Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn darowizny środków pieniężnych, otrzymanej od rodziców.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zmianami) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zmianami) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 9 grudnia 2009 r. (data wpływu 10 grudnia 2009 r.), uzupełnionym pismem z dnia 3 marca 2010 r. (data wpływu 5 marca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny

• jest prawidłowe w części dotyczącej darowizny środków pieniężnych,
• jest nieprawidłowe w części dotyczącej należności przysługującej darczyńcom, przekazanej deweloperowi na poczet przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości.

UZASADNIENIE

W dniu 10 grudnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny.

Ponieważ wniosek nie spełniał wymogów formalnych, pismem z dnia 17 lutego 2010 r. Nr ITPB2/436-201/09-2/TJ wezwano do jego uzupełnienia. Braki wykazane w wezwaniu uzupełniono w dniu 5 marca 2010 r. (data wpływu).

W przedmiotowym wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 4 maja 2009 r. zawarł Pan z rodzicami umowę darowizny, na mocy której rodzice obdarowali Pana sumą 459 051 zł 45 gr. Umowa ta nie została sporządzona w formie aktu notarialnego. Strony ustaliły następujący sposób wykonania tej umowy: kwota 193 715 zł 48 gr przekazana miała być na konto bankowe, natomiast kwota 265 335 zł 97 gr w formie rozliczenia wierzytelności przysługującej darczyńcom od dewelopera, z tytułu rozwiązania przedwstępnej umowy sprzedaży. Darowiznę tą zamierzał Pan przeznaczyć na zakup lokalu użytkowego. W chwili zawarcia umowy darowizny pozostawał Pan w związku małżeńskim. Z żoną pozostaje Pan w ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej. W dniu 27 kwietnia 2009 r. Pana żona, w związku z faktem, iż prowadzi działalność gospodarczą i ma możliwość dokonania odliczenia podatku od towarów i usług, zawarła umowę przedwstępną zakupu nieruchomości. Umowa ta zawarta została z tym samym deweloperem, z którym umowę przedwstępną, następnie rozwiązaną, zawarli Pana rodzice. W związku z tym kwota 265 335 zł 97 gr, na mocy porozumienia zawartego między rodzicami a deweloperem, zaliczona została na poczet zapłaty wynikającej z umowy przedwstępnej z dnia 27 kwietnia 2009 r. Pozostała część kwoty darowizny wpłynęła na Pana konto bankowe w dniu 14 maja 2009 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy darowizna otrzymana od rodziców spełnia warunki zawarte w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, a w konsekwencji czy korzysta ze zwolnienia z tego podatku...

Zdaniem Wnioskodawcy, darowizna od rodziców korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Rodzice zawarli z Wnioskodawcą umowę darowizny, w której wyrazili wolę obdarowania Wnioskodawcy oraz określili sposób realizacji tej umowy. Jako obdarowany, na którym ciąży obowiązek podatkowy, fakt zawarcia umowy Wnioskodawca zgłosił przed upływem 6 miesięcy od dnia darowizny, czyli od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia, na formularzu SD-2, do właściwego urzędu skarbowego, w związku z czym spełniony został warunek określony w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W części dotyczącej kwoty pieniężnej, darowizna przekazana została w sposób przewidziany w art. 4a ust. 1 pkt 2. W pozostałej części, wg Wnioskodawcy, darowizna nie musi spełniać warunku określonego w ww. przepisie, gdyż jest to darowizna dotycząca należności, a nie środków pieniężnych. Fakt, iż została ona zaliczona na poczet umowy, którą zawarła żona Wnioskodawcy, nie zmienia faktu, iż obdarowanym jest on sam. Mógł bowiem w dowolnym momencie zadysponować otrzymaną od rodziców darowizną w ramach związku małżeńskiego, co nie wymagało zawarcia odrębnej umowy darowizny.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe, w części dotyczącej darowizny środków pieniężnych i za nieprawidłowe, w części dotyczącej należności przysługującej darczyńcom, przekazanej deweloperowi na poczet przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy przy nabyciu w drodze darowizny powstaje on z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia ?darowizna?, a zatem należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku ? Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny ? jako czynności nieodpłatnej ? jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.

Nie jest przy tym konieczne, aby dokonanie darowizny łączyło się z bezpośrednim transferem darowanego przedmiotu z masy majątkowej darczyńcy do majątku obdarowanego. Transfer ten bowiem może mieć miejsce między masą majątkową osoby trzeciej a obdarowanym. Wystarczy bowiem, że świadczenie spełnione faktycznie przez inna osobę zostanie następnie skompensowane wartościami pochodzącymi z majątku darczyńcy.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka ? pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Artykuł 889 Kodeksu cywilnego stanowi natomiast, iż nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

• gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
• gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte.

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Ponieważ ze stanu faktycznego wynika, że pozostaje Pan w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, przy rozpatrywaniu przedmiotowego wniosku zasadnym jest odwołanie się również do postanowień ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zmianami), regulującej stosunki majątkowe między małżonkami. Zgodnie z art. 31 § 1 wskazanej ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Natomiast w myśl art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Powyższe oznacza, że w przypadku braku stosownego oświadczenia darczyńcy, przedmiot darowizny wchodzi do majątku osobistego obdarowanego, bez względu na fakt pozostawania przez niego w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że zawarł Pan z rodzicami umowę darowizny, z której wynikała wola rodziców obdarowania Pana sumą pieniężną w wysokości 459 051 zł 45 gr. Ponieważ jednak umowa ta nie została zawarta w formie aktu notarialnego, dla jej skuteczności konieczne było, zgodnie z przepisami prawa cywilnego, spełnienie świadczenia na rzecz obdarowanego.

Powyższe sprawia, że za skuteczną darowiznę dokonaną na Pana rzecz uznać można jedynie przekazanie przez rodziców na Pana rachunek bankowy kwoty 193 715 zł 48 gr. Tylko bowiem w tej części spełnione zostały przewidziane przepisami prawa cywilnego warunki do uznania ważności takiej czynności. W związku natomiast z faktem, iż po jej otrzymaniu dopełnił Pan wszystkich wskazanych w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn warunków, podlegać będzie ona zwolnieniu, określonemu w tym przepisie.

W pozostałym zakresie, tj. w części dotyczącej przekazania kwoty 265 335 zł 97 gr stwierdzić należy, że w związku z faktem, iż darowizna ta nie została spełniona na Pana rzecz, nie można uznać, iż to Pan jest obdarowanym. Wpływu na ocenę powyższego nie może mieć również fakt obowiązywania w Pana małżeństwie ustroju wspólności majątkowej. Sprawia to, że przy uwzględnieniu przytoczonych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie będzie ciążył na Panu w tym zakresie obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.