1. Czy przyznane radcy prawnemu będącemu podatnikiem podatku od towarów i usług wynagrodzenie za (...)

Korzystając z powyższego przepisu Pan wnioskiem złożonym w tut. organie podatkowym w dniu 12.05.2005 r. wystąpił o udzilenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego w następującym zakresie:

1. czy przyznane radcy prawnemu będącemu podatnikiem podatku od towarów i usług wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej z urzędu, stanowi obrót podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i powinnien być wykazany w deklaracji VAT-7 składanej w związku z prowadzeniem Kancelarii Prawniczej, a jeśli nie, to czy dotyczy to zarówno wynagrodzenia zasądzonego od Skarbu Państwa, jak i wynagrodzenia zasądzonego od strony przeciwnej,oraz czy obowiązek podatkowy w sytuacji opisanej wyżej zarówno co do podatku dochodowego (PIT-5L), jak i podatku od towarów i uslug(VAT-7), powstaje w momencie prawomocnego zasądzenia wynagrodzenia radcy prawnego za pomoc prawną z urzędu, czy z momentem otrzymania tego wynagrodzenia przez radcę prawnego,
2. czy przyznane radcy prawnemu będącemu podatnikiem podatku od towarów i usług wynagrodzenie tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawie, w której on sam jest stroną procesową, stanowi obrót podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i powinien być wykazany w deklaracji VAT-7 skladanej w związku z prowadzeniem Kancelarii Prawniczej, a jeśli tak, to czy obowiązek podatkowy w tej sytuacji zarówno co do podatku dochodowego (PIT-5L), jak i podatku od towarów i usług (VAT-7), powstaje w momencie prawomocnego zasądzenia bądź przyznania takich kosztów zastępstwa procesowego, czy też z momentem otrzymania tych kosztów przez radcę prawnego.
   
   

W uzasadnieniu pisma wnioskodawca poinformował, że po zmianie art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego radcy prawni wykonujący swój zawód wyłącznie w ramach prowadzonych kancelarii prawniczych są wyznaczeni przez Izby Radców Prawnych na wniosek sądów pełnomocnikami z urzędu stron procesowych, których w ocenie sądu nie stać na ponoszenie kosztów zastępstwa procesowego z wyboru, a charakter sprawy jest taki, że udział pełnomocnika zawodowego jest konieczny.

Dotyczy to z reguły osób fizycznych, które w procesie stoją po stronie powodowej lub pozwanej. Sąd kończąc taką sprawę ma obowiązek rozstrzygnięcia kwestii kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika z urzędu. Jeśli strona reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu przegrywa spór, sąd zasądza zwrot kosztów zastępstwa procesowego ze śrdków Skarbu Państwa. Jeżeli strona ta wygra spór, sąd zasądza na jej rzecz zwrot kosztów zastępstwa procesowego z urzędu od strony przeciwnej. Wątpliwości w stosowaniu prawa podatkowego budzi to, czy wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu kosztów zastępstwa procesowego z urzędu stanowi obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarow i usług, czy też kwoty te stanowią wyłącznie przychód kancelarii netto w podatku dochodowym.Innymi słowy, rozstrzygnięcia wymaga kwestia, czy wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu jest wynagrodzeniem netto czy brutto, od którego należy odprowadzić podatek od towarów i usług.
Zdaniem Podatnika przychód uzyskany z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie stanowi obrotu podlegającego opodatkowaniu na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i nie powinien być wykazywany w składanej deklaracji VAT-7. Przychód ten winnien być dokumentem wewnętrznym księgowany w całości do deklaracji podatku dochodowego PIT-5L. Znajduje to uzasadnienie w tym, że radcy prawnego będącego pełnomocnikiem z urzędu i jednocześnie podatnikiem podatku od towarów i usług, nie łączy żaden stosunek cywilnoprawny z reprezentowaną przez niego stroną, a swoje czynności wykonuje z urzędu.
Odnośnie momentu powstania obowiązku podatkowego zdaniem Pana obowiązek ten powstaje z chwilą otrzymania wynagrodzenia przez radcę prawnego jako pełnomocnika z urzędu. Tak jak wyżej Podatnik wskazał na brak stosunku zobowiązaniowego rodzącego obowiązek podatkowy. Gdyby obowiązek ten istniał w momencie prawomocnego zasądzenia wynagrodzenia, to narażałoby to podatnika na ponoszenie kosztów podatku dochodowego znacznie wcześniej, niż otrzyma on należne wynagrodzenie lub też ponoszenie podatku dochodowego od należności, których nigdy nie otrzyma. Środki zasądzone od Skarbu Państwa są bowiem wypłacane ze znaczym opóźnieniem, natomiast wynagrodzenie zasądzone od strony przeciwnej często jest nieściągalne.
Pan wskazał ponadto, że pytanie zawarte w pkt 2 wniosku związane jest z tym, że radca prawny wykonujący zawód wyłącznie w ramach prowadzonej kancelarii bywa też stroną procesową, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pozywa lub jest pozwaną. Jeśli taki przypadek nastąpi sądy z tej racji, iż strona procesowa jest zawodowym pełnomocnikiem, kończąc proces orzeczeniem korzystnym dla radcy prawnego zasądza na jego rzecz zwrot kosztów procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego w wysokości należnej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jeżeli mając tytuł wykonawczy radca prawny skieruje sprawę do egzekucji, na tej samej zasadzie komornik przyzna mu należne koszty zastępstwa procesowego w egzekucji. Wątpliwość powstaje w kwestii tego, czy takie wynagrodzenie stanowi obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i winno być wykazane w deklaracji VAT-7, czy też takie wynagrodzenie jest wyłącznie przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT-5L.

Zdaniem Podatnika takie wynagrodzenie jest wynagrodzeniem netto podlegającym księgowaniu dowodem wewnętrznym jedynie do deklaracji podatku dochodowego. Podobnie jak w przypadku pytania opisanego w punkcie 1brak jest tu także stosunku zobowiązaniowego rodzącego podatek od towarów i usług. Jeśli chodzi o moment powstania tego obowiązku podatkowego, to zdaniem Podatnika powstaje on w momencie otrzymania tego wynagrodzenia.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w informuje, że przedmiotem niniejszego postanowienia jest odpowiedź dotycząca podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ad. 1. W myśl art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późniejszymi zminami), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasnetów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powołanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

W świetle powyższego, przychody adwokatów z tytułu świadczenia z urzędu, na zlecenie sądu, pomocy prawnej, należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w powołanym wyżej art. 13 pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ponadto należy podkreślić, iż na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoby prowadzące działalność gospodarczą równocześnie wykonywały na zlecenie sądu określone czynności i osiągały z tego tytułu przychody, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powołany przepis nie zawiera żadnych wyłączeń.

Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, iż Pan został wyznaczony przez Izbę Radców Prawnych na wniosek sądu pełnomocnikiem z urzędu stron procesowych, których w ocenie sądu nie stać na ponoszenie kosztów zastępstwa procesowego z wyboru.

W świetle powyższego wyżej wymienione przychody osiągnięte przez Pana należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w powołanym wyżej art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Konsekwencją takiej klasyfikacji przychodu jest spoczywający na sądach dokonujących wypłaty przedmiotowych kwot, obowiązek płatnika, określony w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tej regulacji, płatnicy (sądy) są obowiązani do poboru zaliczek na podatek dochodowy w wysokości 20% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów, w wysokości określonej w art. 22 ust. 9. Z kolei, na podstawie art. 42 ust. 1 tej ustawy, w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiąc, w którym pobrano zaliczki, płatnicy mają obowiązek przekazania kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby płatnika. Następnie, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy obowiązani są przesłać podatnikom oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika imienne informacje o wysokości dochodu.

Jednocześnie, osiągający przedmiotowe dochody podatnicy są obowiązani wykazać je, w składanym do dnia 30 kwietnia następnego roku zeznaniu rocznym.

Ad.2. W przypadku uzyskania przez Pana przychodów z tytułu zwotu kosztów postępowań sądowych, w których strona w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pozywa lub jest pozwaną niewątpliwie mogą być uznane jako przychody pozostające w związku z tą dzialalnością.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późniejszymi zmianami) za przychód z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatk od towarow i usług.

Ponadto w myśl art. 14 ust. 1c wyżej przytoczonej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e-1g, dzień wystawienia faktury, (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

1. wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub
2. wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub
3. otrzymano zaplatę za wykonanie świadczenia ? w pozostałych przypadkach.

Zgoła odmienną kategorię stanowią przychody, będące w istocie zwrotem poniesinych przez podatnika wydatków. Normatywną podstawę ich wyodrębnienia stanowi zwłaszcza art. 14 ust. 3 pkt 3a wyżej przytoczonej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że do przychodów o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się zwróconych innych wydatków nie zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Jak z powyższego wynika zwrot wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów stanowi przychód podlegający opodatkowaniu. Oczywistym jest przy tym, że chodzi tu o przychód faktycznie otrzymany, skoro punktem odniesienia są wydatki zwrócone. Zatem obowiązek podatkowy powstanie dopiero w momencie ich faktycznego otrzymania, zgodnie zresztą z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który brzmi że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatych świadczeń.
W związku z powyższym, że przychodem będą zwrócone Panu (...) wydatki poniesione w postępowaniach procesowych, w których Strona pozywa lub jest pozwaną obowiązek podatkowy powstanie dopiero w momencie ich faktycznego otrzymania.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w informuje, że interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia. Interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, wiąże natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej ? do czasu jej zmiany lub uchylenia. Interpretacja traci moc w momencie zmiany stanu prawnego.

Zgodnie z art. 236 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późniejszymi zmianami) na niniejsze postanowienie przysługuje zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w za pośrednictwem Naczelnika Urzędu Skarbowego w w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia.

Ponadto zgodnie z art. 222 w związku z art. 239 ustawy ? Ordynacja podatkowa zażalenie na niniejsze postanowienie powinno zawierać zarzuty przeciw postanowieniu, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.

W przypadku wniesienia zażalenia należy dołączyć opłatę skarbową w znaku skarbowym w wysokości 5,00 zł oraz 0,50 gr od każdego załącznika.

Referencje

PDF/E/415-78/05, decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego