Czy czynności wykonywane przez biegłego sądowego na zlecenie organów procesowych podlegają opodatkowaniu (...)

UZASADNIENIE

W dniu 2 sierpnia 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie w zakresie opodatkowania czynności wykonywanych przez biegłego sądowego, zasadności zarejestrowania się jako podatnik VAT oraz obowiązku odprowadzania podatku od czynności publicznoprawnych zleconych przez organy procesowe.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Jest Pan biegłym sądowym przy Sądzie Okręgowym z dziedziny elektronicznych nośników danych i sieci Internet. Jako biegły świadczy Pan czynności na zlecenie sądu, prokuratury i policji, tzn. wykonuje badania i sporządza opinie. Po przekroczeniu obrotu w kwocie 10.000 euro w dniu 14 marca 2007 r. złożył Pan do Pierwszego Urzędu Skarbowego w zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Jest Pan również funkcjonariuszem policji. Na podstawie przepisów resortowych nie może Pan wykonywać czynności związanych z działalnością gospodarczą, należeć do stowarzyszeń i organizacji. Jedynie z uwagi na wykonywany zawód policjanta oraz nałożone obowiązki służbowe może Pan być biegłym sądowym.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. czy czynności wykonywane przez biegłego sądowego, tj. wykonywanie badań i sporządzanie opinii, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

1. czy w Pana przypadku - jako osoby będącej biegłym sądowym (nie rzeczoznawcą) - było zasadne zarejestrowanie się jako podatnik VAT...

1. czy jako biegły sądowy musi Pan odprowadzać VAT od czynności publicznoprawnych zleconych przez organy procesowe, tj. sądy, prokuraturę i policję...

Pana zdaniem, czynności nakazane przez sąd, prokuraturę lub policję nie podlegają ustawie o VAT, ponieważ w momencie nakazania rodzi się pomiędzy sądem lub prokuraturą swego rodzaju zatrudnienie i stosunek ten jest stosunkiem procesowym, a co za tym idzie stosunkiem publicznoprawnym. Biegły musi stosować się do wskazówek sądu lub prokuratury. W Pana przypadku organy te odpowiedzialne są za szkodę wyrządzoną z winy biegłego przy wykonywaniu powierzonych Panu czynności. Biegły w trakcie czynności nie ma możliwości swobodnego kształtowania łączącego go stosunku i wybierania sobie podmiotu zlecającego.

Działalność biegłego nie stanowi formy prowadzenia działalności gospodarczej, działa on w ramach wymiaru sprawiedliwości. Ustanowienie biegłego to nakaz, jeśli biegły go nie wypełni, to sąd może pozbawić go wynagrodzenia albo wymierzyć grzywnę, czyli jest to inna sfera działalności, niż ta której dotyczy ustawa o VAT. W związku z tym podstawą prawną do włączenia czynności powinien być art. 6 ust. 2 ustawy o VAT. Biegłego nie można traktować jako rzeczoznawcę, ponieważ tytuł rzeczoznawcy otrzymuje się po zdaniu egzaminów państwowych na podstawie odrębnych przepisów. Policjant nie może być rzeczoznawcą.

Uważa Pan, że nie było zasadne rejestrowanie się jako podatnik VAT, ponieważ nie spełnia Pan wymogów określonych w ustawie o VAT.

Ponadto stwierdził Pan, że nie powinien odprowadzać podatku VAT od czynności publicznoprawnych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości wynagrodzenie za godzinę pracę biegłego wynosi 1,2 - 1,7% kwoty bazowej. Za godzinę pracy otrzymuje Pan - przy stawce 1,2% - 21,55 zł, z której to kwoty odlicza VAT, czyli dostaje Pan 17,62 zł, a 3,99 zł wpłaca na konto urzędu skarbowego. W związku z tym uważa Pan, że kwota VAT jest wpłacana przez Pana na konto urzędu skarbowego niezasadnie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Analiza złożonego przez Pana wniosku wskazuje, że postawione zapytania dotyczą 2 kwestii: czy czynności wykonywane na zlecenie organów administracji publicznej przez biegłych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz czy istnieje obowiązek zarejestrowania się biegłego jako podatnik VAT...

W myśl postanowień art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z brzmieniem art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W świetle dyspozycji art. 15 ust. 1 i 2 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl postanowień art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Natomiast stosownie do treści art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Oceny zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych przez biegłych sądowych na zlecenie organu władzy należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, pod kątem kryterium decydującym o uznaniu tych osób za podatników. Przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 przewiduje niezbędny warunek, aby czynności osoby fizycznej nie były uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, a mianowicie związanie wykonującego czynność ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Niewątpliwie przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy nawiązuje do konstrukcji umów cywilnoprawnych, tj. umowy zlecenia i umów o podobnym charakterze. Przy powoływaniu biegłego przez organ procesowy, nawet przy przyjęciu, że organ jest zlecającym wykonanie czynności nie jest możliwe nawiązanie stosunku prawnego, którego elementem jest odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności. Powołanie biegłych stanowi dla tych osób nie zlecenie wykonania czynności, lecz nakaz wykonywania takich czynności, na powołanych zaś osobach, a nie na zlecającym, spoczywa odpowiedzialność za wykonanie tych czynności.

W przypadku wykonywania przez biegłego zleconych czynności, zlecający nie bierze na siebie odpowiedzialności za czynności biegłego. Na przykład sąd ?odpowiada? za wydany wyrok w danej sprawie, nie ma natomiast tożsamości czynności sądu i biegłego, których odbiorcą byłby uczestnik postępowania sądowego. To, że zarówno sąd jak i powołani biegli sądowi są uczestnikami tego samego procesu wymiaru sprawiedliwości, nie wprowadza jakichkolwiek zależności (co do treści opinii, ekspertyzy) między tymi podmiotami, chociaż występują tu niewątpliwie zdarzenia mogące być określone wzajemnymi relacjami.

Wskazać również należy, że prawo do wykonywania funkcji biegłego sądowego nabywane jest w określonym trybie i po spełnieniu ściśle określonych warunków wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. Nr 15, poz. 133). Biegły sądowy jest osobą, która posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej dziedzinie, potwierdzone stosownym dokumentem i w pełni samodzielnie sporządza zleconą mu opinię (ekspertyzę), kierując się wyłącznie posiadaną wiedzą w tym zakresie. Opinia wydana przez biegłego jest dowodem w postępowaniu sądowym. Przed objęciem funkcji biegły składa przyrzeczenie, iż powierzone mu obowiązki wykonywać będzie z całą sumiennością i bezstronnością. Nikt zatem nie powinien mieć wpływu na treść jego pracy (sporządzenia stosownej opinii).

Z powyższych względów czynności wykonywane przez biegłych nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w powołanym wyżej art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Należy dodać, iż na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoba będąca funkcjonariuszem policji równocześnie wykonywała na zlecenie sądów i prokuratury określone czynności i osiągała z tego tytułu przychody, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług uznaje się za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą.

Uznać zatem należy, że czynności biegłego wykonującego powierzone mu funkcje - wykonywanie badań i sporządzanie opinii - wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych.

Zgodnie z art. 96 ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT, jeżeli podmioty o których mowa w ust. 3, rozpoczną dokonywanie sprzedaży opodatkowanej, utracą zwolnienie od podatku lub zrezygnują z tego zwolnienia, obowiązane są do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przed dniem, w którym podatnik traci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9.

W Pana przypadku przekroczenie wartości sprzedaży w 2007 r. wyrażonej kwotą 10.000 euro spowodowało utratę prawa do zwolnienia od podatku, zgodnie z art. 113 ust. 5 ustawy o VAT. Zatem konieczne było zarejestrowanie się jako podatnik VAT czynny.

Natomiast wskazane przez Pana we własnym stanowisku przepisy dotyczące obowiązujących stawek oraz sposobu obliczania należności wypłacanych biegłym sądowym za zlecone im czynności podlegają wykładni przez odrębne organy. Nie mogą też przesądzać o zwolnieniu bądź opodatkowaniu podatkiem VAT tych czynności, albowiem obowiązki podatkowe zgodnie z art. 4 Ordynacji podatkowej wynikają z ustaw podatkowych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.