W jakiej wysokości Wnioskodawczyni jest zobowiązana zapłacić podatek od nieodpłatnej służebności (...)

UZASADNIENIE

W dniu 19 sierpnia 2010 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony w dniu 2 listopada 2010 r. oraz w dniu 17 listopada 2010 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nieodpłatnej służebności.

We wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Pani córka wraz z mężem ustanowiła na rzecz Pani i Pani małżonka nieodpłatną służebność osobistą na czas nieokreślony. Służebność została ustanowiona w dniu 15 lipca 2010 r. w kancelarii notarialnej. Ustanowiona nieodpłatna służebność polega na korzystaniu z całego budynku mieszkalnego (domu) posadowionego na działce, jak również z całej działki. Wartość zabudowanej działki określono na kwotę 260.000 zł. Roczną wartość służebności ustalono w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie, tj. 10.400 zł. Skapitalizowana wartość wyniosła 104.000 zł. Przy sporządzaniu aktu notarialnego notariusz poinformował o obowiązku zapłacenia podatku od ustanowionej służebności osobistej zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Jaki podatek i od jakiej sumy Wnioskodawczyni jest zobowiązana zapłacić od nieodpłatnej służebności ustanowionej przez córkę i zięcia...
2. Na jakich formularzach należy złożyć zeznanie...
3. Czy należy złożyć osobne zeznanie dotyczące nabycia od córki i osobne dotyczące nabycia od zięcia...

Zdaniem Wnioskodawczyni, wraz z małżonkiem jest zwolniona z opodatkowania części wartości służebności ustanowionej przez córkę, tj. 52.000 zł. Do urzędu skarbowego należy złożyć zeznanie podatkowe na druku SD-Z2. Natomiast od części służebności ustanowionej przez zięcia należy zapłacić podatek. Kwotę 52.000 zł należy podzielić na Wnioskodawczynię i małżonka, następnie od kwoty 26.000 zł należy odjąć kwotę wolną od podatku i obliczyć podatek. W tej części należy złożyć zeznanie podatkowe na druku SD-3.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Stosownie do art. 4a ust. 4 ustawy, obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje ? przy nabyciu w drodze nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności - z chwilą ustanowienia tych praw.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

W oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych zgodnie z art. 8 ust. 3 wskazanej ustawy, określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie (art. 9 ust. 2).

Na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy, wartość świadczeń powtarzających się przyjmuje się do podstawy opodatkowania w wysokości rocznego świadczenia pomnożonego:

1. w razie ustanowienia świadczeń na czas określony co do liczby lat lub ich części - przez liczbę lat lub ich części;
2. w pozostałych przypadkach, w tym w razie ustanowienia świadczeń na czas nieokreślony - przez 10 lat.

Stosownie do ust. 2 przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do obliczenia wartości prawa użytkowania i służebności, natomiast stosownie do ust. 3 tego przepisu roczną wartość użytkowania i służebności ustala się w wysokości 4 % wartości rzeczy oddanej w użytkowanie lub obciążonej służebnością.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Jak wskazano w stanie faktycznym, córka Wnioskodawczyni wraz z mężem ustanowiła na rzecz Wnioskodawczyni i jej małżonka nieodpłatną służebność osobistą na czas nieokreślony. Służebność została ustanowiona w dniu 15 lipca 2010 r. w kancelarii notarialnej. Ustanowiona nieodpłatna służebność polega na korzystaniu z całego budynku mieszkalnego (domu) posadowionego na działce, jak również z całej działki. Wartość zabudowanej działki określono na kwotę 260.000 zł. Roczną wartość służebności ustalono w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie, tj. 10.400 zł. Skapitalizowana wartość wyniosła 104.000 zł. Przy sporządzaniu aktu notarialnego notariusz poinformował o obowiązku zapłacenia podatku od ustanowionej służebności osobistej zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn.

Źródłem powstania służebności jest co do zasady czynność prawna (umowa), stanowiąca wynik uzgodnień stron i w takim przypadku, jeżeli umowa ta jest zawarta w formie aktu notarialnego dla skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ustawy, nie ma wymogu złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

W przypadku, gdy ustanowienie służebności nie jest wynikiem umowy stron, a powstaje w wyniku jednostronnego oświadczenia o ustanowieniu służebności w formie aktu notarialnego, a strona, na rzecz której ustanowiono prawo nie uczestniczy w czynności ustanowienia służebności, wówczas dla skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy nabywca zobowiązany jest do złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2, w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego tj. od ustanowienia tego prawa.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż nabycie przez Wnioskodawczynię prawa majątkowego w postaci nieodpłatnej służebności nieruchomości w części uzyskanej od córki może korzystać ze zwolnienia na podstawia art. 4a ustawy od spadków i darowizn.

Odnośnie obowiązku zgłoszenia nabycia, wskazać należy, że w sytuacji gdy przedmiotowe nabycie nastąpiło na podstawie umowy stanowiącej wynik uzgodnień stron sporządzonej w formie aktu notarialnego, wówczas w celu skorzystania ze zwolnienia Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do zgłoszenia nabycia od córki właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

W sytuacji gdy ustanowienie służebności nie było wynikiem umowy stron, i powstało w wyniku jednostronnego oświadczenia o ustanowieniu służebności w formie aktu notarialnego, a Wnioskodawczyni nie uczestniczyła w czynności ustanowienia służebności, wówczas w celu skorzystania ze zwolnienia należy zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Zgłoszenia należy dokonać na formularzu SD-Z2, którego wzór określono w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

Natomiast nieodpłatne nabycie prawa majątkowego w postaci służebności nieruchomości od zięcia, tj. osoby którą stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy należy zaliczyć do I grupy podatkowej w części przypadającej na Wnioskodawczynię podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Mając na względzie wyżej powołane przepisy należy stwierdzić, że roczną wartość służebności przysługującej jednej z osób, na rzecz których ustanowiono służebność obciążającą tą samą nieruchomość (w tym samym akcie notarialnym), ustala się w wysokości 4% czystej wartości nieruchomości, tj. wartości rynkowej pomniejszonej o wartość istniejących ciężarów na moment nabycia tego prawa - w tym służebności ustanowionych z tą samą chwilą na rzecz drugiego z małżonków - z uwzględnieniem reguł, określonych w powołanym przepisie art. 13 ust. 1 ustawy.

Ponadto podkreślenia wymaga, że w sytuacji gdy ustanawiający służebność są współwłaścicielami nieruchomości, roczną wartość służebności ustala się wówczas w wysokości 4% czystej wartości udziału w nieruchomości, jaki przysługuje poszczególnym osobom ustanawiającym to prawo.

W przypadku nieodpłatnego ustanowienia na czas nieokreślony służebności osobistej, wartość tego prawa stanowi roczna wartość służebności pomnożona przez 10 lat.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Podatek naliczany jest zależnie od wartości nabytej rzeczy lub prawa majątkowego. Dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, do kwoty 10.278 zł podatek będzie naliczany w wysokości 3 %, od kwoty 10.278 zł do 20.556 zł podatek wyniesie 308 zł 30 gr i 5 % nadwyżki ponad 10.278 zł natomiast w przypadku podstawy opodatkowania wyższej aniżeli 20.556 zł podatek wyniesie 822 zł 20 gr i 7 % od nadwyżki ponad 20.556 zł.

W myśl art. 17a ust. 1 ww. ustawy podatnicy podatku od spadków i darowizn są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie zeznań podatkowych składanych przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 139 poz. 988 ze zm.). Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Reasumując, nabycie przez Wnioskodawczynię nieodpłatnej służebności w części ustanowionej na Jej rzecz przez zięcia, podlega opodatkowaniu stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na Wnioskodawczyni ciążył obowiązek złożenia w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3.

Końcowo wyjaśnić należy, że organ podatkowy dokonując interpretacji podatkowej w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, nie może dokonać ustalenia wysokości podatku, do zapłaty którego podatnik jest zobowiązany, bowiem przedmiotem interpretacji indywidualnej mogą być jedynie przepisy regulujące zasady jego ustalania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.