Czy w przypadku operacji wash out, tj. rozliczenia kontraktu pierwotnego z kontraktem (lub kontraktami) (...)

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 8 grudnia 2011 r. (data wpływu 16 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji do przychodów podatkowych należności wynikających z końcowego rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 grudnia 2011 r. złożono ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji do przychodów podatkowych należności wynikających z końcowego rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest podmiotem zajmującym się produkcją i sprzedażą produktów, m.in. olejów roślinnych, margaryn, itp. Ze względu na wahania na rynkach towarowych cen surowców niezbędnych Wnioskodawcy w procesie produkcji, Spółka stosuje rozwiązania chroniące ją przed powyższymi wahaniami, w szczególności przed negatywnymi skutkami wzrostu cen tych surowców. W tym celu, jak również w celu zabezpieczenia poziomu realizowanej marży, Spółka zawiera m.in. kontrakty terminowe, dla których instrumentem bazowym są towary takie jak np. rzepak.

Kontrakty terminowe są rodzajem umowy pomiędzy stronami, w której jedna strona zobowiązuje się sprzedać określoną ilość instrumentu bazowego (towaru), a druga nabyć go w określonym momencie w przyszłości (w tzw. dacie zapadalności kontraktu) po ustalonej w chwili zawierania kontraktu cenie. Przy zawieraniu kontraktów terminowych na rynkach regulowanych Spółka korzysta z pomocy wyspecjalizowanego biura handlowego z siedzibą poza Polską (?Pośrednik?), które we własnym imieniu ? ale na rachunek Spółki ? zleca brokerowi zawieranie kontraktów terminowych. W związku z tym, Spółka zawarła z Pośrednikiem umowę na prowadzenie subrachunku rozliczeniowego u brokera. Subrachunek prowadzony jest w ramach rachunku podstawowego posiadanego przez Pośrednika u brokera. Wnioskodawca zawiera również kontrakty terminowe poza rynkiem regulowanym. W tym przypadku kontrakty zawierane są przez Spółkę bezpośrednio z drugą stroną takiego kontraktu.

W przypadku kontraktów terminowych zawieranych przez Spółkę w celu zabezpieczenia swojego ryzyka nie dochodzi do faktycznej dostawy instrumentu bazowego (towaru), lecz następuje zawarcie kontraktu przeciwstawnego (lub kilku kontraktów przeciwstawnych), w ramach którego (których) w odniesieniu do tej samej ilości towaru dotychczasowy ?nabywca? przyjmuje pozycję sprzedażową, a ?sprzedający? pozycję zakupową. Zawarcie kontraktu przeciwstawnego (lub większej ich liczby) powoduje zatem powstanie sytuacji, w której strony zobowiązują się dostarczyć sobie ten sam towar, w tej samej ilości i w tym samym czasie, lecz w różnych cenach. W praktyce oznacza to, że nie dochodzi do fizycznej dostawy towaru.

Do rozliczenia kontraktów przeciwstawnych dochodzi w ustalonej przy zawieraniu kontraktu pierwotnego dacie jego zapadalności lub ? o ile taka jest intencja stron kontraktu ? rozliczenie takie może nastąpić wcześniej, tj. już w chwili zawarcia kontraktu przeciwstawnego. Wybór momentu faktycznego rozliczenia stron w związku z tego typu kontraktami uzależniony jest od zgodnej woli stron, wyrażającej się chęcią uregulowania wzajemnych zobowiązań. Operacja rozliczenia kontraktów przeciwstawnych jest określana jako wash out.

Ponieważ, jak wskazano powyżej, w przypadku kontraktów rozliczanych poprzez operację wash out nie dochodzi do dostarczenia towarów, rozliczeniem stron z tytułu zawartych kontraktów jest należność, która stanowi różnicę pomiędzy wartością kontraktu pierwotnego i kontraktu (lub kontraktów) do niego przeciwstawnego. Wartości obydwu kontraktów mogą być równe (wówczas należność rozliczająca nie powstanie), jednak zazwyczaj wartości te różnią się ze względu na inną cenę instrumentu bazowego określoną w zawartych kontraktach. W konsekwencji, w zależności od przyjętej pozycji w kontrakcie pierwotnym oraz kierunku zmiany ceny instrumentu bazowego, w wyniku wash out jedna strona jest zobowiązana zapłacić drugiej określoną kwotę pieniędzy.

Na rynku regulowanym, na którym Spółka działa przy pomocy Pośrednika, rozliczenia z tytułu wash out są dokonywane pomiędzy Spółką i Pośrednikiem na podstawie zestawienia rozliczenia transakcji wystawionego przez brokera na Pośrednika. W pozostałych przypadkach rozliczenia takie są dokonywane bezpośrednio pomiędzy Wnioskodawcą a drugą stroną kontraktu.

Jeśli natomiast chodzi o sposób dokumentowania rozliczeń z tytułu wash out, to w przypadku gdy Spółka realizuje zysk na kontrakcie (tj. gdy w wyniku porównania wartości kontraktu pierwotnego i kontraktu (lub kontraktów) przeciwstawnego po stronie Spółki powstanie należność) rozliczenie z tego tytułu może być udokumentowane poprzez:

• notę uznaniową wystawioną przez Pośrednika lub drugą stronę kontraktu dla Wnioskodawcy,
  
• notę obciążeniową wystawioną przez Wnioskodawcę dla Pośrednika lub drugiej strony kontraktu,
  
• fakturę VAT wystawioną przez Wnioskodawcę dla Pośrednika lub drugiej strony kontraktu ? w związku z nowelizacją przepisów o podatku od towarów i usług obowiązującą od 1 stycznia 2011 r.
  

jeżeli natomiast w wyniku rozliczenia wash out Wnioskodawca ponosi stratę na danym kontrakcie (tj. gdy w wyniku porównania wartości kontraktu pierwotnego i kontraktu (lub kontraktów) przeciwstawnego po stronie Spółki powstanie zobowiązanie) rozliczenie z tego tytułu jest dokumentowane poprzez wystawienie Spółce przez Pośrednika lub drugą stronę kontraktu faktury VAT/noty obciążeniowej.

Wystawienie faktury VAT/noty księgowej następuje w miesiącu rozliczenia wash out, tj. w miesiącu zapadalności kontraktu pierwotnego lub ? o ile taka jest intencja stron kontraktu ? wcześniej, tj. już w chwili zawarcia kontraktu przeciwstawnego. Faktury VAT/noty obciążeniowe dokumentujące poniesienie przez Wnioskodawcę straty w wyniku rozliczenia wash out są ujmowane w księgach rachunkowych Spółki w miesiącu wystawienia tych dokumentów. Natomiast sama płatność z tytułu rozliczenia wash out następuje w terminie uzgodnionym pomiędzy stronami, po dniu wystawienia stosownej faktury VAT/noty księgowej.

Spółka zwraca się wydanie interpretacji indywidualnej na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych obowiązujących od 1 stycznia 2006 r. do dnia dzisiejszego.

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał następujące pytania:

1. Czy w przypadku operacji wash out, tj. rozliczenia kontraktu pierwotnego z kontraktem (lub kontraktami) przeciwstawnym, skutkującej powstaniem zysku dla Wnioskodawcy, Spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy w miesiącu, w którym miała miejsce ta operacja, (tj. w miesiącu, w którym została wystawiona z tego tytułu faktura VAT/nota księgowa)?
2. Czy w przypadku operacji wash out, tj. rozliczenia kontraktu pierwotnego z kontraktem (lub kontraktami) przeciwstawnym, skutkującej powstaniem straty dla Wnioskodawcy, koszt uzyskania przychodów z tego tytułu Spółka powinna rozpoznać w dniu, na jaki ujęła w księgach rachunkowych fakturę VAT/notę księgową z tym związaną?

Przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej stanowi odpowiedź na pytanie pierwsze. Zagadnienie zawarte w pytaniu drugim jest przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Zdaniem Wnioskodawcy, w myśl art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej osiągnięte w roku podatkowym uważa się przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont). Natomiast stosownie do treści art. 12 ust. 3a ustawy za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3 (tj. przychodu należnego), uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (z zastrzeżeniem art. 12 ust. 3c-3e ustawy).

Z kolei przepisy art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych obowiązujące do końca 2006 r. przewidywały, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont). Natomiast zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 12 ust. 3a ustawy, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3 (tj. przychodu należnego), uważa się dzień wystawienia faktury/rachunku (z zastrzeżeniem art. 12 ust. 3c i 3d ustawy), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

1. wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub
2. wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub
3. otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia ? w pozostałych przypadkach.

Opisane wyżej rozliczenie kontraktów terminowych poprzez operację wash out polega w rzeczywistości na dokonaniu przez strony rozliczenia wzajemnych zobowiązań i należności, w rezultacie czego jedna ze stron nabywa roszczenie o wypłatę środków pieniężnych w wysokości różnicy pomiędzy wartością kontraktu pierwotnego a wartością kontraktu (lub kontraktów) przeciwstawnego. W związku z tym, w przypadku operacji wash out skutkującej powstaniem zysku dla Wnioskodawcy, Spółka nabywa roszczenie o wypłatę środków pieniężnych od Pośrednika lub drugiej strony kontraktu, które poparte jest wystawioną w miesiącu rozliczenia fakturą VAT/notą księgową. Nie ulega przy tym wątpliwości, że nabycie takiego roszczenia skutkuje trwałym i definitywnym przysporzeniem majątkowym po stronie Spółki. W rezultacie stanowi ono przychód należny Spółki związany z działalnością gospodarczą, który w świetle przywołanych przepisów ustawy jest przychodem podatkowym.

Jeśli chodzi natomiast o moment rozpoznania przychodu, o którym mowa powyżej, to przychód ten powstaje w miesiącu, w którym zgodnie z wolą stron dochodzi do faktycznego rozliczenia kontraktu oraz wystawiona zostaje stosowna faktura VAT/nota księgowa. Jest to miesiąc, w którym ? w zależności od wybranego przez strony modelu rozliczenia ? przypada dzień zapadalności kontraktu pierwotnego lub ustalony przez strony inny dzień rozliczenia wash out. Ponieważ z dniem, w którym zgodnie z zamiarem stron następuje rozliczenie wash out strony tracą de facto prawo wynikające z danego kontraktu, a jednocześnie w tym samym miesiącu następuje potwierdzenie roszczenia jednej ze stron do otrzymania określonej kwoty pieniężnej wyrażone wystawionym dokumentem (fakturą VAT/notą księgową), na skutek dokonanego rozliczenia wypełnione będą przesłanki, o jakich mowa w art. 12 ust. 3a ustawy (również w brzmieniu obowiązującym w 2006 r.).

Powyższe podejście znajduje potwierdzenie w stanowisku prezentowanym przez organy podatkowe, w tym m.in. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, który w interpretacji z 15 lipca 2010 r. uznał, że ?(?) realizacja prawa wynikającego z kontraktu odwrotnego polega na dokonaniu przez strony rozliczenia wzajemnych zobowiązań i należności, czyli nabyciu na dzień realizacji transakcji roszczenia o wypłatę środków pieniężnych w wysokości różnicy pomiędzy ceną kontraktu pierwotnego a ceną kontraktu odwrotnego. Konsekwencją tego jest fakt, iż to właśnie na ten moment Spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy jako kwotę należną (?)?. W podobnym duchu wypowiedział się także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach.

Reasumując, w przypadku operacji wash out, tj. rozliczenia kontraktu pierwotnego z kontraktem (lub kontraktami) przeciwstawnym, skutkującej powstaniem zysku dla Spółki, po stronie Wnioskodawcy powstaje przychód podatkowy w wysokości różnicy pomiędzy wartością kontraktu pierwotnego a wartością kontraktu (lub kontraktów) przeciwstawnego. Przychód taki dla celów podatku dochodowego od osób prawnych powinien być rozpoznany przez Spółkę w miesiącu, w którym miała miejsce operacja wash out oraz wystawiona została z tego tytułu faktura VAT/nota księgowa.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.