczki z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych?. Zarówno w regulaminie ZFŚS, jaki i w umowie o udzielenie pożyczki nie ma zapisów dotyczących obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki na wypadek śmierci pożyczkobiorcy przez jego spadkobierców, w tym żonę. W umowie o udzielenie pożyczki jest zapis o jej zabezpieczeniu przez dwóch poręczycieli będących pracownikami Spółki, którzy są zobowiązani do spłaty zadłużenia w przypadku, gdy pożyczkobiorca zaprzestanie regulowania należności. Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, iż z § 3 umowy o udzielenie pożyczki z ZFŚS wynika, że udzielona pożyczka podlega zabezpieczeniu przez dwóch poręczycieli, pracowników Sp. z o. o. zatrudnionych na czas nieokreślony. W przypadku natomiast, gdy pożyczkobiorca nie spłaci zaciągniętej pożyczki na zasadach określonych w umowie o jej przyznaniu, zadłużenie zostanie ściągnięte od poręczycieli na zasadach ustalonych dla pożyczkobiorcy, polegających na spłacie zadłużenia w ratach miesięcznych.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie.

Czy wartość umorzonej pożyczki stanowić będzie przychód dla poręczycieli lub żony zmarłego pracownika...

Zdaniem Wnioskodawcy, z chwilą śmierci pożyczkobiorcy, na podstawie § 3 umowy o udzielenie pożyczki, obowiązki dłużnika przejmują poręczyciele. W tej sytuacji kwota umorzonej pożyczki w równych częściach stanowić będzie przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i będzie podlegać opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

Ze względu na brak zapisów zarówno w regulaminie, jak i umowie o udzielenie pożyczki o obowiązku jej spłaty przez spadkobierców na wypadek śmierci pożyczkobiorcy nie ma podstaw do wystawiania żonie zmarłego pracownika PIT-8C na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Stosownie do art. 11 ust. 1 tej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

W myśl art. 720 § 1 stawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W konsekwencji otrzymanie pożyczki jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się dopiero w momencie, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki lub jej części.

W świetle natomiast art. 922 Kodeksu cywilnego, prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą śmierci na spadkobierców. Niespłacone świadczenie z tytułu zaciągniętej przez spadkodawcę pożyczki stanowi zatem dług spadkowy. W związku z tym, w przypadku umorzenia pożyczki po śmierci pożyczkobiorcy, wartość umorzonej pożyczki stanowi podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód spadkobierców, którzy przejęli obowiązki dłużnika.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca tworzy Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Środki z funduszu przeznaczane są między innymi na pomoc osobom uprawnionym w postaci pożyczki udzielonej na cele mieszkaniowe. Pracownik zaciągnął pożyczkę na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych, a następnie nie spłaciwszy jej zmarł. Zarząd Spółki zamierza przychylić się do wniosku komisji socjalnej w sprawie umorzenia niespłaconej części pożyczki lecz uważa, że spadkobiercy zmarłego nie przejęli obowiązków dłużnika. Pożyczek na cele mieszkaniowe udziela się w oparciu o przepisy ?Regulaminu Funduszu Świadczeń Socjalnych (?)? i ?umowy w sprawie pożyczki z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych?. Zarówno w regulaminie ZFŚS, jaki i w umowie o udzielenie pożyczki nie ma zapisów dotyczących obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki na wypadek śmierci pożyczkobiorcy przez jego spadkobierców, w tym żonę. W umowie o udzielenie pożyczki jest zapis o jej zabezpieczeniu przez dwóch poręczycieli będących pracownikami Spółki, którzy są zobowiązani do spłaty zadłużenia w przypadku, gdy pożyczkobiorca zaprzestanie regulowania należności. Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, iż z § 3 umowy o udzielenie pożyczki z ZFŚS wynika, że udzielona pożyczka podlega zabezpieczeniu przez dwóch poręczycieli, pracowników Sp. z o. o. W przypadku natomiast, gdy pożyczkobiorca nie spłacił zaciągniętej pożyczki na zasadach określonych w umowie o jej przyznaniu, zadłużenie zostanie ściągnięte od poręczycieli na zasadach ustalonych dla pożyczkobiorcy, polegających na spłacie zadłużenia w ratach miesięcznych.

Wobec powyższego w przypadku, gdy po śmierci pożyczkobiorcy, dochodzi do umorzenia pożyczki spadkobiercy, który przejął obowiązki dłużnika, u tego spadkobiercy powstaje przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten odpowiada wartości umorzonej pożyczki. W tej sytuacji przychód w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskuje spadkobierca ? w przedmiotowej sprawie będąca spadkobiercą żona zmarłego pracownika - przejmujący obowiązki dłużnika, a pożyczkodawca ma obowiązek wystawić informację PIT-8C na podstawie art. 42a ustawy. Tym samym wartość umorzonej pożyczki nie będzie stanowiła przychodu dla poręczycieli.

Stosownie do art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Zatem, od wartości umorzonej pożyczki, udzielonej zmarłemu pracownikowi, Wnioskodawca nie ma obowiązku poboru zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, natomiast będzie zobowiązany wystawić i przekazać spadkobiercom oraz właściwemu urzędowi skarbowemu we wskazanym terminie informację PIT-8C o wysokości uzyskanego przez nich przychodu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.