1. Czy Spółce przysługuje prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT z faktur otrzymanych z tytułu (...)

UZASADNIENIE

W dniu 19 maja 2009 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z faktur VAT dotyczących nabytych usług prawnych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka, na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, zawarła z kancelarią radcy prawnego umowę o stałe świadczenie pomocy prawnej. Na podstawie przedmiotowej umowy kancelaria zobowiązała się do świadczenia pomocy prawnej, obejmującej m. in. udzielanie ustnych porad prawnych i wydawanie pisemnych opinii prawnych, opiniowanie projektów umów i aktów wewnętrznych Spółki, itd. Kancelaria otrzymywała za swoje usługi miesięczne zryczałtowane wynagrodzenie, waloryzowane corocznie o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług opublikowany przez Prezesa GUS. Spółka zobowiązała się również do ponoszenia kosztów zastępstwa procesowego, opłat sadowych oraz kosztów wyjazdów służbowych pracowników kancelarii.

Następnie, pomiędzy stronami ww. umowy, podpisana została umowa zmieniająca, na podstawie której zakres świadczonych przez kancelarię usług został rozszerzony m. in. o prowadzenie egzekucji przeciwko klientom strategicznym oraz spraw skierowanych przeciwko Spółce przez osoby trzecie.

Każdej ze stron przysługiwało prawo rozwiązania umowy z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, w którym kancelaria zobowiązana była do świadczenia pomocy prawnej.

Do umowy wprowadzony został również zapis, na mocy którego ? w przypadku wypowiedzenia umowy przez Spółkę ? kancelarii przysługiwało prawo do odszkodowania w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

Zasady płatności oraz wysokość wynagrodzenia określono tak, jak w umowie zmienianej.

Zgodnie z zawartym aneksem do ww. umowy, zleceniobiorca dodatkowo przyjął do wykonania obsługę prawną Spółki w zakresie windykacji twardej, wynikającej z umowy o współpracy zawartej ze Spółką na obszarze działania czterech jej oddziałów. W myśl postanowień aneksu, należność zleceniobiorcy określono jako zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu prowadzenia sądowej windykacji wierzytelności, niezależnie od kwoty wynagrodzenia za świadczenie pozostałych usług pomocy prawnej. Ponadto, zleceniobiorcy zagwarantowano prawo do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości zasądzonych przez sąd kosztów zastępstwa procesowego. W myśl regulacji prawo do tego wynagrodzenia uzależniono od egzekwowania od dłużnika 50% należności głównej. Strony przyjęły zapis, iż po rozwiązaniu umowy wypowiedzenia zleceniobiorcy będą przysługiwać od zleceniodawcy zasądzone już koszty zastępstwa procesowego, niezależnie od stopnia realizacji egzekucji należności od dłużnika. Dodatkowo, umowa przewidywała, iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez zleceniodawcę, zleceniobiorcy przysługiwało będzie prawo do odszkodowania w wysokości sześciokrotnego miesięcznego wynagrodzenia z tytułu świadczenia pomocy prawnej oraz prowadzenia sadowej windykacji wierzytelności Spółki. Zgodnie z postanowieniami umowy, w okresie wypowiedzenia zleceniobiorca zobowiązany jest do wykonywania przedmiotu zlecenia, chyba że zostanie zwolniony z tego obowiązku przez zleceniodawcę.

W dniu 26 czerwca 2008 r. Zarząd Spółki poprzez złożenie oświadczenia na piśmie wypowiedział umowę kancelarii ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2008 r. Jednocześnie zleceniodawca zwolnił zleceniobiorcę z obowiązku świadczenia pomocy prawnej, w tym prowadzenia spraw sądowych. W okresie wypowiedzenia, za miesięczne okresy rozliczeniowe, zleceniobiorca wystawiał na zleceniodawcę faktury VAT za obsługę prawną oraz z tytułu zryczałtowanych kosztów procesowych. Pomiędzy stronami powstał spór. W dniu 23 stycznia 2009 r. strony podpisały ugodę pozasądową, na mocy której Spółka uznała roszczenia kancelarii o zapłatę wynagrodzenia na podstawie faktur wystawionych z tytułu usług prawnych oraz windykacji za okres wypowiedzenia, tj. od sierpnia do grudnia 2008 r. oraz z tytułu odsetek.

Spółka wskazuje, iż faktura za miesiąc lipiec 2008 r. została wcześniej zapłacona, natomiast z uwagi na wątpliwości interpretacyjne nie dokonano odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych z tytułu usług prawnych za okres wypowiedzenia. Ponadto, Spółka zobowiązała się do zapłaty kwoty odszkodowania umownego z tytułu wypowiedzenia umowy oraz zryczałtowanych kosztów zastępstwa procesowego, dotyczących windykacji. Wysokość kwoty odszkodowania umownego została ustalona przez strony na znacznie niższym poziomie niż sześciokrotność miesięcznego wynagrodzenia. Jednocześnie, w okresie wypowiedzenia, Spółka podpisała umowy w zakresie obsługi prawnej i prowadzenia windykacji z innymi, odrębnymi kancelariami prawnymi.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy Spółce przysługuje prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT z faktur otrzymanych z tytułu usług prawnych za okres wypowiedzenia, tj. od lipca do grudnia 2008 r....
2. Czy Spółce przysługuje prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT z faktur otrzymanych z tytułu zryczałtowanych kosztów zastępstwa procesowego...

Zdaniem Wnioskodawcy, Spółce przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez kancelarię za obsługę prawną w okresie wypowiedzenia, tj. za miesiące od lipca do grudnia 2008 r.

W ocenie Wnioskodawcy, szeroka definicja usług zawarta w art. 8 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemajacej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, powoduje, iż niniejsza czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wnioskodawca wskazuje, iż istniejący związek niniejszej usługi z wykonywaniem czynności opodatkowanych stanowi podstawę przysługującego Spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z ww. faktur.

Według Wnioskodawcy, Spółce przysługuje również prawo do odliczenia podatku z faktur wystawionych z tytułu zryczałtowanych kosztów zastępstwa procesowego.

Jak wskazuje Wnioskodawca, wynagrodzenie odpowiadające kosztom zastępstwa procesowego w wykonaniu umów łączących Spółkę z kancelarią jest faktycznie należne na rzecz kancelarii, bowiem ma ono związek z realizacją umów zawartych przez Spółkę z tą kancelarią oraz wykonaniem konkretnych usług na rzecz Spółki, a jego wysokość wynika z uprzednio zasadzonych kosztów zastępstwa procesowego, bądź zrealizowanych ugód.

Wnioskodawca twierdzi, iż skoro zgodnie z umową koszty zastępstwa procesowego stanowią element wynagrodzenia należnego kancelarii z tytułu świadczenia usług na rzecz Spółki, a ponadto usługi te są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, to w myśl art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług istnieje prawo do odliczenia podatku naliczonego na zasadach ogólnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Prawo podatnika do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT należy do kategorii praw podatkowych, uregulowanych w art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.).

I tak, stosownie do treści ww. art. 86 ust. 1 powołanej ustawy, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i ust. 19 oraz art. 124.

Z treści cytowanego wyżej przepisu wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku od towarów i usług oraz niepodlegających temu podatkowi.

W myśl art. 88 ust. 3a ustawy, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:

1. sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi:



1. wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących,
2. w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii;



2. transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
3. wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż;
4. wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:



1. stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,
2. podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
3. potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego ? w części dotyczącej tych czynności;



5. faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
6. zaświadczenie, o którym mowa w art. 86 ust. 5, zawiera informacje niezgodne ze stanem faktycznym.

Z okoliczności sprawy wynika, iż Wnioskodawca nabywał usługi prawne, w tym dotyczące zastępstwa procesowego, za które należne było zryczałtowane wynagrodzenie. Usługi te wykorzystywane były dla wykonywanych przez Spółkę czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z powołanym wyżej przepisem, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. W przedmiotowej sprawie warunek ten zostanie spełniony.

Jednakże z uwagi na okoliczność, iż opisany we wniosku stan faktyczny odnosi się do sytuacji, jaka miała miejsce w 2008 r., uwzględnić należy również treść obowiązującego do dnia 30 listopada 2008 r. przepisu art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy, zgodnie z którym obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego.

W tym miejscu należy zauważyć, iż w związku z wnioskiem Spółki z dnia 14 maja 2009 r. (data wpływu 19 maja 2008 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie w zakresie kwalifikacji poniesionych wydatków do kosztów podatkowych tut. organ wydał interpretację znak z dnia 13 lipca 2008 r., w której wskazał, iż zapłata wynagrodzenia, odszkodowania oraz innych zryczałtowanych kosztów może stanowić pośredni koszt uzyskania przychodów, jeżeli jest racjonalne i ekonomicznie uzasadnione jako zmierzające do osiągnięcia przychodów, bądź zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ponadto, organ wskazał, iż jednoznaczne przesądzenie o charakterze tych kosztów wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, do czego organ wydający interpretację nie jest uprawniony.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że Wnioskodawca ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego zawartego w fakturach dotyczących przedmiotowych wydatków w zakresie, o którym mowa w powołanym art. 86 ust. 1 ustawy, o ile nie wystąpiły okoliczności wskazane w powołanych wyżej przepisach art. 88 tej ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.