Czy od państwowej kompensaty wypłacanej ofierze przestępstwa należy potrącić podatek dochodowy (...)

UZASADNIENIE

W dniu 17 września 2008 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania kompensat przysługujących ofiarom niektórych przestępstw umyślnych. Z uwagi na to, że wniosek zawierał braki formalne tutejszy organ pismem z dnia 12 listopada 2008 r. znak ITPB2/425-893/08-2/PS wezwał do uzupełnienia tego wniosku. Pismem z dnia 19 listopada 2008 r. (data wpływu 24 listopada 2008 r.) wniosek został uzupełniony w wymaganym zakresie.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sąd Rejonowy prawomocnym postanowieniem przyznał państwową kompensatę osobie, która na skutek przestępstwa umyślnego doznała naruszenia czynności narządu ciała. Zasady i tryb przyznawania kompensaty określa ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1415 ze zm.). W klasyfikacji budżetowej ? planie wydatków, wypłata ujmowana jest w rozdziale 75595 § 4590 - 'kary i odszkodowania wypłacane na rzecz osób fizycznych'. Do świadczenia z tego tytułu, ale zasądzonego w wyroku karnym od sprawcy przestępstwa stosuje się przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy od państwowej kompensaty wypłacanej ofierze przestępstwa należy potrącić podatek dochodowy od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy państwowa kompensata wypłacana ofiarom przestępstw jest zwrotem kosztów, np. leczenia, których nie można uzyskać od sprawcy. Skarb Państwa, w razie wypłacenia kompensaty ma roszczenie zwrotne od sprawcy, które może wytoczyć prokurator w postępowaniu cywilnym. Kompensatę należy traktować jako odszkodowanie i uznać, że jest wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do postanowień art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami (z pewnymi zastrzeżeniami pozostającymi bez znaczenia w rozpatrywanej sprawie) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b) wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W świetle powyższego, z literalnego brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, iż ze zwolnienia ? na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy ? korzystają te odszkodowania, których prawo otrzymywania wynika wprost z przepisów ustawy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy, a więc m.in. wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe (mimo, że wysokość i zasady ustalania odszkodowania wynikają wprost z przepisów prawa). Ze zwolnienia korzystają również inne odszkodowania (a więc te, których wysokość i zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawa), ale otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej ? art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy (także z wyjątkami).

W rozumieniu przepisów wyżej powołanej ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych, kompensata jak stanowi art. 2 pkt 4 tej ustawy oznacza świadczenie pieniężne przyznawane osobie uprawnionej w trybie określonym w ww. ustawie. W myśl art. 5 kompensatę przyznaje się jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać pokrycia utraconych zarobków, innych środków utrzymania lub kosztów, o których mowa w art. 3 pkt 2 i 3 tej ustawy (koszty leczenia, koszty pogrzebu), od sprawcy lub sprawców przestępstwa, z tytułu ubezpieczenia, ze środków pomocy społecznej albo z innego źródła lub tytułu, niezależnie od tego, czy sprawca lub sprawcy przestępstwa zostali wykryci, oskarżeni lub skazani. Stosownie do art. 6 ww. ustawy wysokość kompensaty nie może przekroczyć 12 000 zł.

Zgodnie z przyjętą terminologią, kompensata to wyrównanie strat, należności bądź odszkodowanie. Odszkodowanie może natomiast stanowić świadczenie, wynagrodzenie lub zapłatę za wyrządzone szkody, stratę i utracone korzyści lub doznane krzywdy (za słownikiem PWN).

Zgodnie z art. 361 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) (...) naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jak wskazano ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 21 ust. 1 pkt  3 zwalnia od podatku otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż świadczenia pieniężne, stanowiące państwową kompensatę przysługującą ofiarom niektórych przestępstw umyślnych wypłacane na podstawie ustawy o państwowej kompensacie stanowią w istocie odszkodowanie, którego wysokość, a także zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw.

Zatem wypłacane kompensaty, przyznane na podstawie przywołanej na wstępie ustawy korzystają ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, z przedstawionego stanu faktycznego oraz podatkowych unormowań prawnych w tym zakresie wynika, że państwowa kompensata przysługująca ofiarom niektórych przestępstw umyślnych jest zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej powoduje, że niniejsza interpretacja nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się

(w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87 ? 100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.