Czy urząd skarbowy ma prawo żądać korekty zgłoszenia nabycia spadku według jego oceny zaistniałego (...)

Czy urząd skarbowy ma prawo żądać korekty zgłoszenia nabycia spadku według jego oceny zaistniałego stanu faktycznego oraz jakie skutki prawno podatkowe może wywołać brak korekty zgłoszenia nabycia spadku w zakresie żądanym przez urząd?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2009 r. (data wpływu 4 maja 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nabycia spadku - jest nieprawidłowe.


UZASADNIENIE


W dniu 4 maja 2009 roku został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nabycia spadku.


We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.


W dniu 2 maja 2007 r. zmarł Pani ojciec, który zostawił w spadku m.in. działkę rolno-budowlaną z budynkami gospodarczymi, nabytą w jego imieniu przez pełnomocnika na podstawie aktu notarialnego. W akcie tym pełnomocnik oświadczył, iż nabycie działki następuje z majątku osobistego ojca. Kiedy ojciec nabywał działkę pozostawał w związku małżeńskim. Pomiędzy rodzicami istniała niczym nieograniczona wspólność majątkowa, o której mowa w art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Rodzice nie zawierali nigdy umowy o rozdzielności majątkowej, nie ograniczali w jakikolwiek sposób ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej. Ojciec Pani nie otrzymał darowizn i nie dziedziczył środków, które można by uznać za jego majątek osobisty. Dlatego też w Pani ocenie działka nabyta została do majątku wspólnego rodziców mimo oświadczenia złożonego przez pełnomocnika w akcie notarialnym. Dodatkowo uważa Pani, iż za słusznością Jej stanowiska przemawia bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego (m.in. postanowienie z dnia 18 stycznia 2008 r.). Orzeczenie sądu o nabyciu spadku uprawomocniło się 14 marca 2009 r. Zgodnie z nim spadek po ojcu nabyła Pani, matka oraz brat (każdy w 1/3 części majątku spadkodawcy). By zachować zwolnienie od podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, dokonała Pani w ciągu miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia sądu zgłoszenia nabycia udziału do działki w wysokości 1/6 całości (działka należała do majątku wspólnego rodziców, dziedziczeniu po spadkodawcy podlegała połowa całej działki, w 1/3 części dla każdego ze spadkobierców). Dodatkowo na ustną prośbę pracownika organu podatkowego przedłożyła Pani akt notarialny nabycia działki. Po półtorej miesiąca od czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu urząd skarbowy poinformował Panią (telefonicznie) o konieczności złożenia korekty zgłoszenia nabycia spadku w zakresie udziału w nabytej działce. Zgodnie z informacją przekazaną przez pracownika urzędu nabyła Pani w drodze spadku 1/3 całości działki i tyle należy wykazać w korekcie zgłoszenia. Korekta zgłoszenia nabycia spadku, w której zgłasza się informacje nie będące w zgodzie ze stanem faktycznym oraz skutki takiej czynności budzą Pani wątpliwości i pytania.


W związku z powyższym zadano następujące pytania:


  1. Czy urząd skarbowy ma prawo żądać od Pani korekty zgłoszenia nabycia spadku według jego oceny zaistniałego stanu faktycznego...
  2. Jakie skutki prawno podatkowe może wywołać brak korekty zgłoszenia nabycia spadku w zakresie żądanym przez urząd...


Zdaniem Wnioskodawczyni, urząd skarbowy nie ma prawa żądać od niej korekty zgłoszenia nabycia spadku w wyżej opisanym zakresie. Takie działanie cechowałoby się bezprawością wobec zachowania przez Panią wszelkich warunków umożliwiających zwolnienie z podatku od spadków i darowizn, a więc zgłoszenie w terminie do miesiąca po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu właściwemu naczelnikowi wszystkich składników odziedziczonego majątku, o których Pani wie (art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn). Stoi Pani na stanowisku, iż brak korekty zgłoszenia nabycia spadku w zakresie żądanym przez urząd nie wywoła żadnych konsekwencji prawno podatkowych, gdyż wszystkie rzeczy nabyte przez Panią w drodze spadku, o których posiada Pani wiedzę, zostały zgłoszone w terminie zgodnie ze stanem faktycznym. Zatem zostały przez Panią spełnione ustawowe warunki zwolnienia spadku z podatku (art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn).


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.


Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zmianami) o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego; darowizny, polecenia darczyńcy; zasiedzenia; nieodpłatnego zniesienia współwłasności; zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu oraz nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie do art. 5 powołanej ustawy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a powstaje on, zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 1, przy nabyciu w drodze dziedziczenia, z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem i jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, to zgodnie z ust. 4 powołanego artykułu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia.

Ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., wprowadzono przepis art. 4a ustawy.

Zgodnie z treścią art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2009 r., zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. W przypadku braku takiego zgłoszenia nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ustawy).

Ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), nadano nowe brzmienie art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, poprzez zmianę terminu przewidzianego dla zgłoszenia nabycia rzeczy lub praw majątkowych z jednego miesiąca do sześciu miesięcy. Zgodnie z art. 2 tej ustawy termin, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się w przypadkach, w których obowiązek podatkowy powstał po dniu 31 grudnia 2008 r.

Kwestię daty nabycia spadku regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 94 ze zm.). Zgodnie z art. 922 prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. W świetle art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a stosownie do art. 925 ? spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym wskazała Pani, że ojciec zmarł w dniu 2 maja 2007 r. Jak wynika z przepisów prawa cywilnego przytoczonych wyżej, dzień ten jest dniem otwarcia spadku, a co za tym idzie, jest to data, w której nabyła Pani majątek pozostawiony przez zmarłego. Natomiast w dniu 14 marca 2009 r. uprawomocniło się postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, zgodnie z którym Pani udział w nim wynosi 1/3 części.

Zatem zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o spadkach i darowiznach w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r., aby uzyskać zwolnienie z opodatkowania winna Pani zgłosić fakt nabycia spadku najpóźniej w dniu 14 września 2009 r. i wykazać w nim należące wcześniej do zmarłego, a przypadające Pani rzeczy i prawa majątkowe w wysokości ustalonej zgodnie z należnym udziałem w masie spadkowej w wysokości 1/3. Ww. zgłoszenia dokonała Pani w przeciągu miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądu wykazując nabycie udziału w prawie własności działki w wysokości 1/6 całości. Tymczasem z aktu notarialnego dokumentującego zakup przedmiotowej działki wynika, iż jej nabycie nastąpiło z majątku osobistego Pani ojca.

W związku z tym wskazać należy, iż stosownie do treści art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Zgodnie z art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej, pod pojęciem przepisów prawa podatkowego rozumie się przepisy ustaw podatkowych, postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych, przy czym mianem ustaw podatkowych ? w rozumieniu art. 3 pkt 1 Ordynacji podatkowej określa się ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich.

Wobec powyższego, upoważnienie do wydawania indywidualnych interpretacji obejmuje jedynie przepisy podatkowe. Fakt, iż normy te powołują instytucje uregulowane w innych gałęziach prawa (np. prawa rodzinnego) nie oznacza, iż instytucje te stają się prawem podatkowym.

Ponadto wskazać również należy, iż wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy zgodnie z zasadą dochodzenia do prawdy materialnej organy podatkowe podejmują w toku postępowania podatkowego. Podstawowym narzędziem realizacji tej zasady jest bowiem postępowanie dowodowe, które nie jest prowadzone w ramach postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej. Stąd ustalenie prawdy obiektywnej (materialnej) nie jest tu możliwe w sposób ścisły, jak można tego wymagać na gruncie postępowania podatkowego. Organ podatkowy działając w granicach przyznanych kompetencji , wydając interpretacje indywidualną nie wyodrębnia i nie przedstawia osobnego prawidłowego sposobu postępowania w danej sprawie.

W konsekwencji, w omawianym przypadku, organ upoważniony może udzielić interpretacji jedynie w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn, zajmując określone stanowisko w tej dziedzinie wyłącznie w odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego. Natomiast rozstrzygnięcie kwestii, czy nabyta przez pełnomocnika w imieniu ojca działka rolno-budowlana stanowi majątek wspólny czy odrębny rodziców wykracza poza zakres kompetencji tutejszego organu podatkowego.

Jak już wyżej wskazano uprawnienie do skorzystania ze zwolnienia w przedmiocie nabycia spadku wynikającego z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn uwarunkowane jest złożeniem w wymaganym terminie zgłoszenia o nabyciu spadku. Jego obowiązujący wzór określony został w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 243, poz. 1762).

Stosownie do art. 3 pkt 5 ustawy Ordynacja podatkowa, ilekroć w ustawie mowa jest o deklaracjach rozumie się przez to również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.

Tym samym zgłoszenie dokonane przez podatnika może być zweryfikowane przez organy podatkowe w drodze czynności sprawdzających unormowanych w Dziale V Ordynacji podatkowej.


W myśl art. 272 organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują czynności sprawdzających, mających na celu:


  1. sprawdzenie terminowości:

    1. składania deklaracji,
    2. wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów,

  2. stwierdzenie formalnej poprawności składanych deklaracji przez podatnika,
  3. ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.


Czynności te, traktowane są jako odrębne postępowanie, prowadzone poza jurysdykcyjnym postępowaniem podatkowym. Jednym z celów, do których służą czynności sprawdzające, jest badanie formalnej poprawności dokumentów w postaci deklaracji, w tym również zgłoszeń, o jakich mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ocena formalnej poprawności ma na celu sprawdzenie czy dokument został sporządzony zgodnie z ustalonymi wymaganiami, jeśli takie wymagania wynikają z przepisów prawa, w szczególności z prawa podatkowego.

Stosownie do art. 274 Ordynacji podatkowej w razie stwierdzenia, że deklaracja (zgłoszenie o nabyciu spadku) nie została wypełniona zgodnie z ustalonymi wymogami, organ zwraca się do składającego deklarację o złożenie niezbędnych wyjaśnień oraz do skorygowania deklaracji podając przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji poddaje się w wątpliwość. Taki sposób działania bowiem przyczynia się do realizacji zasad ogólnych postępowania podatkowego, zawartych w art. 121 Ordynacji podatkowej (zasada budowania zaufania do organów podatkowych) oraz art. 124 (zasada przekonywania), które mają odpowiednie zastosowanie przy dokonywaniu czynności sprawdzających, zgodnie z dyspozycją art. 280 ustawy Ordynacja podatkowa Stosownie do unormowań ostatniego z powołanych przepisów wezwania strony dokonuje się stosując odpowiednio przepisy Rozdziału 6 Działu IV Ordynacji podatkowej (art. 155-160).

Tym samym w każdym przypadku, w którym zachodzą warunki do zastosowania trybu przewidzianego w art. 274 Ordynacji podatkowej, zwrócenie się przez organ podatkowy do składającego deklarację (zgłoszenie nabycia spadku) jest uzasadnione. Przyjęto bowiem założenie, iż każdy podatnik ma możliwość dobrowolnego usunięcia powstałych nieprawidłowości formalnych. Należy go jednak wezwać, tak jak przewidują to powyżej wskazane przepisy Działu IV Rozdziału 6 Ordynacji podatkowej.

Wezwanie organu powinno odpowiadać wymogom formalnym, o jakich mowa w art. 159 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, w tym również co do terminu, do którego żądanie organu powinno być spełnione (§ 1 pkt 5 powołanego przepisu). Należy również wskazać na przepis art. 160 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, który umożliwia organom podatkowym przy czynnościach sprawdzających dokonanie wezwania także - tak jak Pani wskazała - telefonicznie. Jest to jednak możliwe jedynie wtedy, gdy wymaga tego ważny interes adresata lub stan sprawy.

Zatem, biorąc pod uwagę stan faktyczny oraz prawny obowiązujący w jego zakresie stwierdzić należy, iż organ podatkowy, do którego wpłynęło zgłoszenie o nabyciu spadku ma prawo przy spełnieniu warunków przewidzianych w art. 274 § 1 pkt 2 i art. 272 pkt 2 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 155 § 1 wezwać Panią do złożenie niezbędnych wyjaśnień oraz do skorygowania złożonego zgłoszenia o nabyciu spadku.

Jak wskazano powyżej zwolnieniem, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku spadków i darowizn objęte są rzeczy i prawa majątkowe, których nieodpłatne nabycie zgłoszone zostało w terminie przewidzianym w tym przepisie, tj. w Pani przypadku w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia sądu. W tym terminie przysługuje również Pani prawo do skorygowania złożonego zgłoszenia o nabyciu spadku. W konsekwencji uznać należy, iż rzeczy i prawa majątkowe, które nie zostały objęte ww. zgłoszeniem zgodnie z ust. 3 art. 4a ww. ustawy podlegają opodatkowaniu, tj. w Pani przypadku na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.


Opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, na podstawie przepisu art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podlega nabycie od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwoty wolne, określone w niżej wymienionych kwotach dla nabywców:


  • zaliczonych do I grupy podatkowej ? 9.637 zł,
  • zaliczonych do II grupy podatkowej ? 7.276 zł
  • zaliczonych do III grupy podatkowej ? 4.902 zł.


Na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, Pani, jako córka spadkodawcy zaliczona jest do I grupy podatkowej (zstępna). W świetle powyższych przepisów, będzie Pani zobowiązana zapłacić podatek od spadków i darowizn, o ile wartość nabytych w spadku rzeczy i praw majątkowych przewyższy kwotę wolną od opodatkowania, tj. 9.637 zł.

Zgodnie z art. 21 § 1 pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania. Natomiast § 5 art. 21 stanowi , iż jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).


Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika