Czy opłaty za użytkowanie wieczyste ustanowione przed 1.05.2004 r. podlegają opodatkowaniu VAT?

W dniu 29.06.2007 r. do tut. Urzędu wpłynął wniosek Strony w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie Podatnika, uzupełniony pismem z dnia 17.09.2007 r. We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Gmina na podstawie aktu notarialnego lub na podstawie umowy cywilnoprawnej oddaje w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowe opodatkowane podstawową stawką podatku (22%). Pytanie Wnioskodawcy brzmi, czy opłaty z tytułu wieczystego użytkowania gruntów, ustanowionego przed 1.05.2004 r. podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Wnioskodawca podziela stanowisko Najwyższego Sądu Administracyjnego wyrażone w Uchwale z dnia 8.01.2007 r. sygn. akt I FPS 1/06, w której ustanowiono, że opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed 1.05.2004 r., gdy taka czynność nie podlegała podatkowi od towarów i usług, po wejściu w życie ustawy z dnia 11.03.2004 r. w sprawie podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) ani nie zawiera w sobie należnego podatku, ani też nie powinna być powiększona o taki podatek na podstawie przepisów tej ustawy.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Przemyślu potwierdza prawidłowość stanowiska. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy). Przez towary w świetle art. 2 pkt 6 ustawy rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Na podstawie regulacji art. 8 ust. 1 ustawy, przez odpłatne świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy w rozumieniu art. 7 ustawy.

Oceny charakteru czynności oddania gruntu w użytkowanie wieczyste w świetle regulacji ustawy o podatku od towarów i usług, dokonał Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów w uchwale z dnia 8.01.2007 r. sygn. akt I FPS 1/06. W przywołanej uchwale, Naczelny Sąd Administracyjny wskazując, iż definicja dostawy towaru zawarta w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, w sposób celowy została oderwana od pojęcia przeniesienia własności w cywilistycznym tego słowa znaczeniu, zaakcentował, iż w piśmiennictwie zwraca się uwagę, że art. 5 VI Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich z dnia 17.

05.1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EEC), stanowiący, iż ?dostawa towarów? oznacza przeniesienie prawa do dysponowania rzeczą jak właściciel, należy rozumieć szeroko, analizując przy klasyfikacji danego zdarzenia gospodarczego ekonomiczną istotę transakcji, a nie jej charakter prawny. Podkreślono przy tym, że przyjęcie definicji dostawy towarów, ograniczonej wyłącznie do transakcji, na skutek których dochodzi do przeniesienia prawa własności, prowadziłoby do zawężenia zakresu opodatkowania tym podatkiem, względnie do uznania transakcji o charakterze bardzo zbliżonym do dostawy towarów za świadczenie usług. Powołując się następnie na przepisy art. 233 § 1 i następne Kodeksu cywilnego, Naczelny Sąd Administracyjny zaakcentował, iż w wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem (towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy) na rzecz użytkownika wieczystego, co pozwala mu rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak również w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, tak jak ma to miejsce w przypadku dokonywania sprzedaży gruntu przez właściciela. Właśnie z uwagi na uznanie użytkowania wieczystego za prawo rzeczowe o charakterze zbliżonym do prawa własności, a nie do praw rzeczowych ograniczonych, nie było konieczne zdaniem Sądu odrębne wymienianie tego prawa w definicji dostawy zawartej w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Z pierwszej części definicji ?dostawy towaru? wynika, że obejmuje ona w znaczeniu podatkowym ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, które daje użytkownikowi wieczystemu prawo do rozporządzania gruntem jak właściciel, czyli w sposób podobny pod względem skutków ekonomicznych do właściciela.

W tym stanie rzeczy, mając na uwadze szerokie, ekonomiczne, a nie cywilistyczne rozumienie pojęcia przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a także uwzględniając fakt, że definicja towaru, zawarta w art. 2 pkt 6 ustawy, obejmuje grunty, Naczelny Sąd Administracyjny sformułował pogląd, iż oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, a nie świadczenie usług, do którego odnosi się art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Konsekwencją przyjęcia takiego stanowiska jest stwierdzenie, iż w przypadku gdy oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nastąpiło przed dniem 1.05.2004 r. (tj. przed tym dniem dokonano wpisu prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczystej na podstawie zawartej w formie aktu notarialnego umowy o ustanowieniu tego prawa), czynność ta nie podlega regulacjom ustawy z dnia 11.03.2004 r. W przypadku dostawy towarów zasadą jest bowiem, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru (art. 19 ust. 1 ustawy).

Mając powyższe na uwadze opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed dniem 1.05.2004 r., gdy taka czynność nie podlegała podatkowi od towarów i usług, po wejściu w życie ustawy z dnia 11.03.2004 r. nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Referencje

I FPS 1/06, uchwała składu 7 sędziów NSA