Dokumentowanie i rozliczenie dostawy dokonywanej przez syndyka masy upadłości w postępowaniu egzekucyjnym.

UZASADNIENIE

W dniu 3 listopada 2008 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie w zakresie udokumentowania i rozliczenia podatku z tytułu sprzedaży w drodze egzekucji nieruchomości zabudowanej w przypadku, gdy jej uprzednia sprzedaż została uznana przez sąd za bezskuteczną (po wniesieniu skargi paulińskiej).

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (obecnie znajdujący się w upadłości) w 1999 r. dokonał opodatkowanej sprzedaży (podatek należny odprowadzono do urzędu skarbowego) wybudowanych przez siebie nieruchomości (budynków) wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntów, na których budynki te są posadowione. W 2000 r. ogłoszono upadłość Wnioskodawcy. Syndyk masy upadłości złożył skargę paulińską o uznanie umów sprzedaży za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 23 grudnia 2002 r. uznał umowy sprzedaży zawarte w 1999 r. za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Wyrok ten uprawomocnił się wskutek oddalenia apelacji, a następnie skierowania skargi kasacyjnej pozwanego nabywcy. Wyrok ten uprawnia syndyka do przeprowadzenia egzekucji kierowanej do rzeczy (sprzedaży nieruchomości) znajdujących się w majątku nabywcy, który pozostaje ich właścicielem. Właściciel nieruchomości, który je bezskutecznie nabył, zobowiązany jest do poddania się egzekucji kierowanej do tych nieruchomości. Skutkiem dokonanej przez syndyka sprzedaży, prawo własności nieruchomości przejdzie bezpośrednio z właściciela (który nieruchomości te bezskutecznie nabył) na nowego kupującego. Obecny właściciel nieruchomości, tj. spółka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, wobec której orzeczono bezskuteczność umów sprzedaży, nie wykonał wezwania do dobrowolnego wydania nieruchomości. Oparta na ww. wyroku egzekucja z nieruchomości jest prowadzona bezpośrednio przez syndyka i polega na sprzedaży nieruchomości. Syndyk po uzyskaniu zgody rady wierzycieli na sprzedaż i po zaakceptowaniu przez sąd regulaminu przetargu ogłosił przetarg na sprzedaż. Przetarg został rozstrzygnięty na posiedzeniu sądu. Sprzedaż została wstrzymana do czasu ustalenia poprawnego trybu jej dokumentowania, a w szczególności ustalenia zasad rozliczenia podatku od towarów i usług od sprzedaży. Właściciel bezskutecznie sprzedanej nieruchomości, tj. spółka z o.o. z siedzibą we W., reprezentowany jest przez jednoosobowy zarząd w osobie Pana G. Związek pomiędzy Wnioskodawcą, a obecnym właścicielem nieruchomości ulegał zmianom. Spółka z o.o. z siedzibą we W. została utworzona w dniu 29 października 1998 r. przez tego samego wspólnika, który założył Spółkę Wnioskodawcy, tj. przez ?A? (Niemcy). W dniu 2 listopada 1998 r., 41 udziałów (z ogólnej liczby 80) w Sp. z o.o. z siedzibą we W. czasowo odsprzedano obywatelowi polskiemu, a 31 udziałów sprzedano spółce należącej do Pana G. Z czasem osoba ta nabyła wszystkie udziały spółki z o.o. z siedzibą we W. Obecnie nie ma formalnego związku pomiędzy Wnioskodawcą, a spółką z o.o. z siedzibą we W. będącą obecnym właścicielem nieruchomości. Jedynym wspólnikiem Wnioskodawcy jest nadal ?A? z siedzibą w Niemczech, a reprezentantem upadłego (zarządem) jest Pan W., natomiast jedynym wspólnikiem i jednoosobowym zarządem spółki z o.o. z siedzibą we W. jest Pan G.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy dokonując sprzedaży syndyk, mimo, iż nie ma prawa wystawiać faktury, obowiązany jest pobrać od kupującego cenę brutto i odprowadzić podatek od towarów i usług w imieniu właściciela nieruchomości...
2. Czy dokonując sprzedaży syndyk, może ograniczyć swoje działania do pobrania od kupującego ceny netto i powiadomienia o sprzedaży właściciela nieruchomości, który powinien wystawić fakturę, pobrać od kupującego podatek i odprowadzić ten podatek...
3. Czy syndyk jest, czy nie jest odpowiedzialny, za rozliczenie podatku od towarów i usług od dokonanej sprzedaży...

Zdaniem Wnioskodawcy ? powołującego się na postanowienie US z 28 września 2006 r. znak VI/443-223/06/MS, z którego wynika, że w omawianym stanie faktycznym, podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku jest właściciel nieruchomości, który je bezskutecznie kupił, a obecnie zobowiązany jest poddać się egzekucji prowadzonej przez syndyka - w przypadku egzekucyjnej sprzedaży rzeczy (uprzednio bezskutecznie nabytych przez ich aktualnego właściciela), syndyk nie jest uprawniony do wystawienia i podpisania faktury VAT dokumentującej tę sprzedaż ponieważ przepisy par. 24 rozporządzenia Ministra Finansów, nie mają zastosowania do egzekucji prowadzonej przez syndyka. Wyrok uznający sprzedaż za bezskuteczną nie przywraca prawa własności upadłemu. Zawarta przez upadłego umowa pozostaje ważna, a jedynie jest bezskuteczna i to tylko w stosunku do masy upadłości. Upadły nie jest więc właścicielem rzeczy, które zbył bezskutecznie, zatem nie może być ich sprzedawcą, w rozumieniu przepisów podatkowych. W świetle powyższego wywodu, w rozumieniu syndyka, zasadne jest twierdzenie, że w opisanej sytuacji, ani upadły, ani syndyk jako osoba działająca w imieniu upadłego, nie jest ani podatnikiem, ani płatnikiem podatku od towarów i usług od sprzedaży nieruchomości stanowiącej własność osoby trzeciej.

Podatnikiem tego podatku jest właściciel nieruchomości, który powinien wystawić fakturę VAT, pobrać od nabywcy nieruchomości podatek i rozliczyć ten podatek z właściwym urzędem skarbowym. Rola syndyka powinna ograniczyć się do zawiadomienia właściciela nieruchomości o dokonanej przez syndyka sprzedaży egzekucyjnej nieruchomości. W opisanej sytuacji syndyk nie jest odpowiedzialny za rozliczenia podatku od towarów i usług od dokonanej sprzedaży. Ponadto Wnioskodawca wskazuje, iż nieprawidłowe jest alternatywne rozwiązanie, w myśl którego syndyk, mimo, iż nie jest płatnikiem, powinien pobrać od kupującego (oprócz ceny netto) również podatek od towarów i usług i wpłacić ten podatek na rachunek urzędu skarbowego właściwego dla właściciela nieruchomości. Po pierwsze rozwiązanie takie nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach, po wtóre ? rozwiązanie takie uniemożliwiałoby właścicielowi nieruchomości poprawne rozliczenia podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy). Natomiast świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy).

W myśl obowiązującego od dnia 1 grudnia 2008 r. brzmienia art. 103 ust. 1 ww. ustawy podatnicy oraz podmioty wymienione w art. 108 są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 33 i 33b.

Z kolei jak stanowi art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Spółka, obecnie znajdująca się w upadłości, w 1999 r. dokonała sprzedaży wybudowanych przez siebie nieruchomości (budynków) wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntów, na których budynki te są posadowione. Syndyk masy upadłości wniósł pozew przeciwko nabywcy tych nieruchomości (skargę pauliańską). Sąd uznał ww. umowy sprzedaży za bezskuteczne, zaś wyrok umożliwia syndykowi przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości znajdujących się w majątku nabywcy. W celu realizacji prawa przysługującego na podstawie wydanego wyroku syndyk zamierza sprzedać nieruchomości (budynki) wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntów, na których budynki te są posadowione. Prawo własności nieruchomości przeniesione zostanie bezpośrednio z właściciela nieruchomości (który je bezskutecznie nabył) na nowego nabywcę.

W tym miejscu wskazać należy, iż w myśl art. 18 ustawy o podatku od towarów i usług, organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968, z późn. zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Natomiast zgodnie z § 22 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337), organy egzekucyjne, określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.), oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.), w przypadku sprzedaży towarów, wystawiają w imieniu dłużnika i na jego rachunek faktury potwierdzające dokonanie sprzedaży tych towarów. Fakturę wystawia się, jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów.

Zatem przepis ten jednoznacznie wskazuje, że znajduje on zastosowanie jedynie do organów egzekucyjnych wykonujących czynności egzekucyjne, nie ma on natomiast zastosowania do egzekucji prowadzonej przez syndyka masy upadłości.

Uwzględniając przywołane regulacje prawne, stwierdzić należy, iż do rozliczenia podatku od towarów i usług zobowiązany jest podmiot dokonujący dostawy towarów bądź świadczenia usług. W przedmiotowej sprawie, z uwagi na to, iż jak wynika z przedłożonego wniosku, prawo własności nieruchomości należy do nabywcy (który nieruchomości te bezskutecznie nabył), a zatem właścicielem nieruchomości będącej przedmiotem sprzedaży jest spółka z o.o. z siedzibą we W., stwierdzić należy, iż to właśnie ten podmiot zobowiązany jest zarówno do prawidłowego udokumentowania dokonanej dostawy nieruchomości, jak również dokonania rozliczenia tej transakcji. A zatem w przedmiotowej sprawie, syndyk nie jest podmiotem zobowiązanym, jak również odpowiedzialnym za rozliczenie podatku od towarów i usług od dokonanej sprzedaży nieruchomości stanowiącej własność osoby trzeciej.

Jednocześnie tut. organ podatkowy informuje, iż zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretacje indywidualną). Z uwagi na to, iż prawo upadłościowe uregulowane przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) nie wchodzi w zakres tego pojęcia, tut. organ nie jest właściwy do rozstrzygnięcia pozostałych kwestii opisanych we wniosku, mających związek z tym zagadnieniem, w tym w szczególności dotyczących obowiązków syndyka odnośnie powiadomienia właściciela nieruchomości o dokonanej sprzedaży egzekucyjnej nieruchomości, czy też pobrania od kupującego ceny netto.

Jednocześnie mając na uwadze fakt, że stroną wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług jest Spółka w upadłości reprezentowana przez syndyka, zaznacza się, iż interpretacja nie ma mocy wiążącej dla obecnego właściciela nieruchomości, który chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinien wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie. W konsekwencji regulacje zawarte w art. 14k-14n ustawy Ordynacja podatkowa nie będą miały zastosowania dla tego podmiotu.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej -powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.