Czy małżonkowie z tytułu nabycia wierzytelności opodatkowani są podatkiem od towarów i usług?

UZASADNIENIE

W dniu 5 marca 2009 r. został złożony wniosek, uzupełniony w dniu 25 maja 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca - osoba fizyczna będąca podatnikiem podatku od towarów i usług prowadzi działalność rolniczą w ramach gospodarstwa rolnego. W 2008 r. nabył wraz z żoną (pozostając w ustroju wspólności majątkowej), na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej z Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym, wierzytelności przysługujące wobec dłużnika (spółki z o.o. w upadłości) z tytułu umów kredytowych zawartych przez dłużnika z bankiem. Dług ten został uprzednio, na podstawie umowy o przelew wierzytelności, zbyty przez bank ww. funduszowi. Wierzytelności zostały nabyte, w celu wyegzekwowania długu bez jakichkolwiek świadczeń nabywcy na rzecz usługobiorcy, za cenę niższą niż ich wartość nominalna składająca się z należności głównej (kapitału) i odsetek. W umowie przelewu wierzytelności Wnioskodawca wraz z żoną zobowiązali się jedynie do zapłaty ceny, nie zobowiązali się do jakichkolwiek świadczeń na rzecz zbywcy. Dwie z nabytych wierzytelności są zabezpieczone hipotekami zwykłymi na nieruchomości upadłego i są wyłączone z układu na podstawie art. 273 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. nr 60 poz. 535 ze zm.). Wierzytelności nie objęte postępowaniem upadłościowym rozłożono na raty, których wysokość nie zagrozi istnieniu dłużnika. Pozostałe dwie wierzytelności zabezpieczone wekslami, objęte są postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu, które toczy się przed Sądem Rejonowym. Zatem ich zaspokojenie może nastąpić jedynie w tym postępowaniu upadłościowym, zgodnie z jego zasadami i regułami.

Wnioskodawca wraz z żoną złożyli oświadczenie, iż wyrażają zgodę na zawarcie układu w postępowaniu upadłościowym. Część wierzytelności zostanie objęta układem i podlegać będzie umorzeniu w całości o kwotę odsetek, a w przypadku kwoty należności głównej, o 75% jej wysokości. Zredukowana część wierzytelności objęta postępowaniem upadłościowym będzie płatna na zasadach i warunkach określonych w propozycjach układowych przyjętych przez dłużnika. W 2008 r. dłużnik spłacił część wierzytelności nie objętych postępowaniem upadłościowym. Wnioskodawca wskazał, iż w przeszłości i przyszłości nie nabywał wierzytelności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy małżonkowie z tytułu nabycia wierzytelności opodatkowani są podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. Wśród wyłączeń ze zwolnienia czynności pośrednictwa finansowego znalazły się usługi ściągania długów oraz factoringu. W ocenie Wnioskodawcy w przypadku, gdyby nabycie wierzytelności następowało jako element świadczenia usług ściągania długów albo factoringu, to taka usługa będzie podlegała opodatkowaniu. Natomiast, gdy nabycie wierzytelności nie wiąże się ze zobowiązaniem nabywcy do jakichkolwiek świadczeń na rzecz tego podmiotu innych niż zapłacona cena stanowi usługę obrotu wierzytelnościami inną niż factoring i ściąganie długów, która jako usługa pośrednictwa finansowego jest zwolniona z podatku od towarów usług.

W dniu 28 maja 2009 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wydał interpretację indywidualną nr ITPP2/443-173/09/RS stwierdzając, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 2 marca 2009 r. (data wpływu 5 marca 2009 r.) jest nieprawidłowe. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wniesiono w dniu 29 czerwca 2009 r., zaś odpowiedzi na ww. wezwanie udzielono pismem z dnia 4 sierpnia 2009 r. znak ITPP2/443W-31/09/AW (skutecznie doręczonym w dniu 10 sierpnia 2009 r.). W dniu 4 września 2009 r. wpłynęła do Izby Skarbowej w Bydgoszczy skarga na ww. interpretację, w której wniesiono o uchylenie interpretacji indywidualnej oraz zasądzenie na rzecz Skarżącego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 709/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżoną interpretację i stwierdził, że uchylona interpretacja nie może być wykonana.

W wyniku ponownej analizy przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, w związku z przepisem art. 153 ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stanowiącym, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia, stanowisko Pana w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z treści art. 7 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).

Przez świadczenie usług ? w myśl art. 8 ust. 1 ustawy ? rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcia ?podatnik? i ?działalność gospodarcza?, na potrzeby podatku od towarów i usług, zostały zdefiniowane w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Podatnikami - wg zapisu art. 15 ust. 1 - są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza, zgodnie z ust. 2 tego artykułu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ww. ustawie ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem ?podatnika? te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto podatnikiem staje się również ten, kto wykonał czynność podlegającą opodatkowaniu jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia ?zamiar?. Zgodnie z definicją zawartą we ?Współczesnym słowniku języka polskiego? (Wydawnictwo Langenscheidt, Warszawa 2007 r.

) ?zamiar? oznacza ?intencje zrobienia czegoś, zamysł, plan, projekt, chęć?. Zatem przez zamiar wykonywania danej czynności w sposób częstotliwy należy rozumieć chęć, wolę powtarzalnego, a nie jednorazowego wykonywania określonych czynności, składających się na istotę prowadzenia działalności. O kwestii częstotliwości nie decyduje okres wykonywania czynności (tydzień, miesiąc, rok), ani ilość dokonanych transakcji. Decydującym kryterium jest powtarzalność czynności. Dlatego też, w każdym przypadku należy indywidualnie rozstrzygnąć, czy intencją określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowoprawne było dokonywanie tej czynności wielokrotnie w ramach działalności producenta, handlowca lub usługodawcy.

Zatem, aby dana czynność o charakterze odpłatnym została opodatkowana podatkiem od towarów i usług, osoba ją wykonująca musi występować w charakterze podatnika tego podatku.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że jest Pan podatnikiem podatku od towarów i usług prowadząc działalność rolniczą. W 2008 r. nabył wraz z żoną (pozostając w ustroju wspólności majątkowej), na podstawie umowy przelewu wierzytelności, wierzytelności za cenę niższą niż ich wartość nominalna, w celu wyegzekwowania długu. W ww. umowie zobowiązał się Pan wraz z żoną jedynie do zapłaty ceny, a nie do jakichkolwiek świadczeń na rzecz zbywcy. W przeszłości nie nabywał Pan i nie nabędzie w przyszłości żadnych wierzytelności.

Biorąc pod uwagę powyższe regulacje w kontekście przedstawionego stanu faktycznego należy stwierdzić, że z uwagi na fakt, że czynność nabycia wierzytelności miała jednorazowy charakter, w odniesieniu do przedmiotowej transakcji nie zostały spełnione przesłanki z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy, uznające Pana za podatnika podatku od towarów i usług prowadzącego działalność gospodarczą. W związku, iż nie występował Pan dla tej czynności jako podatnik, nabycie tychże wierzytelności nie podlegało opodatkowaniu. W konsekwencji ? wbrew Pana stanowisku ? do czynności tej nie miało zastosowania zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.