Opodatkowanie cesji książeczki mieszkaniowej. sygn: ITPB2/436-177/12/MK

UZASADNIENIE

W dniu 24 września 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania dokonanej w drodze darowizny cesji książeczki mieszkaniowej.

Wniosek uzupełniono w dniu 18 grudnia 2012 r.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

W maju bieżącego roku matka scedowała na Panią książeczkę mieszkaniową (umowa cesji), na której oszczędzała pieniądze od 30 lat. Natomiast w okresie od maja do sierpnia 2012 r. Pani już wpłacała pieniądze na tą książeczkę mieszkaniową, by w związku ze wspólnym z mężem zakupem mieszkania ją zlikwidować (co nastąpiło w sierpniu 2012 r.).

Ponadto, uzupełniając ww. stan faktyczny, wskazała Pani, że cesja została dokonana na podstawie umowy darowizny sporządzonej w dniu jej dokonania. Dodatkowo łączna wartość wszystkich darowizn wraz z wartością scedowanej książeczki mieszkaniowej, otrzymanych w przeciągu ostatnich pięciu lat, jest wyższa od kwoty 9.637 zł.

Wobec powyższego zadano następujące pytania.

1. Czy powinna Pani zgłosić otrzymanie darowizny od matki (umowa cesji książeczki mieszkaniowej)?
2. Jeśli tak, to jaką kwotę powinna przyjąć do deklaracji darowizny ? kwotę oszczędności, kwotę odsetek czy kwotę premii gwarancyjnej?

Zdaniem Pani, powinna zgłosić do urzędu skarbowego otrzymanie książeczki mieszkaniowej jako darowizny. W zgłoszeniu dokonanej w drodze darowizny cesji książeczki mieszkaniowej należy wskazać kwotę wkładu własnego oraz odsetek.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Jak wynika z zaistniałego stanu faktycznego, w maju bieżącego roku w drodze darowizny matka scedowała na Panią książeczkę mieszkaniową (umowa cesji), na której oszczędzała pieniądze od 30 lat. Natomiast w okresie od maja do sierpnia 2012 r. Pani już wpłacała pieniądze na tą książeczkę mieszkaniową, by w związku ze wspólnym z mężem zakupem mieszkania ją zlikwidować (co nastąpiło w sierpniu 2012 r.). Łączna wartość wszystkich darowizn wraz z wartością scedowanej książeczki mieszkaniowej, otrzymanych w przeciągu ostatnich pięciu lat, jest wyższa od kwoty 9.637 zł.

Instytucję przelewu (cesji) regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność.

Art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi natomiast, iż umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Z kolei na podstawie art. 888 § 1 przytoczonej ustawy przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny ? jako czynności nieodpłatnej ? jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Na gruncie przepisów podatkowych, w myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Odnosząc powyższe do przedstawionych przepisów prawa znajdujących zastosowanie w przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, że cesja książeczki mieszkaniowej dokonana w formie darowizny w rozumieniu art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego podlega, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu tym podatkiem.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy przy nabyciu w drodze darowizny powstaje on z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy ? z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Podstawę opodatkowania stanowi natomiast, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Wskazać przy tym należy, że wartość nabytego majątku, w tym nabytego w drodze darowizny, ustala się na podstawie art. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn, który w ust. 1 stanowi, iż wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych ? w wysokości tych wkładów. Z kolei wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 8 ust. 3 ustawy).

Jeżeli nabywca nie określił wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych albo wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny naczelnika urzędu skarbowego wartości rynkowej, organ ten wezwie nabywcę ? zgodnie z art. 8 ust. 4 przytoczonej ustawy ? do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny. Jeżeli nabywca, pomimo wezwania, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, naczelnik urzędu skarbowego dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33 % od wartości podanej przez nabywcę, koszty opinii biegłego ponosi nabywca.

Na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu (art. 4a ust. 2).

W przypadku zaś niespełnienia warunków, o których mowa w art. 4a ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3).

Stosownie natomiast do ust. 4 ww. przepisu obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tj. 9.637 zł) lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Zatem, w przypadku gdy opisana we wniosku cesja książeczki mieszkaniowej dokonana w formie darowizny zawarta została bez zachowania formy aktu notarialnego, a przyrzeczone w niej świadczenie zostało spełnione, przy czym wartość majątku nabytego przez Panią łącznie od matki w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym dokonano ww. czynności, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekroczyła kwotę 9.637 zł, wówczas dokonana w formie darowizny cesja objęta zostanie zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia jej nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Wzór zgłoszenia (druk SD-Z2) został ustalony w wydanym na podstawie art. 4a ust. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 ze zm.).

Należy przy tym wskazać, że w ww. zgłoszeniu obdarowany zobowiązany jest wskazać m.in. dane dotyczące nabytych rzeczy lub praw majątkowych, ich rodzaj, miejsce położenia rzeczy lub wykonywania praw majątkowych, wraz z ich wartością rynkową oraz wielkość nabytego udziału. Stąd też w przypadku dokonanej w formie darowizny cesji książeczki mieszkaniowej ww. wartość, podlegającą zgłoszeniu, stanowi wysokość zgromadzonego na niej wkładu (kwota oszczędności) wraz z oprocentowaniem wyliczonym na dzień dokonania tej czynności. W dniu nabycia książeczki obdarowany uzyskuje bowiem tylko prawo do ww. wkładu oraz odsetek.

W sytuacji, gdy natomiast nie został spełniony ww. warunek zgłoszenia mimo istnienia takiego obowiązku, wtenczas darowizna podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, o czym stanowi art. 4a ust. 3 przytoczonej ustawy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł ? jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej (do której należą m.in. zstępni i wstępni).

Ponadto ? na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy ? jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Zatem jedynie w sytuacji niespełnienia warunków zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, gdy zgodnie z zasadą kumulacji unormowaną w art. 9 ust. 2 wartość nabytego majątku przekroczyła kwotę wolną od podatku koniecznym jest złożenie zeznania podatkowego, w którym wykazuje się wcześniejsze nabycia rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby. W takiej sytuacji opodatkowaniu podlega nadwyżka ponad kwotę 9.637 zł.

Podatek zaś ustala organ podatkowy przy zastosowaniu skali podatkowej określonej w art. 15 ust. 1 przytoczonej ustawy.

Reasumując:

• w przypadku, gdy wartość majątku nabytego przez Panią łącznie od matki w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym dokonano ww. czynności, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekroczyła kwotę 9.637 zł, wówczas dokonana w formie darowizny cesja objęta zostanie zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia na druku SD-Z2 jej nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Wówczas wartość dokonanej w drodze darowizny cesji, a zarazem podlegającej zgłoszeniu, stanowi wysokość zgromadzonego na książeczce mieszkaniowej wkładu (kwota oszczędności) wraz z oprocentowaniem wyliczonym na dzień dokonania tej czynności;
• natomiast, gdy nie został spełniony ww. warunek zgłoszenia mimo istnienia takiego obowiązku, wtenczas darowizna podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, o czym stanowi art. 4a ust. 3 przytoczonej ustawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 10, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.