Czy faktura VAT nie zawierająca czytelnego podpisu osoby uprawnionej do jej wystawienia jest dowodem (...)

W obecnie obowiązujących przepisach o VAT nie ma już wymogu podpisywania faktur. Rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97, poz. 971) regulujące zasady wystawiania tych dokumentów, wymieniając podstawowe elementy faktury, nie wskazuje na podpisy wystawcy oraz odbiorcy faktury. Wynika to z konieczności zapewnienia zgodności polskiego prawa ze wspólnotowymi dyrektywami dotyczącymi VAT, ponieważ w przepisach VI dyrektywy jednoznacznie wskazuje się, że państwa członkowskie nie wprowadzą wymogu podpisywania faktur ? art. 22(3)(b).

W przypadku podatkowej książki przychodów i rozchodów oraz ewidencji przychodów wystarczające jest, aby dowód księgowy w postaci faktury VAT był wystawiony zgodnie z przepisami o VAT. Jednak w przypadku podmiotów zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych nie dokonano zmiany przepisów dotyczących dokumentacji rachunkowo-podatkowej i nadal zawierają one wymóg, aby faktura jako dowód operacji gospodarczej była podpisana przez wystawcę. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz. 694 ze zm.) nadal wymaga, aby dowód księgowy zawierał m.in. podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów (art. 21 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy o rachunkowości). Wymóg ten nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Z dalszych przepisów art. 21 uor wynika, że można odstąpić od zamieszczania podpisów, jeśli wynika to z techniki dokumentowania zapisów księgowych, a ponadto, że można zastąpić podpisy osób znakami identyfikującymi te osoby, w przypadku gdy dowód nie dokumentuje przekazania lub przejęcia składnika aktywów, przeniesienia prawa własności lub użytkowania wieczystego gruntu albo nie jest dowodem zastępczym. Wydaje się więc, że w aktualnej sytuacji prawnej brak podpisu wystawcy na fakturze (który nie ma przecież obowiązku podpisywania jej), jest tego rodzaju wadą dowodu księgowego, która nie przekreśla jego mocy jako podstawy zapisów w księdze. Nie można więc odmówić przyjęcia faktury niepodpisanej przez wystawcę. Skoro nie ma on prawnego obowiązku podpisywania faktur VAT, nie można zmusić wystawcy do ich podpisywania. Wydatki udokumentowane dowodem w postaci niepodpisanej faktury VAT z pewnością mogą być kosztem uzyskania przychodu. Niepodpisanie faktury VAT przez jej wystawcę nie powoduje samo przez się, że wydatek, którego dotyczy ta faktura, nie może być zaliczony do kosztów. Nawet jeśli uznamy, że jest to poważna wadliwość dowodu księgowego, to nie ma to zasadniczo znaczenia dla kosztów podatkowych. Jak bowiem wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, przepisy o rachunkowości nie mają charakteru podatkotwórczego. W związku z tym, jeśli przepisy podatkowe nie wymagają udokumentowania wydatku w określony sposób (co rzadko ma miejsce), wydatek ten może stanowić koszt uzyskania przychodu, nawet jeśli nie został udokumentowany zgodnie z przepisami o rachunkowości. Przykładowo w wyroku z 30 czerwca 1993 r. (III SA 238/93) NSA jednoznacznie stwierdził, że ?Przepisy o rachunkowości nie są przepisami podatkotwórczymi?. Z kolei w wyroku z 20 sierpnia 1999 r. (I SA/Gd 2620/98) wskazano, że ?Samo uchybienie przepisom o rachunkowości nie pozbawia podatnika możliwości wykazania, że sporne wydatki stanowią koszty uzyskania przychodów, a uchybienia formalne nie zwalniają organu podatkowego od wyjaśnienia, czy wydatek miał miejsce?. Tak więc fakt niepodpisania faktury przez wystawcę ? ma on pełne prawo tego nie czynić ? nie pozbawia nabywcy towarów lub usług dokumentowanych fakturą prawa do zaliczenia wydatków, których dotyczy taka faktura, do kosztów uzyskania przychodu.