Czy prawo opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci przysługuje (...)

Czy prawo opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci przysługuje rodzicowi, u którego dziecko faktycznie zamieszkuje, jeśli w rozstrzygnięciu sądowym orzekającym o rozwodzie wykonanie władzy rodzicielskiej powierzono obojgu rodzicom, obojga rodziców obciążono kosztami utrzymania dziecka, a miejsce zamieszkania dziecka ustalono przy drugim rodzicu?

Naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście, działając na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), w odpowiedzi na zapytanie z dnia 10.11.2004 r. (data wpływu: 15.11.2004 r.), dotyczące zasad opodatkowania dochodu osiągniętego za rok podatkowy 2004 w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, informuje.

Zgodnie z przedstawionym we wniosku stanem faktycznym:
- od 2001 roku jest Pani rozwiedziona, a małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie,
- wykonanie władzy rodzicielskiej nad córką powierzono obojgu rodzicom, podobniejak obojga rodziców obciążono kosztami utrzymania córki, przy czym sąd ustalił miejsce zamieszkania dziecka przy ojcu,
- w czasie zamieszkiwania córki z ojcem uiszczane były przez Panią miesięczne alimenty na rzecz dziecka,
- od czerwca 2004 roku sytuacja uległa zmianie i w chwili obecnej córka jest na stale zameldowana w Pani miejscu zamieszkania i faktycznie zamieszkuje wraz z Panią.

Porady prawne

Zagadnienie opodatkowania w sposób przeznaczony dla osób samotnie wychowujących dzieci opisane zostało w art. 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwanej w dalszej części niniejszego pisma updof. Zgodnie z art. 6 ust. 4 updof, od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym:
1) dzieci małoletnie,
2) dzieci, bez względu na ich wiek, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, pobierany był zasiłek pielęgnacyjny,
3) dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach o wyższych szkołach zawodowych, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodóww wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku:
podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7 (dotyczącego dochodów małoletnich dzieci); z tym, że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Art. 6 ust. 8 updof stanowi, iż opodatkowanie m.in. jako osoba samotnie wychowująca dzieci nie ma zastosowania w sytuacji, gdy do osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c updof (tj. liniowy sposób opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej) lub przepisy ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) - przy czym stosownie do art. 6 ust. 9 updof zasada ta nie dotyczy osób osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c updof albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Definicja osoby samotnie wychowującej dzieci zawarta została w art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, iż za osobę taką uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, jak również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

W sprawach dotyczących uprawnienia do preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, jakim jest rozliczenie w sposób przeznaczony dla osób samotnie wychowujących dzieci, kluczowe znaczenie ma wskazanie przez sąd w drodze orzeczenia osoby, która sprawować ma władzę rodzicielską nad dzieckiem. Stosownie do zapisu art. 58 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.), w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka, przy czym sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. W świetle powołanego przepisu, status osoby rozwiedzionej, której przysługuje prawo do preferencyjnego rozliczenia określa wyrok rozwodowy, w którym zawarte jest orzeczenie, któremu z małżonków powierza się wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Z opisanego przez Panią stanu faktycznego wynika, iż w drodze orzeczenia sądowego z 2001 roku władzy rodzicielskiej nad dzieckiem nie przyznano jednej osobie, lecz obojgu rodzicom - i obojga rodziców obciążono kosztami utrzymania córki. W przedmiotowej sytuacji decydujące znaczenie ma fakt, iż ustalono miejsce przebywania dziecka przy ojcu - świadczy to bowiem o tym, iż od 2001 roku to były małżonek zajmował się wychowywaniem dziecka, przy czym obowiązek wspólnego ponoszenia kosztów utrzymania córki spełniany był poprzez opłacanie przez Panią w czasie zamieszkiwania córki z ojcem miesięcznych alimentów na rzecz dziecka. Taki stan faktyczny uległ zmianie w 2004 roku: od czerwca 2004 r. córka mieszka wraz matką i jest w jej mieszkaniu zameldowana na pobyt stały.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera w swej treści przepisu uzależniającego prawo do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko od tego, czy taki stan miał miejsce przez cały rok podatkowy. W świetle przepisów updof znaczenie ma fakt faktycznego samotnego wychowywania dziecka przez daną osobę.

Zdaniem Organu, definicja ustawowa ? osoby samotnie wychowującej dzieci ' zawarta w art. 6 ust. 5 cytowanej wyżej ustawy rozstrzyga jedynie o spełnieniu kryteriów formalnych, wymienionych w przepisie, niezbędnych do uzyskania statusu osoby samotnie wychowującej dzieci. Równocześnie winna być spełniona przesłanka faktycznego ?samotnego wychowywania dzieci'.

Zgodnie z treścią wyroku sądowego, obojgu rodzicom powierzono sprawowanie władzy rodzicielskiej a miejsce zamieszkania dziecka sąd ustalił przy ojcu.

Jeżeli w trakcie 2004 roku nastąpiła zmiana miejsca zamieszkania córki a zmiana ta wynika z rozstrzygnięcia sądowego, to w 2004 roku miałaby Pani podstawę do złożenia za 2004 rok zeznania podatkowego z zastosowaniem zasad dotyczących osób samotnie wychowujących dzieci. Jeżeli bowiem w 2004 roku nastąpiły okoliczności, które uzasadniały zmianę w zakresie orzeczenia władzy rodzicielskiej, to powinny znajdować formalny wyraz w orzeczeniu sądowym. Skoro status osoby samotnie wychowującej dzieci będącej osobą rozwiedzioną ma źródło w rozstrzygnięciu sądowym, to wszelkie zmiany powinny następować również w tej formie, niezależnie od tego, czy się chce uniknąć zbędnego postępowania czy też nie.


Masz inne pytanie do prawnika?

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika