Czy umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz umorzenie dłużnikom alimentacyjnym (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zmianami) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 27 sierpnia 2008 r. (data wpływu 4 września 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz umorzenia dłużnikom nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych wraz z odsetkami

• jest prawidłowe w sytuacji odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej,
• jest nieprawidłowe w kwestii umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz umorzenia dłużnikom nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych wraz z odsetkami.

UZASADNIENIE

W dniu 4 września 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz umorzenia dłużnikom nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych wraz z odsetkami.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Osoby korzystające ze świadczeń pieniężnych pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych oraz wierzyciele i dłużnicy alimentacyjni, korzystając z przyznanych im ustawowo uprawnień, występują z wnioskami:

• o odstąpienie żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej,
• o umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych,
• o umorzenie wypłaconych zaliczek alimentacyjnych, bądź umorzenie nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych.

1. artykuł 104 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 69, poz. 593 ze zmianami) stanowią, że:
1. świadczenia nienależnie pobrane podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; w przypadkach szczególnych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej może odstąpić od żądania takiego zwrotu.



2. art. 30 ust. 1 i ust. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t. jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zmianami), stanowią, że:
1. osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich zwrotu; organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.



3. art. 16 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 ze zmianami) stanowi, że:
1. organ właściwy wierzyciela może umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a także wierzyciela z tytułu nienależnie pobranej zaliczki, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy świadczenia pieniężne w formie odstąpienia żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, umorzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, umorzenia dłużnikom alimentacyjnym nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych oraz umorzenia wierzycielom alimentacyjnym nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych, jak również kwoty umorzonych odsetek od tych zobowiązań, są świadczeniami rodzinnymi i świadczeniami z pomocy społecznej w znaczeniu art. 21 ust. 1 pkt 8 i pkt 79 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zmianami), objętymi zwolnieniami przedmiotowymi, a tym samym nie podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenia wynikające z odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz umorzenia dłużnikom alimentacyjnym wydatków na zaliczki alimentacyjne i wierzycielom alimentacyjnym nienależnie pobranych zaliczek alimentacyjnych, jak również kwoty umorzonych odsetek, są świadczeniami rodzinnymi i świadczeniami z pomocy społecznej, w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 8 i pkt 79 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Za taką interpretacją przemawia fakt, że uprawnienie do żądania umorzeń wynika wprost z przepisów ustawowych do których odsyła ustawa podatkowa.

Ze względu na przesłanki, od jakich uzależnione jest udzielenie tej pomocy (nadmierne obciążenie lub też zniweczenie skutków udzielanej pomocy społecznej, istnienie szczególnie uzasadnionych okoliczności dotyczących sytuacji rodziny) należy uznać, że celem ustawodawcy nie było nakładanie na osoby fizyczne ? którym jej udzielono ? dodatkowego ciężaru w formie obowiązku podatkowego.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego, stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zmianami), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, za przychody z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 ustawy oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Natomiast art. 11 ust. 1 cyt. ustawy stanowi, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów.

Zgodnie z art. 30 ust. 9 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t. jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zmianami) organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, łącznie z odsetkami w całości lub części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

W myśl art. 16 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 ze zmianami), organ właściwy wierzyciela może umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a także wierzyciela z tytułu nienależnie pobranej zaliczki, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób.

Jak wynika z treści przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, Ośrodek Pomocy Społecznej ma prawo podjąć - w oparciu o przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej i ustawy o pomocy społecznej - decyzje o umorzeniu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i zaliczki alimentacyjnej wraz z odsetkami oraz odstąpić od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej.

W odniesieniu do kwestii dotyczącej umorzenia świadczeniobiorcy nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych wraz z odsetkami, stwierdzić należy, iż kwoty umorzonych nienależnie pobranych świadczeń alimentacyjnych oraz zaliczki alimentacyjnej (wraz z odsetkami) nie mieszczą się w zakresie regulacji art. 21 ust. 1 pkt 8. Na podstawie tego przepisu, wolne są bowiem świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów.

W konsekwencji, umorzenie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych (wraz z odsetkami) stanowi dla świadczeniobiorców przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadczeniobiorca uzyskuje przychód w wysokości umorzonego nienależnie pobranego świadczenia.

W związku z powyższym, Ośrodek Pomocy Społecznej zgodnie z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest zobowiązany do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy, ma jednak obowiązek sporządzenia informacji o wysokości przychodów z innych źródeł na druku PIT-8C dla każdego świadczeniobiorcy odrębnie, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, w którym dokonano umorzenia.

Odmiennie sytuacja przedstawia się jeśli chodzi o odstąpienie od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej. Jak stanowi art. 104 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t. jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728), w przypadkach szczególnych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej może odstąpić od żądania takiego zwrotu. Ponieważ na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 79, wolne od podatku dochodowego są świadczenia z pomocy społecznej, to biorąc pod uwagę treść tego zwolnienia, jak również cytowane uregulowanie w przepisach o pomocy społecznej należy uznać, iż do świadczeń z pomocy społecznej zalicza się wszelkie świadczenia, dla których źródłem jest pomoc społeczna, w tym zarówno otrzymane świadczenia pieniężne, jak również odstąpienie od żądania zwrotu świadczeń, które w wyniku przeprowadzonych ustaleń okazały się nienależnie wypłacone.

W konsekwencji, odstąpienie od żądania zwrotu będące rodzajem świadczenia z pomocy społecznej korzysta ze zwolnienia, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, ul. Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.