Opodatkowanie sprzedaży budynków i prawa użytkowania wieczystego w ramach postępowania upadłościowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 30 marca 2011 r. (data wpływu 4 kwietnia 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 maja 2011 r. (data wpływu 30 maja 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy sprzedaży ? jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 26 maja 2011 r. (data wpływu 30 maja 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy sprzedaży.

W przedmiotowym wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca, w dniu 12 stycznia 2011 r., zawarł z syndykiem masy upadłości spółki z o.o. umowę sprzedaży nieruchomości, w skład której wchodziły budynki i prawo użytkowania wieczystego gruntu, na którym budynki te się znajdują. Umowę zawarto w formie aktu notarialnego, w którym notariusz zawarł dwa oświadczenia, z których wynikało, że sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, gdyż podmiot sprzedający spełnia warunki określone w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, oraz że Wnioskodawca, jako kupujący, nie jest podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych odnośnie do sprzedaży użytkowania wieczystego gruntu. Następnie notariusz, na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie pobrał podatku od umowy w części dotyczącej sprzedaży budynków o wartości 1 000 000 zł w postępowaniu upadłościowym oraz od sprzedaży prawa użytkowania wieczystego gruntu, na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy. Od umowy sprzedaży zarówno budynków jak i użytkowania wieczystego nie zapłacono podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług. Dodatkowo Wnioskodawca wyjaśnia, że przedmiotowa umowa sprzedaży zawarta została w ramach postępowania upadłościowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w opisanej sytuacji słusznie nie pobrano podatku od czynności cywilnoprawnych od części dotyczącej użytkowania wieczystego gruntu i czy notariusz podał właściwą podstawę prawną...

Zdaniem Wnioskodawcy, przedmiotem umowy była nieruchomość, t.j. budynki i prawo do gruntu, na którym są one posadowione, w związku z czym w tej sytuacji, podobnie jak w przypadku podatku VAT, nie można odłączyć gruntu od budynków. Skoro więc zakup budynków jest zwolniony od podatku od czynności cywilnoprawnych również sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu zwolniona jest od tego podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. jedn. Dz. U. z 2007 r. nr 68, poz. 450 ze zmianami) zawiera zamknięty katalog czynności objętych opodatkowaniem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają wyłącznie czynności enumeratywnie wskazane w art. 1 ust. 1, w tym wymienione w pkt 1 lit. a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca w dniu 12 stycznia 2011 r., na podstawie umowy sprzedaży zawartej w ramach postępowania upadłościowego, nabył budynki stanowiące odrębne nieruchomości i prawo użytkowania wieczystego gruntu, na którym budynki te są posadowione. Od zawartej umowy notariusz nie pobrał podatku od czynności cywilnoprawnych. Jako podstawę prawną takiego postępowania podał art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ? w odniesieniu do budynków oraz art. 2 pkt 4 ? w odniesieniu do prawa użytkowania wieczystego. Od opisanej umowy sprzedaży, na podstawie art. 43 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), nie zapłacono podatku od towarów i usług.

Oceniając tak przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, że w opisanej we wniosku sytuacji doszło do dokonania czynności co do zasady powodującej powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. W ustawie przewidziano jednak sytuacjie, których wystąpienie powoduje, że obowiązek taki nie powstanie. Jedna z nich przewidziana została w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:

• umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
• (uchylone)
• umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;

W przepisie tym ustanowiono zasadę, zgodnie z którą podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne podejmowane w ramach obrotu nieprofesjonalnego, natomiast obrót zawodowy (profesjonalny) objęty został podatkiem od towarów i usług.

W opisanym we wniosku stanie faktycznym wskazano, że z tytułu dokonanej transakcji nie zapłacono podatku od towarów i usług, gdyż objęta ona była zwolnieniem wynikającym z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług. Powyższe sprawia, że w opisanej sytuacji, w stosunku do będących przedmiotem sprzedaży nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego gruntu nie znajduje zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z wyjątkiem wskazanym w literze b) tego przepisu.

Uwzględniając jednak okoliczności przedstawione w stanie faktycznym wskazać należy, że zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Z treści zacytowanego przepisu wynika, że z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłączono umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Postępowania egzekucyjne oraz upadłościowe, o których mowa wyżej, są regulowane przepisami: ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zmianami), ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zmianami), ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zmianami) oraz wydanych do nich rozporządzeń wykonawczych.

Ponadto z przepisu tego wynika, że jego dyspozycją ustawodawca objął sprzedaż w tym trybie wszelkich rzeczy bez względu na ich wartość. Zatem w przypadku dokonywania w tym trybie sprzedaży praw majątkowych ? czynność taka nie podlega przedmiotowemu wyłączeniu.

W związku z tym, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje pojęcia rzeczy należy posłużyć się definicją ujętą w art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. ? Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którą rzeczami są tylko przedmioty materialne.

Rzeczy dzielą się na nieruchome, czyli nieruchomości (grunty, budynki oraz części budynków tzw. nieruchomości lokalowe) i na rzeczy ruchome.

Natomiast prawo wieczystego użytkowania gruntu jest prawem majątkowym, rozumianym jako przysługujące danej osobie prawo do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy. Zgodnie z art. 232 Kodeksu cywilnego przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być nieruchomości gruntowe stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, przy czym ? co istotne ? budynki i inne urządzenia wzniesione na ww. gruntach przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (art. 235 § 1). Ponadto przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym (art. 235 § 2).

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że w opisanym we wniosku stanie faktycznym, przy uwzględnieniu obowiązujących przepisów, wyłączenie, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych znajduje zastosowanie jedynie w stosunku do umowy sprzedaży budynków. Natomiast w zakresie umowy sprzedaży prawa użytkowania wieczystego, będącego prawem majątkowym, przedstawione wyłączenie nie znajduje zastosowania.

Za nieuzasadnione uznać należy więc twierdzenie Wnioskodawcy, zgodnie z którym przedmiotem sprzedaży była nieruchomość, a więc budynki i grunt, na którym budynki te są posadowione, w związku z czym do ich opodatkowania powinny znaleźć zastosowanie takie same zasady. Z zacytowanych przepisów Kodeksu cywilnego wynika bowiem wprost, że w przypadku wybudowania budynków na gruncie oddanym w wieczyste użytkowanie stanowią one odrębny od gruntu przedmiot własności. Z tego też względu transakcje zakupu budynków i prawa użytkowania wieczystego, również na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oceniać należy jako dwa odrębne od siebie zdarzenia, powodujące powstanie obowiązku podatkowego.

W rezultacie stwierdzić należy, że w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym do dokonanej sprzedaży prawa użytkowania wieczystego nie znajdują zastosowania wyłączenia z opodatkowania, o których mowa w art. 2 pkt 3 i pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a więc czynność ta podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy z tytułu jej dokonania powstał, stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z chwilą dokonania czynności, a ciążył on na kupującym (art. 4 pkt 1). Podstawę opodatkowania stanowiła wartość rynkowa nabywanego prawa użytkowania wieczystego (art. 6 ust. 1 pkt 1), a stawka podatku wynosiła 2% (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.