Czy na obywatelu polskim, który osiąga wyłącznie przychody z pracy wykonywanej na statku eksploatowanym (...)

31.5.2004

Czy na obywatelu polskim, który osiąga wyłącznie przychody z pracy wykonywanej na statku eksploatowanym przez firmę mającą siedzibę w Stanach Zjednoczonych Ameryki, ciąży w Polsce obowiązek podatkowy?

Z przedstawionej w nadesłanym piśmie sytuacji faktycznej wynika, iż podatnik był w 2003 roku zatrudniony na statku pływającym pod banderą Wysp Bahama, należącym do firmy mającej siedzibę w Stanach Zjednoczonych. W Polsce w 2003 r. podatnik nie osiągnął żadnych dochodów, ponadto nie posiadał miejsca zamieszkania, gdyż wymeldował się czasowo z pobytu stałego w miejscowości X na pobyt za granicą, gdzie przebywał dłużej niż 183 dni w roku, do Polski natomiast przyjeżdżał i przyjeżdża wyłącznie okazjonalnie (jedynie na urlop lub w wyjątkowych sytuacjach rodzinnych). Nadto podatnik nie zamierza zrezygnować z pracy za granicą, którą zresztą aktualnie wykonuje. Wątpliwości podatnika powstały w związku ze zmianą od 1 stycznia 2003 r. brzmienia przepisu art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i odnosiły się do tego: czy podlega on nieograniczonemu, czy też ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce?

Stosownie przepisu art. 3 ust. 1 i ust. 2a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm. ), w brzmieniu obowiązującym w 2003 r., nieograniczonym obowiązkiem podatkowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, objęte są jedynie osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W konsekwencji, ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy tych osób fizycznych, które nie mają w Polsce miejsca zamieszkania, uzyskują dochody z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium RP.

W świetle powyższego jedynym kryterium powstania nieograniczonego obowiązku podatkowego jest miejsce zamieszkania. Pojęcie 'miejsce zamieszkania' definiują art. 25-28 KC. Miejscem zamieszkania osoby pełnoletniej, posiadającej zdolność do czynności prawnych jest miejscowość, w której przebywa ona z zamiarem stałego pobytu. O miejscu zamieszkania decydują dwa czynniki, które muszą być spełnione łącznie: - zewnętrzny, tj. faktyczne przebywanie w danej miejscowości, - wewnętrzny, tj. zamiar stałego pobytu, który wynika z zachowania danej osoby i polega na założeniu ośrodka interesów życiowych w określonej miejscowości (np. posiadanie w niej nieruchomości, zamieszkiwanie wraz z rodziną, ulokowanie tam źródła utrzymania itd). Miejsce zamieszkania danej osoby jest to więc miejscowość, w której koncentruje się jej aktywność życiowa.

Z przedstawionej na wstępie sytuacji faktycznej wynika, iż podatnik uzyskał w 2003 r. jedynie wynagrodzenia z tytułu pracy wykonywanej na statku pływającym pod banderą Wysp Bahama, należącym do firmy mającej siedzibę w Stanach Zjednoczonych oraz, że nie posiada miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 4a cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustalanie obowiązku podatkowego w przypadku nieorganicznego jak i ograniczonego obowiązku podatkowego następuje z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Stosownie do postanowień art. 16 ust. 1 umowy o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, zawartej pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki (Dz. U. z 1986r. Nr 31, poz. 178 i 179) płace, wynagrodzenia i inne świadczenia o podobnym charakterze, otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium jednego z Umawiających się Państw z tytułu zatrudnienia, są opodatkowane tylko przez to Państwo, chyba że praca wykonywana jest na terenie drugiego Umawiającego się Państwa, wtedy płace takie mogą być również opodatkowane przez to drugie Państwo.

Wyjątki od powyższej reguły zostały określone w ust. 2 (który w przedstawionym stanie faktycznym nie ma zastosowania) oraz ust. 3 w/w art. 16, z którego wynika, iż w przypadku, gdy wynagrodzenie jest otrzymywane z tytułu wykonywanej pracy lub usług osobistych jako pracownik na statku eksploatowanym przez osobę mającą siedzibę w USA jest zwolnione od opodatkowania przez Polskę, jeżeli taka osoba fizyczna ( tj. pracownik ) jest członkiem regularnej załogi statku.

W konsekwencji, odnosząc przedstawiony przez podatnika stan faktyczny do powołanych wyżej przepisów stwierdzić należy, iż nie podlega on za 2003 r. w Polsce jakiemukolwiek obowiązkowi podatkowemu, natomiast wynagrodzenia uzyskiwane z tytułu pracy na statku - z uwagi na siedzibę armatora ? podlegają opodatkowaniu wyłącznie w Stanach Zjednoczonych Ameryki.