Czy nieodpłatne zniesienie współwłasności nieruchomości w postaci lokali mieszkalnych pomiędzy (...)

UZASADNIENIE

W dniu 12 grudnia 2008 roku został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nieodpłatnego zniesienia współwłasności lokali mieszkalnych pomiędzy małżonkami.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 25 lutego 2003 r. Sąd Rejonowy ogłosił upadłość osoby prowadzącej przedsiębiorstwo. W toku prowadzenia postępowania syndyk zbył majątek upadłego, poza składnikami majątkowymi w postaci częściowego prawa własności do lokali mieszkalnych określonego w ułamku 1/2. Nieruchomości te zostały nabyte przez osobę w stosunku do której ogłoszono upadłość i jego współmałżonka w listopadzie 2000 r. W toku postępowania upadłościowego syndyk masy upadłości nie mógł znaleźć nabywcy na przysługujące upadłemu prawa własności do 1/2 nieruchomości. Przede wszystkim dlatego, iż są one w całości (tj. prawo własności do 1/2 należące do upadłego oraz prawo własności do 1/2 należące do małżonki upadłego) obciążone hipoteką na rzecz skarbu państwa - naczelnika urzędu skarbowego. W wyniku podjętych negocjacji żona upadłego oświadczyła, iż jest skłonna przejąć nieodpłatnie prawo własności określone na 1/2 części przedmiotowych nieruchomości - lokali mieszkalnych wraz z ciążącymi na tych lokalach hipotekami (wartość hipotek przymusowych opiewa na kwotę ponad 214 tys. zł - przekracza wartość lokali mieszkalnych ? 140.760 zł). Z uwagi na złożone oświadczenie, syndyk wystąpił do sędziego komisarza z wnioskiem o wyrażenie zgody na nieodpłatne przekazanie prawa własności do lokali mieszkalnych w wysokości cząstkowej 1/2 na rzecz małżonki upadłego. Postanowieniem z dnia 13 maja 2008 r. Sędziego komisarza postępowania upadłościowego syndyk uzyskał zgodę na zawarcie umowy przenoszącej ułamkowe prawo własności należące do upadłego na jego małżonkę przez nieodpłatne przejęcie praw wraz z hipotekami ciążącymi na lokalach mieszkalnych. Upadły z mocy art. 20 prawa upadłościowego - rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. (tekst jednolity Dz. U. z 1991 r. Nr 118 poz. 512 z późn. zm.) tj. z mocy samego prawa traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania swoim majątkiem, natomiast z mocy art. 90 § 1 syndyk obejmuje z samego prawa majątek upadłego, zarządza tym majątkiem i przeprowadza jego likwidację, aczkolwiek formalnym właścicielem lokali mieszkalnych pozostaje upadły, będąc podmiotem praw i obowiązków wchodzących w skład majątku masy upadłości. Czynności związane z likwidacją majątku upadłego syndyk wykonuje pod nadzorem sędziego komisarza, co skutkuje uzyskaniem zgody sędziego komisarza na ich wykonanie. Jednocześnie z cytowanych przepisów wynika, że syndyk zarządzając i likwidując majątek masy upadłości działa na rzecz wierzycieli oraz w imieniu i na rzecz upadłego poprzez m.in. wykonywanie obowiązków administracyjnych i podatkowych upadłego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy nieodpłatne zniesienie współwłasności nieruchomości w postaci lokali mieszkalnych pomiędzy osobą reprezentowaną przez syndyka masy upadłości, działającym w imieniu tej osoby, a współmałżonkiem tejże osoby jest zwolnione z podatku od spadków i darowizn...

Zdaniem Wnioskodawcy, na podstawie przepisów ustawy o podatku od spadków darowizn oraz cytowanych przepisów prawa upadłościowego w zakresie zarządzania majątkiem upadłego przez syndyka pod nadzorem sędziego komisarza, uwzględniając fakt, iż upadły nadal jest podmiotem prawa własności do 1/2 nieruchomości, które w jego imieniu nieodpłatnie syndyk przenosi na jego małżonkę czynność tę należy traktować jako czynność nieodpłatnego przeniesienia praw majątkowych przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej i tym samym podlega ona zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zmianami), podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Stosownie natomiast do art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Stosownie do ust. 3 tego przepisu, w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Natomiast ust. 4 pkt 2 przepisu, wskazuje, że obowiązek zgłoszenia nie obejmuje między innymi przypadku, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Jak przedstawiono we wniosku osoba wobec której została ogłoszona upadłość posiada prawo własności do lokali mieszkalnych określone w ułamku 1/2. Nieruchomości te zostały nabyte przez osobę w stosunku do której ogłoszono upadłość i jego współmałżonka w listopadzie 2000 r. W toku postępowania upadłościowego syndyk masy upadłości nie mógł znaleźć nabywcy na przysługujące upadłemu prawa własności do 1/2 części nieruchomości. Przedmiotowe prawo własności jest obciążone hipoteką na rzecz skarbu państwa. W wyniku podjętych negocjacji żona upadłego oświadczyła, iż jest skłonna przejąć nieodpłatnie prawo własności określone na 1/2 części przedmiotowych nieruchomości - lokali mieszkalnych wraz z ciążącymi na tych lokalach hipotekami. Sędzia komisarz postępowania upadłościowego wydał zgodę syndykowi na zawarcie umowy przenoszącej ułamkowe prawo własności należące do upadłego na jego małżonkę przez nieodpłatne przejęcie praw wraz z hipotekami ciążącymi na lokalach mieszkalnych.

Ponieważ postanowienie o ogłoszeniu upadłości zostało wydane w dniu 25 lutego 2003 roku, zatem stosownie do art. 536 ustawy z dnia z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535) w sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie tejże ustawy tj. przed dniem 1 października 2003 roku stosuje się przepisy dotychczasowe.

Jak wynika z art. 20 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 1991, Nr 118, poz. 512 ze zm.) obowiązującego do dnia 1 października 2003 roku, na skutek ogłoszenia upadłości upadły traci z samego prawa zarząd oraz możność korzystania i rozporządzania majątkiem, należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości, jako też nabytym w toku postępowania, natomiast art. 90 § 1 stanowi, że syndyk obejmuje z samego prawa majątek upadłego, zarządza tym majątkiem i przeprowadza jego likwidację.

Jednakże jak wskazano we wniosku formalnym właścicielem majątku nadal pozostaje upadły, będąc podmiotem praw i obowiązków wchodzących w skład majątku masy upadłości.

Pomimo więc, że w imieniu jednego z małżonków czynności nieodpłatnego zniesienia współwłasności dokona syndyk masy upadłości, to jednakże czynność ta zostanie dokonana na rachunek upadłego i w związku z tym należy uznać, że w świetle cytowanych przepisów czynność tą należy traktować jako dokonaną pomiędzy małżonkami.

W związku z powyższym, czynność nieodpłatnego zniesienia współwłasności lokali dokonana pomiędzy małżonkami w wyniku której nastąpi przeniesienie własności lokali na jednego z małżonków będzie zwolniona od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Jednocześnie, ponieważ stosownie do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zmianami) czynności dotyczące przeniesienia własności nieruchomości dokonywane są w formie aktu notarialnego, nabywca własności części lokali nie będzie zobowiązany stosownie do art. 4a pkt 4 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn do zgłoszenia nabycia własności rzeczy w urzędzie skarbowym.

Należy również wskazać, że w przypadku gdy zastosowanie powyżej opisanego zwolnienia nie mogłoby mieć miejsca, możliwym byłoby zastosowanie również zwolnienia wskazanego przez Wnioskodawcę, określonego w art. 4 ust. 1 pkt 15 tejże ustawy, zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Stosownie bowiem do art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do grupy I podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Końcowo należy wyjaśnić, iż w myśl art. 5 analizowanej ustawy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych (tj. małżonku osoby w imieniu której występuje Wnioskodawca), w związku z czym nieodpłatne zniesienie współwłasności lokali dokonane pomiędzy małżonkami w wyniku którego nastąpi przeniesienie własności lokali na drugiego z małżonków nie może rodzić dla osoby w imieniu której występuje Wnioskodawca, żadnych skutków podatkowych, niezależnie od tego czy spełnione zostaną warunki zastosowania przedmiotowego zwolnienia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.