Czy w ramach umowy o zarządzaniu finansami grupy podmiotów, zwanej w doktrynie oraz w dalszej treści (...)

Pismem z dnia z dnia 29.06.2007 r. Spółka zwróciła się o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w jej indywidualnej sprawie dotyczącej uznania, czy w ramach umowy o zarządzaniu finansami grupy podmiotów, zwanej w doktrynie oraz w dalszej treści wniosku także umową cash pooling będą miały zastosowanie przepisy o tzw. niedostatecznej kapitalizacji ? art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy z dnia 15.02.1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przedstawiając stan faktyczny Spółka podaje, że rozważa przystąpienie do umowy dotyczącej kompleksowego zarządzania finansami. Podmiotem dokonującym koncentracji i odpowiadającym za cash pooling jest Deutsche Bank z siedzibą w Niemczech. Umowa realizowana jest w ramach produktu oferowanego przez społki Deutsche Banku w różnych krajach o nazwie db-CashSweep. Uczestnikami usługi będą polskie i zagraniczne spółki, generalnie stanowiące podmioty powiązane, które posiadają konta w Banku. Spółki uczestniczące w cash poolingu, w tym Wnioskodawca otwierają także rachunki w Deutsche Bank AG, który koordynuje kontrakt. Warunki, na jakich dokonywany jest cash pooling, wynikają z umowy zawartej pomiędzy F. i Bankiem. Pozostałe spółki uczestniczące w przedsięwzięciu przystępują do umowy. Spółki są polskimi rezydentami lub rezydentami innych państw.

Spółka F. posiada w całej procedurze pozycję specyficzną:

1. Pomiędzy Bankiem a F. dokonywane są codzienne transfery środków finansowych związane z wykonywaniem całościowej umowy cash poolingu.
2. Poszczególne Spółki, w tym Wnioskodawca dokonują rozliczeń poprzez F. na koniec każdego miesiąca; F. grupuje i sumuje salda dodatnie i ujemne a następnie ustala, która z sum w wartościach bezwzględnych jest wyższa, dokonując odpowiedniej operacji na rachunkach pozostałych spółek.
3. Również za pośrednictwem F Bank pobiera prowizję z rachunków, gdzie powstało saldo ujemne, liczoną od każdego dnia, w którym takie saldo powstało. Z kolei każdej spółce, u której wystąpiło saldo dodatnie Bank wypłaca wynagrodzenie za nabyte wierzytelności.

W wykonaniu umowy dokonywany jest fizyczny transfer środków pomiędzy rachunkiem F. S.A. w G. oraz innych uczestników i rachunkiem głównym grupy, prowadzonym przez Deutsche Bank na rzecz F. Spółka ta decyduje o warunkach pobieranych prowizji, wypłacanych wynagrodzeń oraz sposobów inwestowania środków, gromadzonych w ramach cash poolingu. F. jest w umowie podmiotem określanym jako pool leader, a umowa taka określana jest mianem zero-balancing cash pooling.

W tak opisanym stanie faktycznym Spółka stawia pytanie czy w ramach umowy o zarządzaniu finansami grupy podmiotów, zwanej w doktrynie oraz w dalszej treści wniosku także umową cash pooling będą miały zastosowanie przepisy o tzw. niedostatecznej kapitalizacji ? art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy z dnia 15.02.1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych.

Według Spółki, cash pooling to forma zarządzania finansami stosowana przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej (holdingu) lub podmioty powiązane ekonomicznie w inny sposób. Cash pooling polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków (sald) poszczególnych jednostek (rachunki uczestników) ? na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą. Analizując istnienie cash poolingu w Polsce, należy wskazać przede wszystkim na brak regulacji prawnych w tym zakresie. Prawo cywilne ? w części zobowiązaniowej ? nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy, stąd umowa cash poolingu pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną. Spółka uważa, iż można stwierdzić, że jest to transakcja zarządzania funduszami w grupie, której celem jest zapewnienie maksymalnych korzyści finansowych lub/i minimalnych strat finansowych. Z punktu widzenia każdego z uczestników, transakcje w ramach systemu cash pooling dokonywane są wyłącznie z pool leaderem.

W sytuacji braku regulacji dotyczącej umowy cash pooling decydująca, zdaniem Wnioskodawcy, jest interpretacja wyłącznie z punktu widzenia prawa podatkowego. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje ograniczenia w zakresie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od ściśle określonych pożyczek:

1. pożyczek od udziałowca (akcjonariusza) posiadającego (lub od udziałowców posiadających łącznie) minimum 25% udziałów (akcji) spółki-pożyczkobiorcy,
2. pożyczek od spółki siostry, w której minimum 25 % udziałów posiada udziałowiec spółki ? pożyczkobiorcy w sytuacji, gdy wartość zadłużenia spółki wobec:
   - udziałowców (akcjonariuszy) spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i
   - innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) i
   - spółki siostrzanej udzielającej pożyczki (tylko w przypadku 2),

osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki-pożyczkobiorcy.

Wówczas odsetki w tej części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza wartość zadłużenia określoną na dzień zapłaty odsetek - nie są kosztem uzyskania przychodów.

Spółka podaje, że cash pooling nie polega na każdorazowym określaniu zapotrzebowania na kredyt przez podmioty z saldami ujemnymi i każdorazowym odpowiadaniu na takie zapotrzebowanie przez podmiot posiadający nadwyżkę środków. W real cash poolingu występuje sytuacja, gdy zarówno ?wyrażenie zapotrzebowania na kredyt?, jak i ?udzielenie kredytu zgodnie z zapotrzebowaniem? odbywa się niejako automatycznie, po zakończeniu każdego dnia, w formie inicjowanej przez pool leadera. W konsekwencji kredytowany uczestnik nie wie, z czyich środków finansowych był kredytowany, gdyż z jego punktu widzenia środki bilansujące jego saldo ujemne pochodzą od pool leadera. W praktyce określenie, który z podmiotów powiązanych uczestniczących w systemie jest właścicielem danej kwoty (służącej wyrównaniu salda ujemnego innego podmiotu) wydaje się być trudne, nawet niemożliwe ? zwłaszcza przy włączeniu do cash poolingu wielu podmiotów. Poszczególne podmioty nie będą zawierać ze sobą żadnych umów pożyczkowych.

Spółka wskazała również, że zarówno pool leader jak i pozostali uczestnicy nie posiadają 25% udziału w kapitale Spółki. Według Spółki restrykcje dotyczące niedostatecznej kapitalizacji powinny mieć zastosowanie do transakcji cash poolingu jedynie wówczas, gdyby pool leader była akcjonariuszem posiadającym minimum 25% akcji. W opisanym stanie faktycznym z udziałem Spółki ?F.? sytuacja taka nie ma miejsca. Tym samym, wg Wnioskodawcy, art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie będzie miał zastosowania.

Według Spółki stanowisko takie znajduje potwierdzenie w praktyce. Jako przykład Spółka przytoczyła poglądy niektórych organów podatkowych. Spółka wskazała na postanowienia: Podkarpackiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie z dnia 16.05.2006 r. nr PUS.I/423/14/06, Opolskiego Urzędu Skarbowego w Opolu z dnia 19.05.2006 r. nr PD/423-9/GC/2006, Świętokrzyskiego Urzędu Skarbowego w Kielcach z dnia 29.05.2006 r. nr RO/436-2/06, Lubelskiego Urzędu skarbowego w Lublinie z dnia 8.05.2006 r. nr PD.423-10/06.

Odnosząc się do powyższego tut. organ podatkowy stwierdza, co następuje.

Cash pooling jest usługą finansową, przeznaczoną do efektywnego zarządzania środkami finansowymi podmiotów gospodarczych o złożonej strukturze. Umożliwia ona koncentrację środków kilku podmiotów oraz kompensatę przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Jedną z najważniejszych korzyści jest możliwość globalnego minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu, jego uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. pool leadera, którym może być zarówno wyspecjalizowany bank, jak też jednostka z grupy. Z przedstawionego przez Spółkę stanu faktycznego wynika, iż funkcję pool leadera pełni w tym przypadku F. Podmiotem dokonującym koncentracji i odpowiadającym za cash pooling jest Deutshe Bank AG z siedzibą w Niemczech, który za pośrednictwem F. pobiera prowizję z rachunków gdzie powstało saldo ujemne, a spółce w której wystąpiło saldo dodatnie wypłaca wynagrodzenie za nabyte wierzytelności.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity z 2000 r. Dz. U. Nr 54, poz. 654 z późniejszymi zmianami) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1, który stanowi katalog wydatków nie będących kosztami uzyskania przychodów.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki ? w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki ? w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego spółdzielni.

Jak stanowi art. 16 ust. 7b wskazanej powyżej ustawy przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ustępie 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić te samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Analizując przedstawiony powyżej stan faktyczny i prawny, stwierdzić należy, iż pożyczki, o których mowa we wniosku, nie zostają udzielane przez podmiot powiązany kapitałowo, lecz przez Bank, zatem nie zostają wypełnione przesłanki wynikające z norm prawnych zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 wskazanej powyżej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wobec powyższego, należy uznać, że przedstawione we wniosku stanowisko Spółki w tym zakresie jest prawidłowe.