Umowa przeniesienia własności tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia zawarta w formie aktu notarialnego (...)

UZASADNIENIE

W dniu 26 września 2012 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony w dniu 12 grudnia 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania sprzedaży nieruchomości.

We wniosku tym oraz jego uzupełnieniu zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

W 1987 r. Wnioskodawczyni otrzymała testament, w którym ojciec powołał ją do całości spadku. W 1994 r. ? pod wpływem gróźb ? sprzedał będącą jego własnością nieruchomość osobie trzeciej. Osoba ta, w dalszej kolejności przeniosła własność ww. nieruchomości na swoją siostrę. W efekcie w chwili śmierci ojca w roku 1997 okazało się, iż nie posiadał on żadnego majątku.

Decyzją urzędu skarbowego z dnia 11 lutego 2000 r. umorzono wobec Wnioskodawczyni postępowanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn.

W toku postępowania sądowego uznano, iż ojciec Wnioskodawczyni, ze względu na swój stan zdrowia oraz okoliczności zawierania umowy, nie był władny dokonać rozporządzenia posiadanym prawem własności. W efekcie, Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 18 grudnia 2000 r. uznał umowę sprzedaży zawartą pomiędzy nim a ww. osobą trzecią 29 maja 1994 r. za nieważną.

Wnioskodawczyni oraz siostra nabywcy w dniu 7 lutego 2008 r. zawarły w formie aktu notarialnego umowę przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, które nastąpiło kosztem ojca Wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni złożyła wniosek o naliczenie podatku od spadków i darowizn, jednak organ podatkowy uznał, że zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu. Obecnie po podziale na mniejsze części przedmiotowej nieruchomości Wnioskodawczyni zamierza ją sprzedać.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku sprzedaży części nieruchomości wystąpi obowiązek zapłaty podatku dochodowego określonego w art. 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ww. ustawy, źródłem przychodu jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części jeżeli zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Jakkolwiek na dzień zgonu spadkodawcy nie powstało zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn, gdyż na ten dzień nie posiadał on żadnego majątku, to dalsze działania zmierzające do odzyskania wcześniej należącej do spadkodawcy nieruchomości, poczynione przez spadkobiercę doprowadziło do zwrotu nieruchomości będącej przedmiotem bezpodstawnego wzbogacenia. W ocenie Wnioskodawczyni, nie ma znaczenia data zawarcia aktu notarialnego (7 lutego 2008 r.), którym przeniesiono własność, gdyż na dzień śmierci spadkodawcy (26 marca 1997 r.) mogła ona stanowić przedmiot spadku. Wobec powyższego sprzedaż przedmiotowej nieruchomości, z uwagi na upływ 5 lat, nie powinna podlegać, w opinii Wnioskodawczyni, opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zmianami) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
4. innych rzeczy,

• jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.
  

W świetle powyższego, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub ww. praw majątkowych następuje przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i nie zostaje dokonane w wykonaniu działalności gospodarczej stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze cytowane przepisy, bez wątpienia kluczowym dla określenia skutków podatkowych planowanej sprzedaży nieruchomości będzie ustalenie daty jej nabycia.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 26 marca 1997 r., w chwili śmierci swojego ojca, Wnioskodawczyni została powołana do całości spadku na mocy testamentu sporządzonego 18 maja 1987 r. Trzy lata przed swoją śmiercią, tj. 20 maja 1994 r. spadkodawca przeniósł w drodze umowy sprzedaży prawo własności posiadanej nieruchomości na osobę trzecią, która następnie przeniosła ww. prawo własności na swoją siostrę. Sąd Rejonowy, wyrokiem z dnia 18 grudnia 2000 r. uznał pierwszą z ww. umów za nieważną. Aktem notarialnym z dnia 7 lutego 2008 r. Wnioskodawczyni, tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, które nastąpiło kosztem majątku jej spadkodawcy, odzyskała prawo własności ww. nieruchomości od siostry nabywcy.

Stosownie do treści art. 58 § 1 ustawy Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek. Z kolei § 2 cyt. artykułu statuuje, iż nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jednocześnie, ustawodawca nie dokonuje na łamach przepisów Kodeksu legalnej definicji pojęcia nieważności czynności prawnej. Jego znaczenie wyjaśnić należy jedynie poprzez analizę całego systemu prawa.

Czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania (ab initio). Uznanie czynności za nieważną ma wobec tego charakter pierwotny, nie następczy ? czynność taka nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych tak, jak gdyby nigdy nie istniała.

Co istotne, nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa, bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dodatkowych zdarzeń. Nie jest wymagane ani oświadczenie woli stron czynności, ani konstytutywne orzeczenie sądu. Zauważyć tym samym należy, iż przedmiotowy wyrok Sądu Rejonowego z 18 grudnia 2000 r. ma charakter deklaratoryjny ? nie tworzy on nowego stanu prawnego w sprawie, a jedynie ogranicza się do stwierdzenia, iż czynność będące przedmiotem tego orzeczenia była nieważną od chwili jej powstania.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż umowa przeniesienia własności zawarta w formie aktu notarialnego 7 lutego 2008 r. pomiędzy Wnioskodawczynią a siostrą nabywcy nie kreuje ?nowego? prawa własności, lecz jedynie przywraca je na rzecz następcy prawnego właściciela. Co oznacza, iż nie stanowi nabycia w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przenosząc dotychczasowe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy uznać należy, że dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych do nabycia przez Wnioskodawczynię prawa własności nieruchomości doszło w dacie śmierci spadkodawcy. Zgodnie bowiem z art. 922 § 1 ustawy Kodeks cywilny prawa i obowiązki zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 ww. ustawy), a spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 ww. ustawy).

Tym samym za słuszny należy uznać pogląd Wnioskodawczyni, iż w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym datą nabycia własności nieruchomości jest data śmierci Jej ojca w roku 1997 a nie data podpisania przez Nią umowy przeniesienia własności w 2008 r.

Mając na uwadze powyższe, zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, planowana sprzedaż nie będzie stanowiła źródła przychodu w rozumieniu cyt. ustawy, a uzyskany przychód nie będzie podlegał opodatkowaniu tym podatkiem. Zbycie wskazanej nieruchomości nastąpi bowiem już po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego w którym doszło do nabycia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.